اقبال،احیاگر زبان فارسی در شبه قاره و حلقه وصل فرهنگ ایرانی

اسلام آباد - ایرنا - مردم پاکستان امروز جمعه نهم نوامبر، یکصد و چهل ‌و یکمین سالروز تولد «اقبال لاهوری» شاعر نام آور پارسی گو ، فیلسوف بزرگ این کشور را که مقام معظم از او به عنوان ستاره شرق یاد کردند، گرامی داشتند.

به گزارش ایرنا، روسای احزاب سیاسی، مقام های عالیرتبه دولت، ارتش به ویژه نیروی دریایی پاکستان امروز جمعه همزمان با سالروز تولد علامه اقبال لاهوری، در برنامه ویژه ای با حضور در آرامگاه علامه اقبال در «لاهور»، آیین بزرگداشت و ادای احترام به این شاعر را برگزار کرده و همزمان هزاران نفر از مردم در این روز برای فاتحه خوانی به آرامگاه اقبال لاهوری رفتند.
«عارف علوی» رییس جمهوری پاکستان و «عمران خان» نخست وزیر این کشور نیز امروز با انشتار پیام های جداگانه با گرامی داشت یاد و خاطره این شاعر بزرگ، اشاعه تفکرات اقبال لاهوری را در میان نسل جوان این کشور خواستار شدند.
«عمران خان» در پیام خود که در مخالفت با تعطیلی سراسری امروز به مناسبت تولد اقبال، در رسانه های پاکستانی منتشر شد، آورده است:پاکستان می تواند با تاسی به افکار و نظرات این شاعر بزرگ، جایگاهی شایسته در میان ملت ها به دست آورد.
همچنین امروز برنامه های گرامیداشت این شاعر از سوی نهادهای غیردولتی، سازمان های مختلف ادبی، آموزشی و فرهنگی پاکستان برگزار شد تا با ادای احترام به این شاعر بین المللی، جنبه های مختلف زندگی و افکار وی تبیین شود.
آیین اهدای گل در مقبره این شاعر جهانی با حضور یکی از فرماندهان ارشد نیروی دریایی پاکستان و «عثمان بزدار» سروزیر ایالت پنجاب پاکستان و دوستداران و علاقه مندان به این شاعر در شهر لاهور برگزار شد.
«عثمان بُزدار» سروزیر ایالت پنجاب در شهر لاهور مرکز این ایالت نیز امروز جمعه با حضور در آرامگاه علامه محمد اقبال و در زمان برگزاری رژه نیروهای نیروهای دریایی به مقام شامخ این شاعر پاکستانی ادای احترام کرد.
شبکه های تلویزیونی و رادیویی پاکستان امروز ( جمعه ) برنامه های ویژه ای را درباره زندگی، سوابق این شخصیت بزرگ به خصوص گنجینه و دیوان اشعار اقبال انتشار داده و همایش های ملی و بین المللی نیز با عنوان تقدیر از تلاش های علامه اقبال در زمینه تقویت مسلمانان در شبه قاره هند در شهرهای بزرگ این کشور از جمله اسلام آباد، لاهور، کراچی، کویته، پیشاور، سیالکوت (شهر آبایی علامه اقبال) و راولپندی برگزار شد.

*** استعمار و غرب ستیزی
اقبال لاهوری از اندیشمندان بزرگ مسلمانی است که با فرهنگ استعماری غرب به مقابله برخاست. ' غرب ستیزی ' در نوشته ها و سروده های اقبال مشاهده می شود، به طوری که صرف نظر از نامه ها و نوشته های وی، حدود دو سوم کلام منظوم اردو و فارسی او به غرب ستیزی ارتباط دارد.
بزرگ ترین اثر غرب ستیزی او به فارسی، مثنوی «پس چه باید کردای اقوام شرق» است، اقبال، بر خلاف برخی مصلحان، فقط به غرب معاصر نمی تازد، بلکه غرب را حتی از عصر افلاطون و ارسطو نقد می کند.
شرایط اجتماعی و سیاسی مسلمانان در دورانی که اقبال در آن می زیسته، حکایت از تسلط سرمایه داران غربی بر ملل مسلمان دارد. چنین شرایطی در شکل گیری اندیشه های اقبال به خصوص، غرب ستیزی او مؤثر بوده است.
اقبال، یکی از علت های استعمار مسلمانان را، استعمارگری غربیان می دانست، و از این رو پیوسته با این اندیشه به مبارزه برخاست.

