فسیل یا سنگواره چیست و چند نوع دارد؟ / چرا فسیل‌ها به رنگ سنگ‌‎اند؟!

به گزارش شریان نیوز، فسیل، به آثار و بقایای به جامانده از گیاهان و جانورانی گفته می‌شود که در سال‌های دور می‌زیسته اند و به نوعی از خود یک ردپا به جای گذاشته‌اند و معمولا به دو نوع فسیل‌هاى اندامى و فسیل‌هاى اثری تقسیم بندی می‌شوند که این آثار به جای مانده معمولا به رنگ سنگ یافت می‌شوند.

امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا شما را کمی بیشتر با این آثار باستانی آشنا نماید، پس اگر تمایل دارید بدانید فسیل چیست و چگونه پدید می‌آید، به مطالعه این مطلب ادامه دهید.

فسیل چیست؟

سَنگواره (یا فُسیل که از لغت Fossilis از زبان لاتین کلاسیک گرفته شده که به معنای واقعی کلمه «به دست آمده از حفاری» هست) به بازمانده‌های کانی‌شده جانوران و گیاهان یا بازمانده‌های دیگر مثلآ ردپا گفته می‌شود.

فرایند سنگواره‌شدن فرایندی کم‌اتفاق است، زیرا کانی‌های طبیعی معمولاً تجزیه شده و دوباره وارد چرخه مواد می‌شوند. برای اینکه یک سازواره (ارگانیسم)، سنگواره شود می‌بایست روی آن هرچه سریعتر با مواد رسوبی پوشیده شود.

سنگواره‌ها و روند سنگوارگی انواع گوناگونی دارند.

ببینید: کشف قدیمی ترین فسیل ردپای حیوانی

سنگواره‌ها معمولاً از خود مواد بازمانده از سازواره تشکیل شده‌اند، ولی هستند سنگواره‌هایی که تنها شامل اثر و رد یک سازواره مثلآ رد پای یک دایناسور یا خزنده می‌شوند. به اینگونه سنگواره‌ها، سنگواره‌های ردّی می‌گویند. دانش بررسی سنگواره‌ها دیرین‌شناسی نام دارد.

از مناسب‌ترین مکان‌ها برای تشکیل فسیل می‌توان به حاشیه دلتا‌ها و پیرامون کوه‌های آتشفشانی قدیمی که خاکستر از آن‌ها متصاعد می‌شود و دریا‌های کم عمق و یخچال‌ها و باتلاق‌ها اشاره کرد. بیشتر دانشمندان معتقدند که فسیل‌ها در دریا‌های قدیمی قرار داشته‌اند و در بین مواد رسوبی قرار گرفته‌اند و در اثر فشار و گرمای زیاد، به این شکل درآمده‌اند.

از آثار سنگوار‌ها برای اثبات نظریه‌های زمین‌ساخت ورقه‌ای و تکامل تدریجی استفاده شده‌است. در علم زمین‌شناسی مطالعه دانشگاهی فسیل‌ها در دو مبحث گیاهی و جانوری است که هر کدام به دوبخش بزرگ‌سنگواره‌ها و ریزسنگواره‌ها تقسیم شده و برآساس ان مطالعه می‌شود. فسیل یا سنگواره را می‌توان از مهم‌ترین منابع اطلاعات دربارهٔ گذشتهٔ انسان‌ها است. دانشمندان می‌گویند نباید تمام فسیل‌های یک منطقه را جمع‌آوری کرد.

چگونگی تشکیل فسیل

فسیل‌های بخش‌های سخت (مانند استخوان‌ها و دندان ها) به صورت زیر تشکیل شده‌اند:

