خروجی‌های دست به آچار از زندان

بیکاری و آسیب‌های اجتماعی

تحقیقات نشان داده یادگیری مهارت‌های زندگی در کاهش سوء‌مصرف مواد مخدر، استفاده از ظرفیت‌ها و کنش‌های هوشی، پیش‌گیری از رفتار خشونت‌آمیز، تقویت اتکا به نفس و... همواره مؤثر بوده است؛ به همین دلیل باید زندانیان را در جهت یادگیری چنین مهارت‌هایی تشویق و ترغیب کرد. در همین راستا سازمان امور زندان‌ها در جهت رفع چنین مشکلاتی و همچنین بهبود شرایط زندگی زندانیان پس از دوران محکومیت همواره در تلاش بوده تا با روش‌های مختلف وضعیت زندگی این افراد را بهتر کند. چراکه بسیاری از زندانیان خود را قربانی می‌دانند. کارشناسان، روانشناسان و مددکارانی که در حوزه زندان‌ها فعالیت می‌کنند بر این باورند که بسیاری از زندانیان خود را قربانی می‌دانند. آن‌ها فکر می‌کنند قربانی شرایط و خانواده‌ای هستند که در آن به دنیا آمده‌اند. آن‌ها گمان می‌کنند که باید در این شرایط بسوزند و بسازند. اغلب آن‌ها فکر می‌کنند مقصر تمام اشتباه‌های خانواده و اطرافیان خود هستند و برای بهتر کردن اوضاع هم هیچ کاری نمی‌توانند انجام دهند.

انواع کار موجود است

سازمان امور زندان‌ها در جهت توسعه شرایط بهبود زندان‌های سراسر کشور و ایجاد فرصت یادگیری و مهارت‌های شغلی گام برداشته است. آقای احمد افروز، کارشناس روابط عمومی سازمان امور زندان‌ها در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح‌نو» گفت: «درحال‌حاضر حدود 130‌رشته فنی‌حرفه‌ای و کارآموزی نظیر صنایع دستی، مکانیک، رویه‌کوبی مبل و... در زندان‌های سراسر کشور آموزش داده می‌شود و پراکندگی این آموزش‌ها در زندان‌های مختلف با توجه به استانی که در آن قرار دارند متفاوت است. در واقع در هر زندان در استان‌های مختلف مهارت‌های متفاوتی باب همان محیط آموزش داده می‌شود. این آموزش‌ها به‌نسبت اینکه آن زندان، زندان زنان است یا مردان و یا زندان جوانان و نوجوانان، متفاوت می‌شود.» افروز ادامه داد: «در زندان آزمون‌هایی از سوی سازمان فنی‌وحرفه‌ای برگزار و به زندانیان در صورت قبولی گواهینامه‌هایی داده می‌شود. نکته جالب این است که این گوهینامه‌ها هیچ نام و نشانی از زندان ندارد و دقیقاً مانند همان مدارکی است که افراد در بیرون از زندان در آموزشگاه‌ها دریافت می‌کنند. افرادی که این گواهینامه‌ها را دریافت کنند می‌توانند پس از اتمام دوران محکومیت خود و خروج از زندان، به مراکز مراقبت بعد از خروج از زندان مراجعه کرده و خدمات مشاوره، کاریابی، وام‌های اشتغال و مددکاری را به رایگان دریافت کنند.» آنچه مسلم است این است که زندانیانی که پس از آزادی از شغل مناسب برخوردار شوند و کسب و درآمد حلال داشته باشند بسیار کمتر از سایرین مرتکب اقدامات مجرمانه می‌شوند و برابر آمارها، این قشر از زندانیان که در دوران حبس از بسته تربیتی- مشاوره و روان‌درمانی و آموزش‌های مهارت‌های اساسی زندگی و فنی‌حرفه‌ای برخوردار شده‌اند، نرخ افزایش جرم پس از آزادی و بازگشت به زندان آنان بسیار پایین است. همچنین چندی پیش رییس سازمان فنی‌وحرفه‌ای کشور اعلام کرد که با توجه به اینکه امروزه برخی رشته‌های جدید وارد بازار کار شده و براساس تغییرات فناوری که در دنیا اتفاق افتاده مانند صنایع های‌تک، گیاهان دارویی، فناوری‌های نو و... نیاز به به‌روز شدن آموزش‌ها داشتیم. برای همین دستور کار سازمان، آموزش‌های جدید شده است؛ یعنی اینکه با ورود شغل‌های نو مانند (نانو، بایو، برنامه‌نویسی پیشرفته و...) به‌صورت حرفه‌ای وارد آموزش آن‌ها به زندانیان شده‌ایم. همچنین چندسالی است که سازمان زندان‌ها با همکاری سازمان فنی‌وحرفه‌ای کشور تنها به آموزش زندانیان اکتفا نکرده و وارد مرحله تولید شده و حتی محصولات این زندانیان نیز روانه بازار شده است.

این دست اقدامات سازمان امور زندان‌ها بسیار پسندیده و قابل حمایت بوده چرا که حالا دیگر وقت زندانیان در زندان به بطالت نمی‌گذرد و پس از گذراندن دوران محکومیت خود هم کمتر به سراغ گذشته تیره‌وتار خود می‌روند، چراکه هریک از آن‌ها حداقل یک مهارت را آموخته‌اند. سازمان امور زندان‌ها حتی پس از آزادی زندانیان به فکر آن‌ها بوده و با راه انداختن مراکز متعددی در تلاش برای ایجاد شغل برای آن‌هاست.

به نظر می‌رسد اگر صنایع، کارخانجات و تولیدی‌ها شرط نداشتن سوءسابقه را از شرایط استخدامی خود بردارند و به این افراد شانس دوباره‌ای برای کار و زندگی بهتر بدهند، جامعه‌ای زیباتر خواهیم داشت. همان‌گونه که تعدادی از تولیدی‌ها نیز تماماً کارکنان خود را از افراد دارای سوءسابقه انتخاب کرده و بررسی‌ها و اظهارات مدیران این تولیدی‌ها نشان می‌دهد خط تولید آن‌ها روند روبه‌رشدی نیز داشته است. مددجویانی که در داخل زندان‌ها به کار و فعالیت می‌پردازند، می‌توانند برای خانواده خود مؤثر باشند و در زمانی که آزاد شدند در بیرون به کار مشغول شوند. افرادی که به زندان افتاده‌اند شاید از بیکاری و نداشتن شغل باشد که با توجه به اینکه سازمان فنی‌وحرفه‌ای در زندان‌ها به آموزش در رشته‌های مختلف پرداخته است، به هدف اصلی که بازگشت سعادتمندانه به جامعه است، نزدیک‌تر می‌شویم. همچنین استقبال همه‌جانبه زندانیان از روند روبه‌رشد این آموزش‌ها سبب کاهش آسیب در زندان‌ها شده و نگاه مردم و جامعه نیز به زندان‌ها تغییر کرده است.