داستان اولین زن مسلمان قاضی در دادگاه یک کشور اسلامی: من در قرن بیست و یک زندگی می کنم نه در قرن دهم!+ فیلم

Kholoud Al-Faqih in the documentary “The Judge.” (Idle Wild Films)

شفقنا زندگی- منتقدین سینمایی گاردین و لس آنجلس پست درباره فیلم قاضی نوشته و این فیلم را درباره یک قاضی مسلمان زن یکی از بهترین فیلم های این چند وقت اخیر نامیده اند.

به گزارش سرویس ترجمه شفقنا، قاضی، فیلم جدید کارگردان تحسین شده اریکا کوهن، داستان باورنکردنی خلود الفقیه را روایت می کند، زنی عرب که توانست تمام موانع را پشت سر گذاشته و تبدیل شود به اولین قاضی زن در دادگاه های تمام مردانه خاورمیانه.

جدیترین فیلم این مستندساز موفق که پیش از این جوایز مهمی را از فستیوال‌ها و مراسمی چون امی به دست آورده، مستندی است درباره تمام چالش ها و منازعاتی که وکیلی به نام خلود الفقیه باید برای رسیدن به هدفش که قاضی شدن است، پشت سر بگذارد. این زن که بعد از مرارت های بسیار اولین زن قاضی در دادگاه های تمام مردانه خاورمیانه می شود، می تواند در دادگاه های امور زنان و خانواده که تاثیرات بسیاری بر زندگی زنان منطقه دارند، نقشی در احقاق حق زنان داشته باشد.

فیلم قاضی در ادای دینی که بر گردنش بوده چنان موفق عمل کرده که پیتر برادشاو یکی از نام دارترین منتقدین این روزگار که برای گاردین می نویسد فیلم را « ترجمان صعود شجاعانه خلود به مقام قضاوت در سرزمین فلسطین » می نامد و البته در ادامه « تصویرگر آمال و آرزوهای این زن در جهت تحقاق حق زنان ».

در کل قاضی یک فیلم مستند است درباره چگونگی ورود یکی از معدود زنان سیستم قضایی یک کشور اسلامی به درون سیستم. موضوعی که شاید برای خوانندگان این سطور جذابیت چندانی برای تماشا ایجاد نکند، اما اگر در نظر آوریم که این زن در صعود به مسند قضاوت موفق به انجام کاری شده که پیش از او در هزار و چهارصد و اندی سال هیچ زن دیگری موفق به انجام آن نشده بود، می توانید عظمت دستاوردهای این زن را تخمین بزنید.

خلود الفقیه که کار حرفه ای خود را به عنوان وکیل زنان آسیب دیده آغاز کرده بود، بالاخره روزی به این نتیجه رسید که این دادگاه های شریعت که بیشتر به امور زنان و خانواده می پردازند، چرا نباید قاضی زن داشته باشند؟ این نقطه آغاز صعودی بود که مراحل گوناگونش را در فیلم قاضی می بینیم.

خلود که در رسیدن به هدفش موانع زیادی پیش رو داشت، در تحقیقاتش درباره موانع قاضی شدنش به این نتیجه رسید که موانع پیش رویش همه عرفی و قراردادی هستند و نه آموزه های مذهبی. از این جا مسیر دشوار او دشوارتر هم شد. به خصوص زمانی که یکی از روحانیون مذهب حنفی به او گفت که اصولا دادگاه های ما بر اساس سنت ها عمل می کنند و بنابراین نمی توان هم وابسته سنت ها بود و هم در انتخاب قاضی علیه آن ها اقدام کرد.

کارگردان این فیلم اریکا کوهن که در یوتای آمریکا متولد شده و در همان جا هم زندگی می کند، درباره این که چه شده که سراغ ساخت چنین فیلم پر چالشی رفته؛ جذابیت موضوع این فیلم را دلیل این کارش می داند. البته در ادامه جذابیت کاراکتر زن فیلم را هم بی تاثیر نمی داند: من واقعا تحت تاثیر روایت های شخصیت محور قرار می گیرم. روایت هایی که نوعی موضوع اجتماعی را نیز در خود دارند و جایگاه ما را در دنیای امروز نشان می دهند.

کوهن در گفتگویی که اخیرا با تماشاگران فیلمش داشته گفته که خلود الفقیه را در سفری که در سال ۲۰۱۲ به کرانه غربی برای تحقیق و مطالعه درباره فمینیسم اسلامی به منطقه کرده بود، ملاقات کرده و تحت تاثیر جسارت و شجاعت او قرار گرفته بود. او اولین دیدار را در رام الله به یاد می آورد که خلود الفقیه را دیده که درباره اصلاح در سیستم قضایی اسلامی صحبت می کرد: دادگاه های ما هم باید بتوانند با اتکا به مسایل و مضامین مذهبی مشکلات زندگی روزمره چون طلاق و حضانت و نفقه را حل کنند.

بعد از آن دیدار خلود الفقیه اریکا را به داخل دادگاه دعوت می کند و می گوید در این دادگاه باید روزانه درباره ۴۰ تا ۶۰ پرونده گوناگون نظر دهد. به گفته اریکا کوهن « او آن جا کمی قاضی، کمی وکیل، کمی مشاور ازدواج و کمی هم درمانگر بود. اتفاقا از این منظر هم بود که توجهم بهش بیشتر جلب شد و دیدم تمام وجودش را دارد روی کارش می گذارد.

بالاخره فیلمساز این اجازه را می گیرد که از این زن فیلمبرداری کند. این تصاویر که در دادگاه گرفته می شوند، در کنار تصاویری که خلود الفقیه را نشان می دهد که بیرون از محل کار با تلفن نیز زنان را در مسایل و مشکلات خانوادگی شان راهنمایی می کند، فیلم قاضی را به وجود آورده اند.

در صحبت های کارگردان فیلم و البته خود خلود الفقیه به کرات ترکیب دادگاه های شریعت را می شنویم. کلمه ای که تماشاگر غربی را یاد افراطی گری مذهبی می اندازد که درباره شان رسانه ها از بام تا شام سخن می گویند. اما اریکا کوهن به نقل از خلود الفقیه می گوید دادگاه های شریعت دادگاه هایی هستند در کشورهای سنی مذهب، که قرائت بسیار تهاجمی و منفی از اسلام دارند و این را در احکام شان می بینیم.

در فیلم هم چنین نشان داده شده که خلود با چه موج شووینیستی از سوی قضات مرد مواجه می شود. در فیلم نماینده آن ها را در قالب حسام الدین افانه می بینیم که با شور و اشتیاق از شریعت می گوید و از این که زنان حق ورود به قضاوت را در مسایل مربوط به دادگاه های شریعت ندارند. کارگردان می گوید که قصد داشته در این فیلم صحبت های هر دو طرف را هم بشنود و بنابراین به این مرد هم اجازه داده تا نظراتش را بگوید و با این که خیلی دلش می خواسته با او بحث کند، اما وظیفه خود را ایجاد گفت و گو در این زمینه دانسته و از این موضوع گذشته است.

اریکا کوهن وقتی قرار می شود در یک جمله خلود الفقیه را توصیف کند می گوید که او « نقش خودش را به عنوان یک زن تحصیل کرده به خوبی می شناسد و این را وظیفه خودش می داند که زنان را به حقوق شان آشنا کند و قوانین و حقوق زنان را به آن ها آموزش دهد ». این مهم ترین کاری است که یک زن در شرایط حال حاضر می تواند انجام دهد.

منابع: لس آنجلس تایمز، گاردین، تریبون