ببینید: کشف قدیمی‌ترین فسیل کهربایی قورباغه به قدمت 100 میلیون سال

بعضی از جانوران به سرعت بعد از مرگشان دفن شده اند (با دفن شدن زیر گل و لای یا دفن شدن در توفان شن و غیره). با گذشت زمان رسوبات بیشتر و بیشتری بقایای جانور را پوشانده است. بخش‌هایی از جانوران که پوسیده و فاسد نشده (معمولاً بخش‌های سخت‌تر مثل استخوان‌ها و دندان ها) در زیر رسوبات تازه شکل گرفته دفن می‌شود. در شرایط مساعد (بدون وجود لاشخورها، دفن سریع، نبودن تغییرات آب و هوایی خیلی زیاد)، بخش‌های بدن جانور در طول زمان به فسیل تبدیل می‌شود. بعد از مدت زمانی طولانی، مواد شیمیایی موجود در بدن جانور دفن شده تحت یک سری از تغییرات قرار می‌گیرد. به طوری که استخوان به آهستگی می‌پوسد و فاسد می‌شود، آب با مواد معدنیش به داخل استخوان رسوخ می‌کند و مواد شیمیایی داخل استخوان را با مواد معدنی سنگ مانند جایگزین می‌کند. فرایند فسیل شدن به نحوه جایگزینی و حل شدن موادمعدنی اصلی در شیء با مواد معدنی دیگر بستگی دارد. این فرایند نتیجه اش یک کپی سنگ مانند سنگین از شیء اصلی است- یعنی یک فسیل. فسیل همان شکل شیء اصلی را دارد، اما از نظر شیمیایی بیشتر شبیه به سنگ است. مقداری از هیدروکسی-اپتی اصلی (یک ماده اصلی سازنده استخوان) باقی می‌ماند، اگرچه فسیل از سیلیکا (سنگ) اشباع شده است.

معرفی انواع فسیل‌ها

انواع فسیل‌ها عبارتند از:

فسیل‌هاى اندامى فسیل‌هاى اثری فسیل‌هاى اندامى

بقایاى حقیقى موجودات زنده هستند که در حالات بسیار مساعد شکل آن‌ها با شکل موجود زنده اصلى اولیه کاملا مطابقت دارد و تغییر زیادى در آن صورت نگرفته است.

فسیل‌هاى اثرى

علائم غیر مستقیم حیات هستند که توسط موجودات بر جاى گذاشته شده‌اند.

ببینید: بلندترین کوه‌های ایران کدامند؟

جاى پاهاى دایناسور، اثرات ناشى از خزیدن تریلوبیت‌ها و سایر شواهد فرآیندهاى حیات همچون فضولات و مدفوعات که به صورت سنگواره در آمده‌اند همگى جزء فسیل‌هاى اثرى محسوب می‌شوند.

این مطلب را از دست ندهید: کشف فسیل 300 هزار ساله انسان در مراکش

مکان‌های مناسب برای تشکیل فسیل

از مناسب‌ترین مکان‌ها برای تشکیل سنگواره‌ها می‌توان به حاشیه دلتا‌ها و پیرامون کوه‌های آتشفشانی قدیمی که خاکستر از آن‌ها متصاعد می‌شود و دریا‌های کم عمق و یخچال‌ها و باتلاق‌ها اشاره کرد.

این مطلب را از دست ندهید: کشف دایناسور ۱۶ میلیارد ساله

بیشتر دانشمندان معتقدند که فسیل‌ها در دریا‌های قدیمی قرار داشته‌اند و در بین مواد رسوبی قرار گرفته‌اند و در اثر فشار و گرمای زیاد، به این شکل در آمده‌اند.

چرا فسیل‌ها به رنگ سنگ هستند؟

به خاطر این که آن‌ها سنگ هستند. یک شیء فسیل شده دقیقا یک مدل سنگی از یک شیء باستانی است که نسبت به شیء اصلی از مواد متنوع تری ساخته شده است.

در طول فرایند، اتم‌های اصلی با مواد معدنی جدید جایگرین می‌شوند.

به طوری که یک سنگواره همان رنگ (یا ترکیب شیمیایی) شیء اصلی را ندارد.

فسیل‌ها رنگ‌های زیادی دارند و از انواع بسیار مختلفی از مواد معدنی ساخته شده‌اند.

این مطلب را از دست ندهید: فسیل 88000 ساله در عربستان کشف شد!

رنگ فسیل به این بستگی دارد که سنگ احاطه کننده چه ترکیبی دارد.

همچنین بعضی از فسیل‌های پوست (و بخش‌های نرم دیگر) پیدا شده‌اند.

رنگ پوست هم درطول دوره فرآیند حفظ نمی‌شود.

همه آنچه که امروزه باقی مانده یک مدل سنگی از شیء اصلی است.