موتور ایرانیِ هوش مصنوعی:‌ اختراعی برای کلاهبرداری اینترنتی

روزنامه اینترنتی فراز: موتور ایرانی هوش مصنوعی اختراعات چیست؟ این موتور با عنوان RIT ماه گذشته در رسانه‌های ایرانی معرفی شد و مسعود شفقی با پیشوند دکتر ادعا کرد بنیان‌گذار و فاندر این موتور است.

مسعود شفقی موتور هوش مصنوعی را ۱۸ آذر ۱۴۰۳ در محل پژوهشگاه فضای مجازی و با حضور محمدحسین خادم‌الحسینی -مدیر مرکز آموزش و گفتمان‌سازی پژوهشگاه- به رسانه‌ها معرفی کرد. این خبر در بسیاری از رسانه‌های ایران بازتاب داشت، نه‌تنها خبرگزاری‌ها و سایت‌های معتبر و پربازدید حتی سایت‌های مرتبط با فناوری و حوزه‌ی دیجیتال نیز گفته‌های او را منتشر کردند، بدون آن‌که درمورد درستی آن تحقیق کنند و مطمئن شوند.

اما روز گذشته محمد جرجندی -کارشناس جرایم سایبری و مدیر سایت وب‌آموز- اطلاعاتی در صفحه‌ی توییتر خود منتشر کرد که نشان می‌داد چیزی به اسم موتور ایرانی هوش مصنوعی وجود ندارد و مسعود شفقی با یک روش ساده و با استفاده از یک دستورالعمل، کاربران ایرانی را از سایت خود به سایت‌ اصلی چت جی‌پی‌تی می‌فرستد!

موتوری که ادعا شده ایرانی است فقط یک پرامپت ساده بود. پرامپت در این حوزه به دستورالعملی گفته می‌شود که برای هوش مصنوعی می‌نویسند و به کمک آن از موتور جستجو می‌خواهند به پرسش‌ها جواب دهد یا از روش و مسیر دیگری پاسخ را برای کاربر بفرستد. مثلا با دستورالعمل نوشته شده در این سایت، وقتی از هوش مصنوعی بخواهید خودش را معرفی کند، می‌گوید که نامش RIT‌ است.

شفقی که در خبرها و گزارش‌های رسانه‌ای با عنوان دکتر مسعود شفقی معرفی شده، یک دستورالعمل ساده‌ نوشته و آن‌را روی سایت خودش قرار داده است؛ چه بسا حتی نوشتن دستورالعمل را هم به خود چت جی‌پی‌تی سپرده باشد. کاربرانی که وارد سایت و به ادعای ایشان موتور ایرانی هوش مصنوعی می‌شدند، از این مسیر به سایت اصلی چت جی‌پی‌تی فرستاده می‌شدند و همان موتور اصلی به پرسش‌های‌شان جواب می‌داد ولی پاسخ‌های درست و دقیق به حساب موتور ایرانی گذاشته می‌شد.

مسعود شفقی در نشست معرفی موتور ایرانی هوش مصنوعی اختراعات RIT گفته بود: «صرفا با پرداخت ۴۸ دلار امکان استفاده از این ابزار وجود دارد. جدا از اینکه تنها ابزار هوش مصنوعی هستیم که در داخل ایران تحریم نیستیم.»

در حالی سایت دکتر شفقی برای عضویت در موتور ایرانی از کاربران ماهیانه ۴۸ دلار درخواست می‌کرد که هزینه‌ی پرداختی به نسخه‌ی اصلی چت جی‌پی‌تی با تمام کارمزدهای آن برای کاربران داخلی ایرانی ماهیانه ۲۵ دلار هزینه دارد.

کارشناسان و فعالان حوزه‌ی هوش مصنوعی با یک جستجو و بررسی ساده می‌توانستند متوجه دروغین بودن ادعای شفقی بشوند، به ویژه آن‌که ایجاد چنین موتوری با چنین ظرفیت و توانی کار ساده‌ای نبود که یک کسی با تحصیلات غیرمرتبط انجام دهد ولی هیچ‌کس به فکر چنین تحقیق و بررسی نیفتاد؛ احتمالا چون پژوهشگاه فضای مجازی در نشست علمی خود آن‌را معرفی کرده بود.

اما پژوهشگاه فضای مجازی کجاست؟ این پژوهشگاه به‌عنوان بازوی پژوهشی «مرکز ملی و شورای عالی فضای مجازی» شناخته می‌شود، همان مرکزی که در فیلترینگ و محدودسازی اینترنت نقش اساسی دارد و در صفحه‌ی معرفی و آن چنین آمده است:

«شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملّی فضای مجازی کشور قرار است با اشراف کامل و به‌روز به فضای مجازی در سطح داخلی و جهانی در تصمیم‌گیری درباره نحوه مواجهه فعال و خردمندانه کشور با این موضوع نقش داشته باشند. و تمامی دستگاه‏‌های کشور موظف به همکاری همه‏ جانبه با این مرکز هستند.»

و در سایت خود پژوهشگاه نوشته شده:

مرکز ملی و شورای عالی فضای مجازی برای مدیریت و سیاستگذاریِ زیست مجازی کاربران ایرانی احتیاج به اندیشه و نهاد اندیشه داشت. برای رفع همین نیاز سال ۱۳۹۲ پژوهشگاه فضای مجازی به صورت رسمی تاسیس شد.

پژوهشگاه فضای مجازی خود را «بازوی خردمند» مرکز ملی می‌داند، تا از طریق تولید علم و شبکه‌سازی نخبگانی، نیازهای علمی نهاد بالادستی خود را تامین کند. ما سعی داریم نظرات تمام نخبگانِ علمی را در نظر بگیریم، نقطه‌ی عزیمت علمیِ خود را اسلام قرار دهیم و از ظرفیت عالمان دینی استفاده کنیم، و با توجه به تغییرات پرشتاب فناوری نسبت به آینده‌ی فضای مجازی درک و تصویر داشته باشیم.

با این بازوی خردمند پژوهشگاه در بخش هوش مصنوعی متوجه چنین ادعای دروغینی نشده بود و این مرکز امکان معرفی سایت شفقی را فراهم کرد.

محمد جرجندی در چند توییت کوتاه بررسی خود را منعکس و تاکید کرد فهمیدن جعلی بودن موتور ایرانی هوش مصنوعی، برای فعالان و کارشناسان این حوزه ساده و سریع بوده است. اما نه‌تنها کارشناسان و پژوهشگران و بازوی خردمند شورای عالی فضای مجازی این کار را نکردند، سایت‌ها و خبرگزاری‌های فعال در حوزه‌ی فناوری و دیجیتال هم خبر را بازنشر کردند. در واقع اگر این مسئله در صفحه‌ی شخصی جرجندی منتشر نمی‌شد،

پس از توییت‌ها و افشاگری جرجندی، دکتر مسعود شفقی ناچار شد سایت خود و موتور ایرانی هوش مصنوعی را از دسترس خارج کند اما رد پای سایت او همچنان در سایت آرکایو وجود دارد. اگر این چند توییت نوشته نمی‌شد، مسعود شفقی می‌توانست هر ماه از تعداد زیادی از کاربران ایرانی ۲۳ دلار اضافه بگیرد و آن‌ها را از طریق سایت خود به سایت اصلی بفرستد.

کلاهبرداری بی‌دردسر و پرسودی که سایت آن و فرد جاعل با کمک شورای عالی فضای مجازی به تمام ایران معرفی شده بود؛ همان شورایی که به عنوان بازوی خردمند به شورای انقلاب فرهنگی برای فیلترینگ مشاوره می‌دهد.