*** تاثیر افکار مولوی
«ذیشان الحسن» از اقبال شناسان مشهور پاکستان و استاد زبان فارسی در دانشگاه لاهور پاکستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص ویژگی های شعر اقبال لاهوری گفت:علامه اقبال لاهوری، پیرو مسلک و اشعار مولانا جلال الدین محمد مولوی بود و او را معلم و مربی خود می دانست.
این استاد دانشگاه اضافه کرد:اگرچه علامه اقبال لاهوری و مولوی دو شخصیت بزرگ مسلمان، در دوره های مختلف متولد شده و زندگی کردند، بسیاری از اشعار اقبال لاهوری به آثار مولوی شباهت دارد.
استاد ذیشان الحسن اضافه کرد:اقبال لاهوری همیشه مولوی را به عنوان راهنمای معنوی خود توصیف کرده است.
این استاد زبان فارسی پاکستان گفت:علامه اقبال لاهوری همچنین تحت تأثیر اشعار سعدی شیرازی و حافظ بوده است و آثار دیگر شاعران فارسی را نیز خوانده است.
وی در خصوص ویزگی های دینی اشعار اقبال لاهوری گفت: این شاعر بزرگ در آثار خود همیشه بر عظمت اسلام و مسلمانان تأکید داشت.

*** راه حل مشکلات کنونی جامعه
اقبال شناسان مشهور پاکستانی در خصوص شخصیت این شاعر پارسی گو می گویند که یکی از دغدغه های مهم فکری علامه اقبال را بیدارساختن ملل مسلمان از خواب غفلت می دانند.
«انجم وحید» از اقبال شاسان در گفت و گو با ایرنا گفت:اقبال لاهوری از جوامع اسلامی که روزگاری اساس گذار رنسانس در شرق بودند، می خواهد که خود را باز یابند و همانگونه که توانستند سده های متوالی مشعل دار دانش و فرهنگ در سطح جهان باشند بار دیگر آستین همت بالا زده و روزگار اعتلا و عظمت خود را احیا کنند.
وی توجه به افکار اقبال و اتکا به خود را راه حل مشکلات کنونی مسلمانان خوانده و می گوید:اتحاد و دوری از اختلاف از مبانی نظری و فکری اقبال است.
پروفسور «ضیاء الحسن» از دیگر اقبال شناسان پاکستانی در این خصوص می گوید:عقاید اقبال محدود به یک دوره یا سن خاص نیست، و نسل جوان کنونی نیز از جامعه هدف اقبال بوده است.

** عشق به ایران و ادبیات فارسی
اقبال لاهوری، ایران را بسیار دوست می داشت و با این که هرگز نتوانست به این کشور قدم گذارد؛ اما در اشعارش مردم ایران را مورد خطاب قرار داده و به این وسیله عشق و ارادت خود را به آنان ابراز می کرد:
چون چراغ لاله سوزم در خیابان شما ای جوانان عجم، جان من و جان شما یا مَحرم رازیم با ما رازگوی آن چه می دانی از ایران باز گوی
اقبال با اینکه سال ها در کشورهای اروپایی به تحصیل پرداخته بود و به زبان انگلیسی احاطه کامل داشت، زبان فارسی را به عنوان زبان شعر خود برگزید، که این حاکی از دلبستگی عمیق او نسبت به این زبان است.

** زندگی علامه اقبال لاهوری
علامه اقبال لاهوری شاعر نامدار پاکستانی، سال 1256 شمسی (1877 میلادی) در شهر سیالکوت پاکستان دیده به جهان گشود و اردیبهشت 1317 (21 آوریل 1938 میلادی) در 61 سالگی دیده از جهان فرو بست اما بیشتر کسانی که شرح حال او را نوشته اند، در تاریخ ولادت او اختلاف نظر دارند.
اقبال، خود در شرح حال مختصری که در سال 1907 میلادی به پایان نامه دکتری خود ضمیمه کرده، ولادت خود را سوم ذیقعده سال 1294 هجری در شهر سیالکوت پنجاب نوشته و جاوید اقبال فرزند علامه اقبال، تاریخ تولد او را سال 1877 میلادی دانسته است.
بیشتر آثار علامه اقبال لاهوری، این شخصیت بزرگ تاریخ پاکستان، به زبان فارسی سروده شده و فقط سه منظومه از اشعار او به زبان اردو است.
'زبور عجم'، 'جاوید نامه'، 'اسرار خودی'، 'اسرار و رموز' و 'ارمغان حجاز' و از جمله آثار برجسته علامه اقبال است که به زبان فارسی سروده شده است.
اشعار این شاعر پارسی گو به بسیاری از زبا نها ترجمه شده است و از وی در جهان به عنوان فیلسوف بزرگ و متفکر قرن یاد می شود.
شبس**آساق**6125** 1917