کوپن؛ التیام یا درمان التهاب اقتصادی/اصلاح ساختار اقتصادی چه می شود؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، پس از اینکه سیاست دولت برای ایجاد ثبات در قیمت کالا در زمان نوسانات ارزی شکست خورد، بار دیگر دولت برای کاهش آسیب های تورم ناشی از محدودیت های تحریمی به دنبال راهکارهایی رفت که پیش از این آزمایش شده باشد، به عبارت دیگر تخصیص یارانه روی ارز و دادن 4200 تومانی به واردات برای حفظ قیمت کالا نه تنها تاثیری در قیمت بازار نداشت، بلکه دامنه رانت و فساد را نیز توسعه داد، از این رو دولت در روش جدیدی برای اینکه مصرف کننده بتواند کالای اساسی را ارزان تر بخرد، برنامه جدیدی تدوین کرد که مستقیم مردم از این حمایت ها بهره مند شود. بر همین مبنا بود که محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد که «قرار است در 5 نوبت کارت های حمایتی برای خرید کالاهای اساسی در اخیر اقشار ضعیف در چند دهک پایین قرار گیرد.» به گفته مسئولان، این کارت ها که جایگزین کوپن می شوند در هر نوبت 100 هزار تومان شارژ خواهد شد.

پیش از این ایران در دوران جنگ تحمیلی از ابزار کوپن برای تخصیص کالا به اقشار متوسط و ضعیف جامعه استفاده کرده بود و تاثیر مثبتی در حفظ قدرت خرید مردم داشت، زیرا در زمان جنگ تحمیلی به دلیل کاهش عرضه محصول در بازار میزان عرضه به تقاضا پیشی گرفته و قیمت کالاها تورمی بین 50 تا 100 درصد افزایش پیدا کرده بودند و همین تاثیر مثبت عرضه کوپن در تنظیم بازار باعث شد حتی بعد از جنگ نیز تداوم داشته باشد، اما از آنجایی که برخی این اقدام دولت را عامل مداخله در بازار می دانستند کم کم حذف شد.

اینبار موضوع جنگ اقتصادی با دولت آمریکا مطرح است، از این رو همین ابزار کوپن با شکل الکترونیکی به عنوان ابزارها حمایتی به بازار کارزار اقتصادی می آید. این مسئله زمانی جدی شد که رییس کل بانک مرکزی از شکست سیاست ارز تک نرخی 4200 تومانی خبر داد و همزمان اعتراض کارشناسان و مردم نسبت به سواستفاده برخی افراد ازتخصیص های ارز دولتی بالا گرفته بود.

چه کسانی کوپن می گیرند

عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با اشاره به اینکه کوپن های الکتریکی طرحی برای حمایت از اقشار آسیب پذیر است، گفت: در حال حاضر دولت برنامه ای درباره جزئیات مبلغ و اینکه چگونه و تا چه مدتی کوپن الکترونیکی اجرا خواهد شد، ارائه نکرده است، اما با توجه به رویکرد دولت بیشتر افرادی که تحت حمایت کمیته امداد، بهزیستی و ... هستند مشمول این طرح خواهند شد.

سیدجواد حسینی کیا با بیان اینکه تخصیص حمایت ها در زمان واردات کالا سودی برای مردم نداشت افزود: تخصیص ارز 4200 تومانی به واردکننده ها برای حفظ قیمت بازار موفقیت آمیز نبود. از طرف دیگر میزان تورم و گرانی به اندازه ای بالاست که دولت نباید نسبت به تنظیم بازار و حمایت از مردم کم درآمد غفلت کند. البته این موضوع به این معنا نیست که پس از حمایت از اقشار کم درآمد کنترل قیمت صورت نگیرد و رشد قیمت ها هچنان ادامه داشت باشد، بلکه دولت همزمان باید بازار را کنترل و ساماندهی کند.

البته شنیده ها حاکی از آن است که چند دهک پایین جامعه و حتی آن هایی که تحت نظارت سازمان های حمایتی نیز نیستند کوپن دریافت خواهند کرد. پیش از این نوبخت طرحی برای اصلاح هدفمندی یارانه ها داشت که بر مبنای آن نزدیک به 40 میلیون نفر مشمول دریافت یارانه بودند به نظر می رسد در طرح جدید همان گروه های هدف مدنظر باشند.

تبعات رها کردن تورم بازار

یک اقتصاددان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با نقدی بر سیاست های دولت در زمینه مدیریت بازار ارز گفت: تجریبات سال های اخیر نشان می دهد دولت توان بالایی در مدیریت شوک های اقتصادی نداشته است، همان طور که بعد از اعلام ارز تک نرخی بسیاری از دریافت کنندگان ارز با بی توجهی به سیاست ها و رویکرد بانک مرکزی به عنوان تدوینگر بازار مالی کشور، اقتصاد را به مهاق نوسان و بی ثباتی فرو بردند، در حال حاضر نیز اجرای سیاست حمایتی و رها کردن بازار نیز ممکن است تبعاتی داشته باشد.

آلبرت بقوزیان با نگاهی به تاثیر کوپن بر اقتصاد ، افزود: در شرایط کنونی اقتصاد کشور بسیار غیرقابل پیش بینی و بحرانی است، از این رو تمام ابزارها بدون اینکه مورد کارشناسی قرار بگیرند می تواند حتی آسیب اقتصادی نیز به جامعه وارد کنند، اما با فرض بر اجرای درست کوپن های سهیمه بندی؛ باید پذیرفت دولت در شرایط کنونی کند عمل کرده است و باید پیش از این توزیع کوپن را به عنوان ابزاری برای جلوگیری از آسیب در جامعه در نظر گرفت. از طرف دیگر نمی توان از این موضوع به راهکاری برای اصلاح ساختاری استفاده کرد، بلکه دولت باید کنترل تورم را در دستور کار قرار دهد تا ثبات اقتصادی به ادامه فعالیت اقتصادی جامعه ختم شود.

سیاست های حمایتی در کنار اصلاح ساختار

یک عضو هیات علمی دانشگاه اهواز با استقبال از اجرای طرح کوپن الکترونیکی به خبرنگار خبرگزاری موج گفت: گرچه از دیدگاه کارشناسان کوپن نمی تواند کارآمدی خاصی را در اقتصاد کشور به وجود بیاورد، اما می تواند مانع از آسیب اقشار ضعیف جامعه شود. طرف دیگر اجرای این طرح مغایر با سیاست های کلان کشور برای اصلاح ساختار اقتصادی نخواهد شد. به عبارت دیگر زمانی که اقتصاد با شوک های روانی در نوسان شدید قرار می گیرد دولت با توزیع کوپن می تواند مازاد تقاضای موجود در بازار را کنترل کند و به موازات آن سیاست های کلان برای کنترل تورم و نابسامانی اقتصادی نیز اجرا کند.

عزیز آرمن با تاکید بر اینکه یکی از آسیب های که پس از بروز شوک اقتصادی به وجود می آید موضوع دلالی است تصریح کرد: در حال حاضر بسیاری از مردم نگران بازارهای آینده هستند و این مسئله به ناامنی فکری ختم می شود و فضای روانی باعث احتکار خانگی و گرانی کالاها می شود از این رو باید مشکلات اقتصادی را به صورت ساختاری اصلاح کرد.