مصاحبه با مجرمین قبل از اعدام؛ اقدام رسانه‌ای یا عملی غیراخلاقی؟!

فاطیما فردوس: با یک اعدامی لحظاتی قبل از اعدام مصاحبه می‌کنند؛ «فکرش رو می‌کردی اعدام بشی؟»، «دل مردم در اولین روز زمستان با اعدام ... گرم می‌شود»، «اعدام حقشونه، نه؟» و ...؛ جدیدترین خلاقیت صداوسیما در مواجهه با مجرمین قبل از اعدام. لحظه‌ای غیرقابل وصف برای مجرم و احتمالا لحظه‌ای باشکوه برای مجری صداوسیما تا از یک مجرم ، روایت کند؛ بدون توجه به حداقلی‌ترین حقوقی که یک متهم می‌تواند داشته باشد. اعدام حمید باقری درمنی و وحید مظلومین، بهانه جدیدی برای صداوسیما بود تا با کشف یک موقعیت جدید، آنهم قبل از لحظه اعدام به‌سراغ این دو نفر برود و با غیراخلاقی‌ترین واژه‌ها، آنها را ابزاری برای انتقام‌گرفتن کند. بعد از آنهم به سراغ مردمی برود که از هر نظر با الگوهای مورد پذیرش صداوسیما مغایرت داشته باشند (زنان و مردان با حجاب و پوشش متفاوت) تا از اراده‌ای ملی حرف بزند که برای مقابله با تحریم و چه و چه هرکاری می‌کند؛ غافل از اینکه این روش‌های صداوسیما خیلی وقت است که لو رفته و در باور افکار عمومی جایی ندارد.

صداوسیما از یک قربانی موهوم انتقام‌گیری می‌کند

در همین عبدالله گیویان، عضو هیأت‌علمی دانشگاه صداوسیما با اشاره به اینکه آنچه در این فرآیند اتفاق می‌افتد، عبارت است از انتقام‌گیری از یک قربانی موهوم برای اعلام اقتدار و قاعدتا شیوه بسیار بسیار ناجوانمردانه‌ای است، به «خبرآنلاین» می‌گوید: «ما اگر کسی را که یک گناهی کرده، حتی اگر گناه کبیره‌ای باشد که بخواهیم اعدامش کنیم، حقوق انسانی این فرد و حتی تمنای بخشش و عفو او، از وظایف انسانی ما است. یک وقتی هست که ما می‌خواهیم یک گروه بدکاره‌ای را منفی جلوه بدهیم و به‌صورت موجودات ناخواستنی جلوه کنیم که برای این کار هم باید وقتی در قدرت هستند، این کار را کنیم نه زمانی که دستشان به هیچ‌چیزی نمی‌رسد. بنابراین من این کار را یک کار بسیار غیراخلاقی و اتفاقا غیرموثر می‌دانم. مردم ما نسبت به کسی که مرده است، اتفاق نظر دارند و می‌گویند پشت سر مردم نباید نباید حرف زد. بنابراین کاری که صداوسیما و رادیو و تلوزیون ما می‌کند، یک کار غیراخلاقی است به منزله مصادره‌کردن یک اتفاق و به‌جای این که یک کاری برای افکار عمومی کند به‌دنبال این است که برای خودش قبایی بدوزد.»

لوث‌کردن اراده ملی برای مقابله با تحریم

این استاد ارتباطات در ادامه با اشاره به شگرد ناشیانه صداوسیما در اتفاق‌های اینچنینی می‌گوید: «اتفاقی که در تلوزیون ما افتاده این است که روش‌های اغواگری‌اش لو رفته است. در واقع روش‌هایی که استفاده می‌کند، فرودست‌ترین و فرومایه‌ترین روش‌های کپی‌شده از رسانه‌های آمریکایی است و آنقدر بد از آنها استفاده می‌کند که مردم بلافاصله قالب‌های استفاده‌شده را به منزله ژانرهای خبری لو رفته تشخیص می‌دهند. مثلا در زمان مناسبت‌های ملی که نیاز به مشارکت مردم هست، افرادی که با الگوهای موردنظر صداوسیما متفاوت هستند، نمایش داده می‌شوند. برای اینکه گفته شود حتی آدم‌هایی که حجاب کامل ندارند، در این ماجرا مشارکت می‌کنند. وقتی یک پدیده بسیار حساس و حادی در جامعه رخ می‌دهد برای نشان‌دادن پشتیبانی ملی، باز از آن آدم‌ها استفاده می‌کند. برعکس این ماجرا هم صادق است؛ وقتی کسی را در صدا و سیما می‌بینیم که حجابش با الگوهای این سازمان در تضاد است، متوجه می‌شویم که خبری است و صداوسیما می‌خواهد چیزی را به مردم حقنه کند و این نتیجه‌ای جز لوث‌شدن یک اراده ملی برای مقابله با تحریم ندارد.»

