گزارش تسنیم|چرا اردوغان به عصمت اینونو حمله کرد

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه دیروز دست به اقدامی زد که از بسیاری جهات دارای معنای سیاسی و تبلیغاتی خاصی است.

اردوغان تصویری را در دست گرفت و آن را به دوربین‌ها نشان داد که در آن عصمت اینونو رئیس جمهور و نخست وزیر سابق و یار غار آتاتورک دیده می‌شود. اینونو در این عکس٬ پرچم آمریکا را در دست گرفته و آن را تکان می‌دهد. اردوغان در پشت تریبون گفت: نگاه کنید! اینونو در این عکس پرچم آمریکا را در دست گرفته و نه پرچم ترکیه را. این‌ها از روز نخست همین بودند و حالا هم چنین تفکراتی دارند. انتظار دارید با این تفکرات٬ حزب جمهوری خلق به فکر ترکیه باشد؟

اردوغان در ادامه افزود: این‌ها اول باید لکه‌های تاریخی خود را پاک کنند.

جنگ قدیمی بین کمالیست‌ها و اسلام‌گرایان

در سالیان اخیر و در جریان رشد و پیشرفت حزب حاکم٬ همواره سران حزب جمهوری خلق٬ اردوغان و همفکران او را به بی‌اعتنایی به آتاتورک و میراث او متهم کرده و اعلام کرده‌اند که دولت هیچگاه نمی‌خواهد زیر بار برگزاری جشن‌هایی برود که منجر به برجسته شدن نام و خاطره آتاتورک شود.

حتی برخی از منتقدین اردوغان٬ پا را از این فراتر نهاده و اعلام می‌کنند که اردوغان به دنبال آن است تا نام خود را جایگزین نام آتاتورک کند و شرایط را به گونه‌ای پیش ببرد که همه باور کنند او برای ترکیه٬ رهبری بوده به مراتب بهتر و قدرتمندتر از مصطفی کمال آتاتورک.

در هر حال باید پذیرفت در ترکیه٬ بین دو جریان محافظه‌کار و کمالیست٬ نوعی از کینه و خصومت قدیمی در جریان است و این موضوع گاهی منجر به تشدید فضای دوقطبی سیاسی و اجتماعی می‌شود.

حزب عدالت و توسعه امیدوار است این فضا را در مسیری هدایت کند که نسل جدید فرزندان خانواده‌های ترکیه٬ بر اساس مرام و مسلک اسلامی و دینی تربیت شوند و در مقابل٬ حزب جمهوری خلق هم معتقد است که نباید در فضای اجتماعی٬ آموزش عمومی و تربیت فرزندان٬ باورهای دینی تسلط پیدا کنند.

واکنش کمالیست‌ها به اقدام اردوغان

اقدام اردوغان از سوی کمالیست‌های ترکیه٬ همچون تحقیر و توهین به اینونو تلقی شد و در شبکه‌های مجازی از جمله توییتر به اردوغان پاسخ دادند. برخی از طرفدراان حزب جمهوری خلق٬ با انتشار عکس دیگری اعلام کردند که اینونو در آن روز هم پرچم آمریکا در دست گرفته و هم پرچم ترکیه را.

اما در هر حال٬ اردوغان حمله را انجام داد و رسانه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه با برجسته کردن این خبر٬ نشان دادند که حزب جمهوری خلق بر اساس میراث گذشته٬ طرفدار آمریکا است و حزب عدالت و توسعه به دنبال آن است که در همه حوزه‌های سیاسی و اقتصادی٬ مدافع استقلال کشور باشد.

عصمت اینونو کیست؟

مصطفی عصمت اینونو در سال 1884 میلادی در ازمیر به دنیا آمد. برخی از محققین و تاریخ‌نگاران ترکیه بر این باورند که او اصالتاً کُرد است و خاندان اینونو چهار دهه پیش از تولد مصطفی عصمت٬ از شهر کردنشین بتلیس به ازمیر رفته است.

عصمت اینونو در سپاه عثمانی به عنوان یک نظامی قابل و پیشرو٬ خیلی زود به درجه سرهنگی رسید و از رفقای نزدیک مصطفی کمال بود. پس از تاسیس جمهوری ترکیه در سال 1923 میلادی توسط مصطفی کمال٬ اینونو درجه ژنرالی گرفت و خیلی زود به مقام نخست وزیری رسید.

