نگاهی به ظرفیت ها و صورت های مالی پالایشگاه های کشور

به گزارش بورس نیوز، خاورمیانه با تسلط بر بازارهای نفت جهان و با داشتن ذخایر عظیم گازی، می تواند به عنوان منبع انرژی جهان توصیف شود. شرایط مناسبی برای رشد صنایع پتروشیمی در خاورمیانه مهیا می باشد. دسترسی به بزرگترین منابع هیدروکربنی جهان تضمین کننده خوراک گاز فراوان و ارزان قیمت برای صنایع پتروشیمی خاورمیانه در مقایسه با واحدهای متکی بر خوراک نفتا در دیگر مناطق جهان می باشد.

در سال ۲۰۱۷، کشورهای خاورمیانه با داشتن ۵۴ درصد منابع نفت خام دنیا، تنها ۳۴ درصد از تولید جهانی نفت خام را به خود اختصاص داده است. با داشتن ۴۰ درصد منابع گاز دنیا تنها ۱۴ درصد از کل گاز تولید شده جهان در این منطقه تولید می شود. از این رو این منطقه به‌واسطه برخورداری از منابع عظیم نفت و گاز طبیعی دارای مزیت نسبی در این صنعت می باشد.

اولین پالایشگاه نفتی در خاورمیانه در سال ۱۲۸۸ شمسی (۱۹۱۰ میلادی) درآبادان به نام پالایشگاه آبادان ساخته و این پالایشگاه در سال ۱۲۹۱ (۱۹۱۲ میلادی) با ۲،۵۰۰ بشکه در روز بعنوان اولین تصفیه خانه نفت کشور آغاز به کار نمود. این پالایشگاه قبل از انقلاب به حدود ۶۸۰ هزار بشکه فرآوری فرآورده‌های نفتی رسیده بود و بزرگترین پالایشگاه جهان بوده است. در حال حاضر نیز (سال ۱۳۹۷) ظرفیت تولیدی این پالایشگاه ۳۹۹ هزار بشکه در روز می باشد.

همان طور که جدول زیر نشان می دهد، منطقه خاورمیانه ۵۴% از ذخایر نفت خام اثبات شده را در اختیار دارد که ایران با ۱۵۶ میلیارد بشکه، به ترتیب ۱۹%، ۱۳% و ۱۰,۵% از ذخایر نفتی خاورمیانه، کشورهای اوپک و جهان را در اختیار دارد، که بعد از عربستان بزرگترین دارنده ذخایر نفت خام در خاورمیانه می باشد. با وجود اینکه بیش از نیمی از ذخایر نفتی جهان در خاورمیانه می باشد، سهم این منطقه در استخراج و تولید نفت، ۳۴% می باشد. از نظر تولید نفت خام، ایران (۳.۸ میلیون بشکه در روز) بعد از عربستان (۹.۹ میلیون بشکه در روز) و عراق (۴.۵ میلیون بشکه در روز)، سومین کشور بزرگ تولیدکننده نفت در خاورمیانه می باشد.

جدول ۱۳- مقایسه صنعت پالایشگاه ایران در مقایسه با سایر مناطق در سال ۲۰۱۷ (هزار بشکه در روز)

ظرفیت تولیدی پالایشگاه های ایران در سال ۲۰۱۷، تقریبا ۱,۹ میلیون بشکه در روز است. بیشترین ظرفیت تولیدی در این سال نیز مربوط به پالایشگاه نفت آبادان با تولید روزانه ۳۹۹ هزار بشکه می باشد.

جدول ۱۴- ظرفیت اسمی پالایشگاه های ایران سالهای ۲۰۱۷-۲۰۱۲ (هزار بشکه در روز)

۱- طرح های پالایشگاهی در دست اقدام در ایران

حدود ۱۰ سال پیش برنامه ­ریزی ­ها و اقدامات لازم به منظور اجرای طرح جامع توسعه کمی و کیفی پالایشگاه­ ها و همچنین احداث ۸ پالایشگاه جدید در دستور کار قرار گرفت. در این راستا قرار بر این گردید علی ­رغم اجرای طرح­ های توسعه ­ای در ۹ پالایشگاه کشور، ۸ پالایشگاه (با ظرفیت کل ۲،۰۴۰ هزار بشکه) نیز به منظور تولید فرآورده­ های هیدروکربوری از جمله بنزین و نفت گاز طراحی و احداث گردد. این پالایشگاه عبارتند از:

· پالایشگاه سیراف (میعانات گازی)، با ظرفیت ۴۸۰ هزار بشکه (۸ پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه)- در حال پیشرفت

· پالایشگاه ستاره خلیج فارس (میعانات گازی)، با ظرفیت ۳۶۰ هزار بشکه - در حال پیشرفت

