در مطلب راهنمای کامل رانندگی در هوای بارانی به پدیده ای با نام آب سواری اشاره کردیم. پدیده ای که اکثر رانندگان تجربه وقوع آن را دارند در حالی که احتمالا هرگز نام و دلیل اتفاق افتادن آن را نمی دانند.

برای آشنایی بیشتر با آب سواری، دلایل وقوع و راه های مقابله با آن، تصمیم به نوشتن این مقاله گرفتیم.

منظور از آب سواری(Hydroplaning) :

هنگامی که باران شدیدی می بارد، یا زمان کمی از بارش باران گذشته، لایه ای از آب سطح جاده را می‌پوشاند.

در این زمان اگر سرعت حرکت خودرو بالا باشد و آج لاستیک ها هم کمتر از مقداری باشد که که آب بتواند از زیر آن و لابه‌لای آن ها بگذرد، لاستیک ها نمی‌ توانند همه آب را کنار بزنند، پس مقداری از آب روی سطح جاده در جلوی لاستیک جمع خواهد شد و در مقابل حرکت لاستیک ها مقاومت ایجاد می کند، در این صورت شرایطی ایجاد می شود که لاستیک به صورت شناور بر روی مقدار کمی آب سرخورده و بر روی جاده نخواهد چرخید. این شرایط را اصطلاحا آب سواری گوییم.

بروز پدیده آب سواری به متغیر های بسیاری از جمله وزن خودرو، اندازه و نوع لاستیک ها، میزان کارکرد آنها، حجم بارندگی و آب جمع شده در خیابان و حتی جنس آسفالت مسیر بستگی دارد، اما به طور کلی، در یک جاده با آسفالت مناسب، در بارندگی معمولی و در صورتی که جاده استاندارد و با شیب عرضی مناسب باشد، با لاستیکی مناسب معمولا تا سرعت 90 کیلومتر هم شاهد آب سواری نخواهیم بود، اما در شرایط واقعی، احتمالا نه سطح جاده، نه کارکرد تایر ما و نه وضعیت بارندگی، آنقدر با ما همکاری نخواهند کرد و شخصا با یکی از خودروهای داخلی، با سرعت 50 کیلومتر بر ساعت هم دچار آب سواری شده ام، بنابراین هرگز توصیه های رانندگی در باران را به شوخی نگیرید.

• مهم نیست خودروی شما چه قیمتی دارد، یا چه سیستم های ایمنی....، به محض اینکه مقدار آب روی جاده بیشتر از عمق آج لاستیک شود، احتمال بروز پدیده آب‌سواری برای شما وجود خواهد داشت.

آب سواری چه نشانه ها و تبعاتی دارد؟

با وقوع پدیده آب سواری، ناگهان متوجه ایجاد یک نیروی مقاوم در مقابل حرکت خودرو می شویم، همچنین سواری خودرو بسیار نرم خواهد شد، گاه اتومبیل به یک سمت منحرف شده و گاه به طور کامل فرمان پذیری اتومبیل به صفر می رسد. در این حالت هر واکنش شتاب زده ای از سوی راننده می تواند به انحراف خودرو از مسیر و بروز یک حادثه کمک کند.

این اتفاق احتمالا برای تعداد کمی از رانندگان ممکن است رخ بدهد، اما همواره درصد بالایی از همین تعداد کم منجر به بروز حادثه می شوند، چرا که اکثر رانندگان آمادگی لازم برای کنترل خودرو در این شرایط را ندارند، در کنار این موضوع، بر خلاف سر خوردن ها در هوای برفی، در زمان بارش باران معمولا سرعت حرکت خودروها تفاوت کمی با زمان رانندگی در جاده ای کاملا خشک دارد و همین عامل، شدت انحراف و لیز خوردن خودروها را نسبت به زمان بارش برف دو چندان می کند.
پس همواره به مقدار آب روی سطح جاده دقت کنید تا عوامل پدید آورنده این اتفاق را تشخیص داده و به منظور پیشگیری از این مشکل به اندازه کافی سرعت را کم کنید. ممکن است در یک پیچ متوجه شوید که مسیر حرکت خودرو اتومبیل تابع فرمان نیست.

راه دیگر تشخیص احتمال آب سواری، بررسی رد لاستیک در آینه وسط خودرو است. همواره باید بتوانید خطوط به جای مانده از لاستیک های خودروی خود را در پشت سر مشاهده کنید، در صورت امکان سعی کنید بر روی خط ایجاد شده توسط خودروی جلویی حرکت کنید (با حفظ فاصله طولی مناسب و ایمن)، با این کار شما اجازه داده اید چرخ های خودروی جلویی آب هارا جابجا کرده و کار تایرهای خودرو شما آسان‌تر شود.