او هنوز هم رکوردشکن طولانی‌ترین دوران نخست وزیری ترکیه است و به مدت 17 سال و 7 ماه این پست را در اختیار داشته است. اینونو نقش حیاتی و بسیار مهمی در سوق دادن آتاتورک به سمت ملی‌گرایی افراطی ترکی داشت و با هماهنگی او٬ ده‌ها محقق در شهرها و روستاهای ترکیه دست به تحقیقات زده و با اندازه‌گیری دور جمجمه و اعضای صورت افراد٬ به دنبال این بودند که بفهمند ترک‌های اصیل٬ از لحاظ فیزیکی و ژنتیک٬ چه ویژگی‌های خاصی داشته‌اند.

اینونو پس از مرگ آتاتورک در سال 1938 میلادی٬ رئیس جمهور شد و تا سال 1950 این مسند را در اختیار داشت. او پس از آتاتورک٬ مهم‌ترین چهره سیاسی جمهوری ترکیه و از افرادی است که نزد کمالیست‌ها٬ اعتبار و احترام ویژه‌ای دارد.

چرا اردوغان به اینونو حمله می‌کند؟

این نخستین بار نیست که اردوغان٬ به یار غار آتاتورک حمله می‌کند. او قبلاً هم در سخنرانی خود در مورد دو دانشگاه ترکیه٬ به گونه‌ای رفتار کرد که عمق خشم او نسبت به اینونو نشان داده شود.

در مورد دانشگاه تورگوت اوزال گفت: این دانشگاه به نام مرحوم تورگوت اوزال نامگذاری شده که بدون تردید فرد بزرگی بود و خدمات ارزشمندی به کشورمان ارائه داد.

اما وقتی که می‌خواست در مورد دانشگاه عصمت اینونو صحبت کند٬ سخنان خود را با این عبارت آغاز کرد: این دانشگاه موجود٬ که نمی‌خواهم اسم آن را بر زبان بیاورم... .

در مورد دلایل اصلی حملات اردوغان به اینونو می‌توان چنین گفت:

1. اردوغان و همراهان اصلی او در حزب عدالت و توسعه در مورد مصطفی کمال آتاتورک٬ آن گونه که کمالیست‌ها انتظار دارند٬ نگرش ستایش‌گرانه ندارند و نامی از او بر زبان نمی‌آورند. اما در عین حال می‌دانند که جامعه ترکیه در این مورد حساس است و لذا در مورد آتاتورک از بیان سخنان منفی و سلبی٬ پرهیز می‌کنند. اما این قاعده در مورد اینونو صدق نمی‌کند و می‌توان به او حمله کرد.

2. اینونو رئیس هیات مذاکره کننده ترکیه در جریان امضای پیمان لوزان بود و اردوغان و یاران او معتقدند که اینونو در جریان آن ماموریت، به درستی از حقوق ترکیه دفاع نکرده است.

3.عصمت اینونو نقش بسیار مهمی در تقویت باور ملی­ گرایی ترکی و به حاشیه راندن محافظه‌کاران داشت و کاری کرد که برپایی مناسک دینی و آموزش قرآن٬ با محدودیت‌های جدی روبرو شود. اینونو از مدافعین اندیشه­‌های ضیا گوکالپ بود که اصرار می­‌کرد اذان هم باید به زبان ترکی خوانده شود.

4.حمله به اینونو در واقع حمله به میراث کمالیست‌ها و ضربه زدن به حزب جمهوری خلق است. در واقع رجب طیب اردوغان به شکل مستقیم علیه آتاتورک و جریان کمالیسم سخن نمی‌گوید اما با زیر سوال بردن چهره مهمی همچون عصمت اینونو٬ نشان می‌دهد که او و همفکرانش انتقادات بنیادینی از آتاتورک و رفقای او دارند.

حال باید دید در روزها و هفته‌های آتی٬ این اقدام جدید اردوغان از سوی کمالیست‌ها و هواداران آتاترک و حزب جمهوری خلق٬ با چه واکنش‌هایی روبرو می‌شود.

انتهای پیام/