آشنایی با مهارت‌های زیست اخلاقی در فضای مجازی ضروری است

به گزارش خبرنگار مهر، حسینعلی رحمتی استاد فلسفه اخلاق در یادداشتی به موضوع فضای مجازی و معضل خانواده های درس خواندهء بی سواد پرداخته است: فضای مجازی به مثابه یک رسانه، هم چون هر رسانه دیگری برای خانواده از یک کارکرد دوگانه برخوردار است. به این معنا که می تواند هم در خدمت فضائل اخلاقی باشد هم زمینه ساز ارتکاب رذائل اخلاقی. هم سویه روشنی دارد که به کاهش رنج انسان ها، خدمت به آنان و به سازی زندگی فردی و اجتماعی شان کمک می کند؛ هم، نیمه تاریکی دارد که زمینه ارتکاب برای رذائلی چون نقض مالکیت معنوی دیگران، تجاوز به حریم خصوصی آنها، توزیع محتوای هرزه نگارانه، سوءاستفاده از اعتماد افراد، شایعه پراکنی و انتشار مطالب دروغ، و فریب دیگران را فراهم می کند.

پرسش بنیادینی که ذهن فیلسوفان اخلاق فناوری اطلاعات را به خود مشغول کرده این است که چه باید کرد تا استفاده انسانی و اخلاقی از این فضا افزایش و میزان سوءاستفاده از آن کاهش یابد. مجموع پژوهش هایی که در این زمینه انجام شده در واقع تلاش هایی بوده است برای یافتن پاسخ این سوال.

به باور نگارنده یکی از مهم ترین عوامل استفاده نادرست از فضای مجازی عبارت است از عدم آشنایی با مهارت های زیست اخلاقی در این فضا و استفاده از آن به عنوان یک رسانه. به نظر می رسد اگر امروزه بخواهیم برای آموزه های دینی که به پیامدهای جهل و نادانی از یک سو و ضرورت کسب آگاهی و علم از سوی دیگر تاکید کرده است یک مصداق بارز ذکر کنیم باید فضای مجازی را مثال بزنیم.

به ویژه که گستره کاربران این فضا، یعنی بیش از 70 میلیون مشترک آنلاین تا پایان خردادماه سال 1397 (به نقل از سایت تی نیوز، یکشنبه 29 مهر 1397)، فراگیری حوزه های ورود آن (از زندگی فردی گرفته تا زندگی اجتماعی)، و تنوع سنی، شغلی، جنسیتی، قومی، دینی، فکری، فرهنگی و سیاسی کاربران آن، موجب شده که هرگونه رفتار غیراخلاقی در این رسانه، اثراتی به مراتب سهمگین تر از نقض اخلاق در رسانه های سنتی (مثلا مطبوعات) داشته باشد.

اگر بپذیریم که عدم آشنایی کاربران فضای مجازی با شیوه ها و مهارت های زیست اخلاقی در فضای مجازی و استفاده درست از آن یکی از عوامل غیراخلاقی شدن این فضا است، طبیعی است که راهکار اصلاح آن را آگاهی بخشی و آموزش کاربران و کنشگران مرتبط با این فضا بدانیم. این همان چیزی است که امروزه به آن سواد رسانه یا سواد مصرف رسانه گفته می شود