یک عکس یک روایت: حضور جیمی کارتر در ایران

فرارو- دهم دی‌ماه ۱۳۵۶، جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، به همراه همسرش وارد ایران شد و در ضیافت کاخ نیاوران که مصادف با شب عید کریسمس بود، شرکت کرد. او در این دیدار، ایران را «جزیره ثبات» خواند و اظهار داشت: «ایران تحت رهبری عظیم شاه، جزیره ثبات در یکی از پرآشوب‌ترین مناطق جهان است».

به گزارش فرارو، نام جیمی کارتر برای بسیاری از ایرانیان تداعی‌گر سال‌های انقلاب ۵۷ و سقوط حکومت محمدرضا شاه است. در پاییز ۱۳۵۵، پیروزی جیمی کارتر، نامزد حزب دموکرات، در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا فضای سیاسی ایران را متأثر کرد. اسناد و شواهد نشان می‌دهد که محمدرضا شاه پهلوی از پیروزی جیمی کارتر بر جرالد فورد در انتخابات ریاست جمهوری خرسند نبود. آخرین پادشاه ایران با جمهوریخواهان به ویژه ریچارد نیکسون نسبت به دموکرات‌ها رابطه گرم‌تری داشت.

نیکسون و جمهوری‌خواهان با حمایت بی‌دریغ از رژیم شاه، تسلیحات گسترده‌ای به ایران فروخته و نقش ژاندارم منطقه را به این کشور سپرده بودند. موضع گیری‌های جیمی کارتر در «دفاع از حقوق بشر» و «انتقاد از فروش سلاح به کشور‌های دیکتاتوری» می‌توانست برای محمد رضا شاه نگران کننده باشد، اما کارتر با ورود به کاخ سفید، سیاستی دوجانبه در پیش گرفت: از یک سو، بر حقوق بشر، ایجاد فضای باز سیاسی و محدودسازی فروش تسلیحات تأکید کرد؛ از سوی دیگر، به تدریج به سوی همگرایی بیشتر با رژیم شاه حرکت کرد.

در دوره ریاست‌جمهوری کارتر، سه رفتار اصلی در قبال کشور‌های جهان سوم به چشم می‌خورد: فشار بر رژیم‌های خودکامه برای رعایت حقوق بشر و دموکراسی؛ کاهش حضور نظامی و اطلاعاتی و تلاش برای استقرار صلح. شاه ایران، برای کاهش فشار‌های خارجی، از دوستان خود در دولت کارتر و کنگره آمریکا کمک گرفت و موفق شد حمایت واشنگتن را دوباره جلب کند.

بدین ترتیب، کارتر از شعار‌های حقوق بشری خود عقب نشست و همانند رؤسای جمهور پیشین، به حمایت همه‌جانبه از شاه پرداخت. سفر تاریخی کارتر به ایران و سخنان ستایش‌آمیز او در ضیافت شام کاخ نیاوران، گویی تأکیدی بر این تغییر سیاست بود. او گفت: «نظرات ما در مسائل امنیتی با هیچ کشوری به اندازه ایران نزدیک نیست. من به هیچ رهبری به اندازه شاه احساس حق‌شناسی و دوستی ندارم.»، اما تنها یک سال پس از این اظهار نظر، شاه سقوط کرد و انقلاب ایران به پیروزی رسید.