چه کنیم؟

همیشه پیشگیری از درمان بهتر است، در این مورد هم بهترین کار، جلوگیری از سر خوردن است، هرگز طوری برانیم که لیز بخوریم.
بهترین راه جلوگیری از سررانندگی با سرعت کم است. یک راننده حرفه ای نرم و روان می راند تا هرگز در طول سفر، مسافران احساس ناخوشایندی نداشته باشند. برای حرفه ای بودن، در طول رانندگی از پیش برنامه‌ریزی کنید،با دقت نگاه کنید و به آرامی حرکت کنید.

فراموش نکنید سر خوردن هنگام لغزنده بودن جاده، اتفاق می‌افتد اما چه جاده لغزنده باشد چه نه، تنها دلیل سر خوردن، اشتباه راننده است. اما اگر دچار اشتباه شدیم و پدیده آب سواری رخ داد چگونه به شرایط نرمال بازگردیم؟

هنگامی که متوجه بی تعادلی و شناور شدن خودرو شدید، بدترین اتفاق ممکن از دست دادن اعتماد به نفس و کنترل خود و بعد ترمز گرفتن است، در چنین شرایطی باید منطقی و با حوصله عمل کرده و تلاش کنید تا کنترل حرکت خودرو را دوباره در دست گیرید، از هرگونه واکنش نشان دادن تند و شتاب زده خود داری کنید و تمام مراحلی که برای کنترل خودرو لازم است را به آرامی و با تومانینه انجام دهید، در این مواقع سعی کنید با کم کردن گاز و نه با ترمز زدن، سرعت خودرو را کنترل کنید، بدانید که هرچه سرعتتان کمتر باشد، کار آسانتری در پیش دارید.

برای کنترل اکثر سرخوردن ها و لغزیدن هایی که در سرعت های بالای 60-70 کیلومتر در ساعت رخ می دهند،‍‍‍ فرمان دادن دقیق، بدون اتلاف وقت و حساب شده نیاز است که انجام موفقیت آمیز این مهم، فراتر از توانایی بسیاری از رانندگان است.

در کل بیش فرمانی و کم فرمانی، دو نوع اصلی مشکلات لغزندگی راه ها محسوب می شوند، برای کنترل بیش فرمانی، سعی کنید از انتقال بیشتر وزن خودرو به جلو خودداری کنید، و سعی کنید خودرو را به وسیله فرمان دادن به سمت جهتی که عقب خودرو در حال لغزیدن است، کنترل کنید.

به عنوان مثال اگر عقب خودروی شما به سمت راست می لغزد شما هم چرخ ها را به طرف راست بچرخانید. اگر خودرو مستقیم حرکت می کند شما هم فرمان را راست نگهدارید.
اما کار باری مقابله با کم فرمانی اندکی سخت تر است، زمانی که خودرو دچار کم فرمانی شد،تنها راهه چاره این است که سعی کنید وزن بیشتری بر روی محور جلوی خودرو منتقل کنید، برای این کار، ابتدا به آرامی پدال گاز را رها کرده و سپس در صورت نیاز، خیلی آهسته بر پدال ترمز نیرو وارد کنید، در کل سعی کنید با بازی کردن با نیروی موتور(پدال گاز) چسبندگی را به چرخ های جلو خودرو بازگردانید(خودروهای دیفرانسیل جلو)، در مرحله بعد نیز آرام آرام فرمان را به سمت مسیر حرکتی خودرو ( نه مسیر مطلوب) بچرخانید تا آرام آرام چسبندگی لازم به دست آید، فقط امیدوارم که فضا و زمان کافی برای این فرایند در اختیار داشته باشید .

دقت داشته باشید باید در تمام این لحظات آرامش و تمرکز خود را حفظ کنید، مقدار مورد نیاز چرخاندن فرمان متناسب است با اینکه تا چه حد و با چه سرعتی عقب خودرو در حال لغزیدن است. یک لغزش جزئی، فقط اندکی حرکت فرمان لازم دارد.

باید در استفاده از پدال‌های ترمز و کلاچ دقت و وسواس زیادی صرف کنید، ترمز زدن ناگهانی می تواند موجب انتقال غلط وزن خودرو شده و شرایط را سخت تر کند.

همچنین دقت داشته باشید اغلب اوقات همزمان با اصلاح مسیر و بازگشت خودرو به مسیر درست، خودرو تمایل زیادی به انحراف دوباره از سمت مقابل خواهد داشت، بنابراین در لحظات آخر میزان گردش فرمان را اصلاح کرده و آماده مقابله با انحراف بعدی نیز باشید.

همچنین در آن لحظات از تعویض دنده، گاز دادن ناگهانی و فشار زیاد بر پدال گاز نیز خودداری کنید.
هنگامی که به پیچ ها نزدیک میشوید، طوری عمل کنید تا قبل از ورود به پیچ به سرعت مد نظر خود دست یافته باشید....

نوشته امیرعطا فکری