به گزارش «اخبار خودرو»، روغن موتورها از دو بخش اصلی تشکیل ‌شده‌اند؛ روغن پایه و افزونه‌های شیمیایی که خواص ویژه‌ای به روغن‌موتور می‌بخشند. اما آیا تا به‌حال هنگام خرید روغن‌موتور به ساختار تشکیل‌دهنده آن و روغن پایه‌ای که در آن استفاده‌ شده است، دقت کرده‌اید؟ آیا می‌دانید روغن‌موتوری که در ساختار آن از روغن‌پایه گروه یک استفاده ‌شده است چه ضعف‌هایی دارد و یک قوطی روغن‌موتور ساخته‌شده با روغن‌پایه گروه چهار می‌تواند همچون اکسیر جوانی عمل کند و عمر موتور خودرو را سال‌ها افزایش دهد.

اما چطور می‌توان بهترین روغن‌پایه را تشخیص داد و سراغ محصولی رفت که از یک روغن‌پایه گروه سه یا چهار در آن استفاده‌ شده باشد. این متن شاید کمک کند تا اطلاعاتمان در مورد روغن‌های پایه بالا برود و با دید بازتر دست به انتخاب بزنیم. البته نکته‌ای که باید پیش از همه به آن توجه داشت، محدودیت پالایشگاه‌های داخلی برای تولید روغن‌پایه است و تمام‌ روغن‌های پایه تولید کشورمان تنها از گروه یک هستند.

دسته‌بندی انواع روغن پایه
روانکارها را به شیوه‌های مختلفی می‌توان دسته‌بندی کرد که یکی از مهم‌ترین آنها دسته‌بندی بر مبنای جنس روغن‌پایه به‌کار رفته در آنهاست. روغن‌های پایه به سه دسته معدنی (مینرال)، شیمیایی (سنتتیک) و گیاهی تقسیم می‌شوند. مینرال‌ها از روغن خام تهیه می‌شوند و می‌توانند براساس روند تولید، کیفیت‌های مختلفی ارائه دهند. اما سنتتیک‌ها فرمولاسیونی دارند که توسط متخصصین تهیه می‌شوند و البته برای مصارف مختلف، آنها را با دیگر روغن‌ها ترکیب می‌کنند. روغن‌های گیاهی معمولا در صنعت کاربرد کمی دارند و برای تهیه آنها نیاز به روغن‌گیری از گیاهان است. طبق آمار وب‌سایت معتبر «ماشینری لابریکیشن» حدود ۵۵‌درصد از مصرف‌کنندگان روان‌کارها، هر دو روغن سنتتیک و مینرال را استفاده می‌کنند.

