میگنا: دکتر علی‌اصغر اصغرنژاد _ مدیر گروه بهداشت و روان دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران، در ابتدا درباره بهداشت روانی یک فرد و عوامل پیشگیرانه برای داشتن روان سالم گفت: بهداشت روان شامل سه نوع از پیشگیری است. در پیشگیری اولیه تمام سعی بر این است که فرد دچار آسیب نشود. با این وجود درصدی از افراد ممکن است دچار آسیب شوند و در پیشگیری ثانویه اقدام به درمان سریع و صحیح می‌کنیم، اگر درمان صحیح و سریع صورت نگیرد، معلولیت به وجود می‌آید. در پیشگیری ثالث نیز شروع به توانبخشی معلولیت به وجود آمده می‌کنیم.

خودکشی؛ نوعی آسیب روانی است

وی درباره خودکشی نیز توضیح داد و گفت: خودکشی نوعی آسیب روانی است که با پیشگیری ثانویه و ثالث درمان نمی‌شود. اقدام به خودکشی در زنان بیشتر از مردان است، در حالیکه ممکن است تنها ۱۰ درصد از آن‌ها منجر به مرگ شود. اقدام به خودکشی در زنان به نوعی فریاد کمک خواهی است، اما مرگ ناشی از خودکشی در مردان بیشتر است. الگوی رفتار خودکشی در هر قشر و منطقه‌ای متفاوت است. عموما افرادی که اقدام به خودکشی کرده و نجات می‌یابند، احساس پشیمانی‌می‌کنند.

اصغرنژاد در ادمه گفت: تصادفات و سوانح در حالی اولین عامل مرگ و میر در بین جوانان و نوجوانان است که خودکشی و دگرکشی دومین رتبه را به خود اختصاص داده است. بسیاری از رفتارهای پرخطر در بین جوانان و نوجوانان در حین این که قابل کنترل هستند، می‌توانند موجب مرگ‌ومیر در یک نوجوان نیز شوند.

وی درباره راه‌های پیشگیری از خودکشی و عواملی که موجب بروز خودکشی می‌شوند، گفت: برای جلوگیری از بروز خودکشی در جوانان و نوجوانان باید گروه‌های در معرض خطر شناسایی شوند. ۶۵درصد کسانی که اقدام به خودکشی می‌کنند، بیماران افسرده هستند. همچنین عامل موثر دیگر در خودکشی، اعتیاد است. عموما افرادی که در اثر تصادفات و خودکشی جان خود را ازدست می‌دهند، سابقه استفاده از مواد مخدر و الکل را داشته‌اند. بنابراین اقدامات پیشگیرانه اعتیاد نیز می‌تواند از خودکشی جلوگیری کند.

پرورش معنویت مانع بروز خودکشی می‌شود

اصغرنژاد ادامه داد: اعتقادات دینی یکی دیگر از مداخلات پیشگیرانه در اعتیاد است. بسیاری از افراد بنابر اعتقادات خود و گناه دانستن خودکشی، از اقدام به خودکشی هراس دارند و از انجام این کار سر باز می‌زنند. بنابراین تقویت اعتقادات و باورهای دینی می‌تواند مانع بروز اقدام به خودکشی یا دگر کشی شود.

وی به خانواده‌ها و افرادی که با نوجوانان سروکار د دارند، تذکر داد: باید توجه داشت فردی که قصد خودکشی دارد، حتما یک زمانی از خودکشی حرفی زده و دیگران را از انجام این کار مطلع می‌کند. شنونده باید به این نووع حرف‌ها توجه کند و ساده از کنار اینگونه حرف‌ها نگذرد. در این راستا خانواده‌ها، معلمین و کادر آموزشی در مدارس باید آموزش لازم را دریافت کنند تا با مداخله مناسب و توجه به افراد آسیب‌پذیر از وقوع حوادثی چون خودکشی جلوگیری کنند.

اصغرنژاد ادامه داد: مداخله مناسب گاه به این معناست که هرگونه وسیله خطرساز را از دسترس فرد دور کنیم یا فرد خطرپذیر را برای درمان به یک درمانگر مراجعه دهیم. همچنین باید با تغییر در محتوای کتب درسی زندگی را به گونه‌ای برای فرد ترسیم کنیم که آن را مقدس شمرده و برای آن ارزش قائل باشند.

وی گفت: نکته بعدی برای پیشگیری از خودکشی، فضای مجازی و محتویات آن است که می‌تواند انگیزه خودکشی را تقویت کند. بنابراین باید بر فضای مجازی و اطلاعاتی که در اختیار نوجوان قرار می‌دهد نیز کنترل و نظارت وجود داشته باشد. همچنین باید در این حوزه متخصصین را در دانشگاه‌ها توسعه داد تا با دانش خود و روش‌های درمانی صحیح از چنین اقداماتی جلوگیری کنند.

دکتر علی‌اصغر اصغرنژاد-روانشناس بالینی