مقصر اصلی این معاملات مسئولین هستند

علاوه بر این، محمدعلی نجفی توانا، وکیل دادگستری و رئیس سابق کانون وکلای مرکز با اشاره به حقوق متهم به «خبرآنلاین» می‌گوید: «اجرای عدالت کیفری در تمام کشورها و ادیان از جمله دین مبین اسلام با رعایت حقوق و احترام به محکومین حتی به مجرمینی که به مجازات سلب حیات محکوم می‌شوند، اعمال می‌شود. اولا اشخاصی که مرتکب جرم می‌شوند از باب تثبیت مسئولیت فقط متوجه شخص آنها نیست. در جامعه‌ای که مدیران نظارت کافی بر امور ندارند، فقر بیداد می‌کند و رانت حاکم است چگونه انتظار دارید برای رسیدن به اهداف نامشروع از سازوکارهای مشروع استفاده شود؟ تجربه مردم حکایت از این دارد که برای پولدار شدن باید به صاحبان زر و زور نزدیک شد. اندکی توجه به سرنوشت این افراد و چگونگی هدایت اینها به انتخاب جرم ثابت می‌کند که این افراد به یکی از کانال‌های قدرت اتصال داشته‌اند. در واقع فقدان نظارت و عدم اجرای قانون موجب بروز اینگونه جرایم شده است. بنابراین من قبل از اینکه این اشخاص را مسئول بدانم آن بخش از مسئولینی را که بدون مطالعه برای تک‌نرخی کردن ارز یا خرید سکه بسترهایی را فراهم کرده‌اند، مسئول می‌دانم.»

کجای قانون گفته‌ خرید و فروش ارز یا طلا جرم است؟

به گفته توانا، اصولا معامله این اقلام هرچند به حد زیاد باشد، جرم تلقی نمی‌شود. در کجای قانون گفته شده خرید و فروش ارز یا طلا در زمانی که قانون آن را مجازات نمی‌دانسته است جرم می‌شود؟ دولت در زمان احمدی‌نژاد و روحانی، ارز به بازار تزریق می‌کرد و یک سری نهادهای وابسته با ویژه‌خواری شروع به ثروت اندوزی کردند. قطعا روزی آشکار خواهد شد که مسئول اصلی و مسئولین واقعی و مسببین هدایت این افراد که خرده‌پا تلقی می‌شدند و از هیچ به همه چیز رسیده‌اند، چه کسانی هستند. در واقع مسئولیت را باید متوجه بسیاری از مدیرانی بدانیم که بعد از انقلاب به جایگاهی رسیده‌اند که زندگی مجللی را دارند که نه با سیره امام علی و نه امام حسین مطابقت دارد. بنابراین با توجه به اختلاف بین شعار و شعور که بر طبل سلامت، شایسته‌سالاری، خدمت به مردم می‌کوبیم اما می‌بینیم که از نماینده مجلس تا وزیر، از معاون وزیر تا برخی اشخاص با سوئ‌استفاده ثروت‌اندوزی کرده‌اند یا خود مبادرت به این اقدام کرده و املاک و کالاهایی را به نام خود و خانواده شان خریداری کرده‌اند و به آنها عناوینی مانند خیریه و آموزش‌وپرورش و کمک به نیازمندان چسبانده‌اند.»

فضای مجازی اجازه ویژه‌خواری به کسی نمی‌دهد

رئیس سابق کانون وکلای مرکز در ادامه می‌گوید: «خوشبختانه فضای مجازی به عنوان یکی از ارکان رکین مردم‌سالاری دیگر اجازه ویژه‌خواری پنهانی به کسی نمی‌دهد اما بر فرض که این شخص مستحق مجازات اعدام بود، واقعیت این است که به عنوان یک انسان باید مورد احترام باشد. ما وقتی میخواهیم سر یک گوسفند را بزنیم به او آب می‌دهیم. با این کارها در این وضعیت خشونت‌پروری می‌کنیم. وقتی حیثیت افراد را از بین ببریم امیدی به بازپروری آنها وجود نخواهد داشت. بنابراین با توجه به نقش رسانه ملی به عنوان یک رسانه مردمی و فرهنگ‌ساز انعکاس و تبلور جامعه، نباید اینگونه قضایا را با کینه و تنفر و انتقام هدایت کند. اگر آیا واقعا مدیران جامعه درست عمل می‌کردند این اشخاص مرتکب این معاملات کلان می‌شدند؟ وقتی خود بانک مرکزی سکه‌ها را پیش فروش و دلار توزیع می‌کند باید پذیرفت که برخی با توجه به رانتی که دارند سریعا به سرچشمه می‌روند و انبان خود را با اینگونه ذخایز پر می‌کنند. شیوه مجازات این افراد باید به گونه‌ای باشد که حداقل اجرای آن تنفر و کینه را در میان مردم نکارد. به هر حال نهادینه‌کردن برخی اقدامات می‌تواند فردا برای خود افرادی که امروز مجری هستند مشکل‌ساز باشد. امیدواریم که این‌بار با دقت بیشتری به جای شیوع این کینه و انتقام، انسان‌دوستی و همدردی و اصولا به‌نحوی اطلاع‌رسانی کنیم که یک‌سویه نباشد.»

۴۲۲۳۸