روغن‌های پایه مختلف چه ویژگی هایی دارند؟
هر روغن‌پایه ویژگی متفاوتی دارد که براساس آن می‌توان برای روانکاری قطعات مختلف، بهترین گزینه را انتخاب کرد. در مورد روغن‌های سنتتیک محققان به دنبال خلق فرمولاسیونی هستند که توان خواصی را که امکان به‌دست‌آوردن آن به‌وسیله روغن‌های مینرال وجود ندارد، به‌دست آورند. اما مهم‌ترین مشخصه‌هایی که باعث می‌شود براساس آن روغن‌پایه مناسب را انتخاب کنیم، محدوده موردنظر برای چسبندگی، درجه چسبندگی (ویسکوزیته)، مقیاس پاشش، انعطاف‌پذیری، اکسیداسیون و مقاومت دمایی است. درجه آنیلین (میزان حل‌شدن ماده آنالین) و استقامت هیدرولیکی (میزان مقاومت روانکار در مقابل تجزیه در یک واحد آب) دو فاکتور مهم در تعیین خواص بالا هستند.
صنعت تولید روغن‌ موتور از قرن بیستم به بعد شاهد ارتقا در بخش‌های مختلف بوده است. از کشف راه‌های مختلف برای تولید روغن‌های مینرال گرفته تا کشف فرمولاسیون‌های مختلف برای سنتتیک‌ها. طی سال‌های اولیه دهه ۹۰ موسسه آمریکان‌پترولیوم، دسته‌بندی API را برای تقسیم روغن‌های پایه به پنج نوع مختلف ارائه داد. سه گروه نخست به روغن‌های معدنی یا مینرال اختصاص داشت و دو گروه بعدی روغن‌های سنتتیک را شامل می‌شدند. در گروه یک، روغن‌ها طبیعی هستند و تنها با شدت‌های مختلف در پالایشگاه‌ها فرآوری شده‌اند. روغن‌های گروه یک به روش استخراج حلال تولید می‌شوند. این تکنولوژی از اولین روزهای کشف نفت، مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت که هدف اصلی در آن، بیرون کشیدن عناصر نامطلوب از روغن همچون ساختارهای مزاحم و اروماتیک‌ها بود. روغن‌پایه گروه دو، به‌وسیله هیدروژن تولید می‌شود و به‌همین‌خاطر روند تولید این نوع از روغن‌پایه را هیدروجنیشن یا هیدروترتینگ می‌نامند. هدف این روش همانند روش قبلی است، اما در بیرون کشیدن مواد ناخواسته همچون اروماتیک‌ها موثرتر عمل می‌کند.
روغن‌پایه گروه سه نیز با روش مشابهی نسبت به گروه دو تولید می‌شود، با این تفاوت که فرایند هیدروجنیشن در این روش در دمای بالا انجام می‌گیرد.
درنتیجه می‌توان گفت چیز زیادی از مواد ناخواسته در روغن باقی نمی‌ماند و بیشتر آن به ساختارهای هیدروکربنی تبدیل می‌شوند.
وقتی‌ روغن‌های پایه سه گروه اول را مقایسه می‌کنید، مهم‌ترین عامل تفاوت در درصد ناخالصی خواهد بود که این ناخالصی باعث می‌شود مقاومت در برابر اکسید شدن، مقاومت دمایی، درجه ویسکوزیته و به‌طور کل کارایی روغن کاهش پیدا کند. همان‌طور که گفتیم روغن‌پایه گروه چهار جزو روغن‌های سنتتیک به‌حساب می‌آید، نوعی خاص از روغن‌پایه که به آنها پلی‌آلفااولفین یا PAO
می‌گویند.
این نوع از روغن‌پایه امروزه به پرکاربردترین نوع از روغن‌پایه تبدیل ‌شده است. برای تولید این روغن از گاز اتیلن استفاده می‌شود تا سینتتیز شدن ناخالصی‌ها و تبدیل آنها به هیدروکربن‌ها انجام شود. حاصل این پروسه، روغنی است که شباهت زیادی به روغن‌پایه گروه سه دارد. اما برتری PAO ها نسبت به روغن‌های مینرال، درجه ویسکوزیته بالاتر، کارایی مطلوب‌تر در دمای پایین و بالا و مقاومت بسیار عالی در برابر اکسیداسیون است. همین روغن‌ها به کمک افزونه‌ها (ادتیو) می‌توانند خواص بهتر و کاراتری پیدا کنند؛ خواصی همچون چسبندگی بیشتر،‌ انقباض روی قطعات، نرمی و انحلال‌پذیری بالاتر. درنهایت به روغن‌پایه گروه پنج می‌رسیم که سازمان API تعریف مشخصی برای آن تعیین نکرده است و فقط به این نکته اشاره می‌کند که روغن‌های پایه پنج برای کاربردهای به‌خصوصی تولید می‌شوند. از این روغن‌ها می‌توان به دیسترها (diesters)، روغن‌های پلی‌استری، پلی‌الکلین گلیکول، پسفات استری و سیلیکون‌ها اشاره کرد.
در خاتمه باید به این مهم اشاره کرد که اگر دنبال روغن‌موتوری با ویسکوزیته بالاتر، کارایی بیشتر در دماهای سرد و گرم و همچنین مقاومت دربرابر اکسید شدن هستید، بی هیچ‌شکی باید سراغ روغن‌موتورهایی بروید که در ساختارشان از روغن‌پایه سنتتیک استفاده‌شده است. البته یک درجه پایین‌تر از آن‌هم می‌تواند پاسخگوی نیاز خودروهای روز دنیا باشد و روغن‌های پایه سه نیز می‌توانند در ترکیب با ادتیوها محصولی خوب ارائه دهند. اما استفاده از روغن‌موتور ساخته‌شده با روغن‌های پایه گروه یک، حتی اگر به اعداد و ارقام و استانداردهای روز دنیا نیز مزین شده باشد، معقولانه نیست.