یادداشت سخنگوی سابق پلیس برای اول مهر

سردار سعید منتظرالمهدی مشاور فرمانده نیروی انتظامی با بیان این مطلب که رفتار خشونت آمیز در هر سطح و حیطه‌ای می‌تواند نگران کننده و رنجش خیز باشد، به نقش سترگ مدرسه و معلم در پیشگیری از خشونت و پرخاشجویی پرداخت.

سردار منتظرالمهدی اظهار داشت: وقتی از خشونت در خانواده و پرخاشجویی علیه گروه‌های کم سن و سال سخن به میان می‌آید شدت این آزردگی و دلواپسی دو چندان می‌شود چرا که همه می‌دانیم التیام بخشیدن به زخم‌های روانی حاصل از وقوع خشونت در خانواده یا پرخاشجویی علیه کودکان و نوجوانان، بی تردید سخت و دشوار خواهد بود.

مشاور فرمانده ناجا تصریح کرد: دامنه و گستره آثار خشم و خشونت بویژه در خانه و مدرسه و علیه کودکان و نوجوانان، آنچنان شدید و وسیع است که اخیراً در آسیب شناسی روانی از آن با عنوان آثار پس ضربه‌ای (post-traumatic stress) یاد می‌کنند؛ این بدان معنا است که خشونت، بویژه آنگاه که شدت آن زیاد و مدت آن طولانی باشد، نیاز به مداخله‌های مستمر روان درمانگرانه دارد.

وی تاکید کرد: ضروری است برای پیشگیری از عارضه‌های مزمن و زیانبار آن چاره‌ای اندیشید که مانع از شکل‌گیری پتانسیل‌های پرخاشگرانه و در نتیجه ظهور و بروز رفتارخشونت آمیز شود.

سردار منتظرالمهدی با اشاره به این مطلب که نهاد‌ها و افراد زیادی در پیشگیری از پیدایش انگیزش‌ها و پتانسیل‌های پرخاشجویانه، سهم و نقش دارند، به شواهد مطالعاتی و قرائن آماری متعدد پرداخت و بیان داشت: از میان انبوه نهاد‌ها و سازمان‌ها و افراد، سهم سه نهاد در پیشگیری از رواج خشونت در جامعه برجسته‌تر است.

وی گفت: اولین نهاد خانواده است که با فراهم ساختن محیطی سرشار از امنیت و آرامش و مملو از عاطفه و هیجان مثبت، می‌تواند زمینه‌های توسل به خشونت را از میان براند؛ دومین نهاد رسانه است که با اجتناب از خشم فروشی و اشاعه رفتار‌های نوع دوستانه می‌تواند سهم خود را در پیشگیری از وقوع خشونت و حتی کجروی و انحراف در جامعه ایفا کند.

مشاور فرمانده نیروی انتظامی تصریح کرد: به زعم و باور من، بر اساس انبوه شواهدی که در دست دارم سهم معلم و مدرسه سترگ‌تر و بی بدیل‌تر از آن دو نهاد دیگر است. چرا اینکه، در مدرسه است که چرایی و چگونگی انسانی زیستن به افراد جامعه آموخته می‌شود و همچنین در دل و درون مدرسه است که فرصت تعامل سازگارانه و رفتاراجتماعی پسند برای کودکان و نوجوانان، این دو گروه آینده‌ساز فراهم می‌شود تا با رفتار همدردانه و همیاری یکدیگر فضیلت‌های اخلاقی را درونی‌سازی کنند.

وی گفت: در این بین، نقش و سهم معلمان عزیز، ممتازتر و برجسته‌تر از سایر عناصر است؛ چرا که مهمترین و اصلی‌ترین عنصر نهاد آموزش و پرورش، معلم است که نقش سترگ تعلیم و تربیت را عهده دار است.

این مقام ارشد ناجا گفت: من در این فرصت و مجال محدود، بر اساس یافته‌هایی که در قلمرو روان شناسی سلامت و روان شناسی تربیتی مرور کرده ام، چند نکته را یاد آور می‌شوم که سودمندی آن‌ها در پیشگیری از پرخاشگری مورد تایید قرار گرفته است.

وی با اعلام این مطلب که تحسین ترجیح بر تنبیه است، تصریح کرد: چنانچه معلمان محترم ما ممکن‌های خواستنی و مطلوب دانش آموزان را با کلام شیرین تقویت کنند و بدرفتار‌های کوچک و عملکرد‌های ضعیف آنان را نادیده پندارند، دیری نمی‌گذرد که رفتار‌های مثبت، افزایش و رفتار‌های منفی خاموش می‌شوند.

مشاور فرمانده نیروی انتظامی ادامه داد: ایجاد فضای عاطفی مثبت در کلاس درس و مجاز تلقی کردن خندیدن نیز راهکار بعدی است؛ چراکه شواهد نشان داده است که بین شوخی سالم و خندیدن در کلاس و رفتار‌های عطوفت آمیز در جامعه، همبستگی مثبت و معنا داری وجود دارد.

سردار منتظرالمهدی، اجتناب از توهین و تحقیر و سرزنش به ویژه اجتناب از نامگذاری تحقیرآمیز دانش آموزان را سومین نکته‌ای دانست که اهمیت آن در پیشگیری از پرخاشگری برکسی پوشیده نیست.

وی چهارمین نکته را اجتناب از رتبه بندی دانش آموزان بر اساس نمرات یا رفتار‌های انضباطی آنان دانست و گفت: شواهد حکایت از آن دارند که رتبه بندی، بذرکینه و نفرت و حسادت را در ذهن و ضمیردانش آموزان می‌کارد و آنان را مستعد رفتار‌های پرخاشگرانه می‌کند.

این مقام ارشد ناجا، پرورش فضائل اخلاقی را مهمترین و پنجمین نکته‌ای دانست که غفلت از آن پیامد‌های زیانبار رفتاری و اخلاقی را در پی دارد و افزود: نباید فراموش کرد که معلمین کارآمد و اثر بخش، آنانی هستند که در حین آموزش دروس، مهارت‌های خوب زیستن و روش‌های مدیریت هیجانات، به ویژه هیجان خشم را به دانش آموزان یاد می‌دهند.

مشاور فرمانده نیروی انتظامی خاطرنشان کرد: نیازی به گفتن نیست که این راهکار‌ها زمانی اثربخش است که معلم، خود مصداق بارز و برجسته اخلاق و صبوری و مدارا و خوش خلقی باشد.