· پالایشگاه پارس پتروفیلد (میعانات گازی)، با ظرفیت ۱۲۰ هزار بشکه - در حال پیشرفت

· پالایشگاه کاسپین، با ظرفیت ۳۰۰ هزار بشکه - متوقف

· پالایشگاه هرمز، با ظرفیت ۳۰۰ هزار بشکه (نفت خام فوق سنگین) - متوقف

· پالایشگاه خوزستان (نفت خام فوق سنگین)، با ظرفیت ۱۸۰ هزار بشکه - متوقف

· پالایشگاه آناهیتا، با ظرفیت ۱۵۰ هزار بشکه - متوقف

· پالایشگاه شهریار، با ظرفیت ۱۵۰ هزار بشکه - متوقف

شکل ۴- طرح های پالایشگاهی در دست اقدام

۲- ظرفیت اسمی و تولید واقعی پالایشگاههای ایران

جدول ۱۵ - ظرفیت اسمی و تولید واقعی پالایشگاه های ایران در سال ۱۳۹۶ (هر متر مکعب نفت خام برابر با ۶,۲۹ بشکه می باشد و هر سال برابر با ۳۶۵ روز)

نمودار ۹ – سهم هر کدام از پالایشگاهها از ظرفیت کل در سال۹۶

۳- مقایسه تولیدات پالایشگاه ها

جدول ۱۶- مقادیر تولیدات محصولات پالایشگاه های ایران- سال مالی ۹۶- (مقادیر به متر مکعب)

همانطور که مشاهده می گردد، مقادیر تولید فرآورده های نفتی در پالایشگاه اصفهان نسبت به سایر پالایشگاه های بورسی بیشتر می باشد و پس از آن بندرعباس و تهران بیشترین تولید را دارند. در اینجا ما نسبت هر محصول به مواد خام مصرفی را در سال ۹۶ نیز بدست آورده ایم. کل مواد خام مصرفی این شش پالایشگاه ۶۱،۴۶۲،۹۳۳ مترمکعب در سال ۹۶ بوده که شامل نفت خام، میعانات گازی و MTBE است. همانطور که از نمودار۱۰ مشخص است بیشترین نسبت محصول به مواد خام مصرفی مربوط به نفت گاز با ۳۶,۱ درصد و بعد از آن نفت کوره و بنزین بترتیب با ۲۱.۳ و۲۰.۴ درصد می باشد. این نمودار همچنین نشان می دهد که ۶۷,۵ درصد از محصولات تولیدی این شش پالایشگاه محصولات سبک و ۳۲.۵ درصد از محصولات، جز محصولات سنگین می باشد که هر چه نسبت محصولات سبک به سنگین بیشتر باشد ارزش افزوده بیشتر ایجاد می کند.

نمودار ۱۰ – نسبت محصول به مواد خام مصرفی پالایشگاهها در سال۹۶

۴- مقایسه مقادیر و مبالغ فروش پالایشگاه ها

در ادامه جداول فروش محصولات پالایشگاه های منتخب بورسی، تشریح شده است. در جدول زیر در سال ۹۶، کل مقدار فروش حدود ۶۳,۴۹۵,۵۵۸ مترمکعب و کل مبلغ فروش ۸۱۱,۳۳۰,۷۰۷ میلیون ریال می باشد. با توجه به جدول زیر پالایشگاه اصفهان بیشترین میزان فروش را دارد و بندرعباس و تهران در رتبه های بعدی می باشند.

جدول ۱۷- مقایسه فروش سالیانه پالایشگاههای فعال در بورس منتهی به ۲۹/۱۲/۹۶

۵- صورتهای مالی و سود و زیان پالایشگاه ها

همانطور که در جدول زیر مشاهده می شود، کل دارایی های پالایشگاه های مورد بررسی در سال ۹۶، ۲۴۷,۲۶۱میلیارد ریال می باشد، که ۱۰۸,۷۸۰ میلیارد ریال آن دارایی غیرجاری و ۱۳۸,۴۸۱ میلیارد ریال آن دارایی جاری می باشد. ۱۲۴,۲۸۰میلیارد ریال از دارایی با استقراض تامین شده و ۱۲۲,۹۸۱ میلیارد ریال آورده حقوق صاحبان سهام می باشد.

شرکت پالایش اصفهان بیشترین دارایی و پالایش شیراز کمترین دارایی را بین پالایشی ها دارند.

جدول ۱۸- خلاصه اطلاعات ترازنامه پالایشگاه ها منتهی به ۲۹/۱۲/۹۶- جداول (کلیه مبالغ میلیون ریال می باشد)

جدول ۱۹- خلاصه اطلاعات صورتحساب سود و زیان پالایشگاه ها منتهی به ۲۹/۱۲/۹۶