به گزارش ایران اکونومیست، سهام عدالت در آبان ماه سال ۱۳۸۵ توسط رییس جمهور وقت و در یک مراسم دولتی معرفی شده و هدف از آن کاهش فقر اعلام شد. احمدی نژاد در آن زمان، سهام عدالت را برای «توزیع عادلانه ثروت دولت بین قشرهای مختلف جامعه» بسیار مفید و تحولی بزرگ می دانست. به بیانی ساده تر، سهام شرکت های دولتی با تصمیم دولت و به طور بلاعوض به مردم واگذار شده و افراد کم توان جامعه در درآمدهای دولت شریک شده تا به این طریق عدالت بین اقشار جامعه برقرار شود. یکی دیگر از اهداف سهام عدالت، گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران بیان شده است.
سبد سهام عدالت ترکیبی از ۶۰ شرکت بورس و فرابورس است و برای هر نفر از مجموع پورتفوی سهام عدالت مبلغ یک میلیون تومان سهام اختصاص داده شده است؛ بنابراین سهام عدالت متعلق به شرکت خاصی نیست و مجموع سبد سهام در درصدی از ۶۰ شرکت دولتی تعریف شده است که سود و زیان شرکت‌های مذکور به‌صورت علی‌السویه بین سهامداران تقسیم می‌شود.
بخشی از سود سهام عدالت مربوط به سال مالی ۹۶، در آذر ماه به حساب ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر واریز و قرار شد سود بقیه افراد، طی دی ماه واریز شود.
بسیاری از مشمولین و غیرمشمولین سهام عدالت ابهاماتی در خصوص نحوه کارکرد سهام عدالت داشته اند که پاسخ های سازمان خصوصی سازی به مهمترین سوالات و ابهامات مشمولین سهام عدالت به شرح زیر است:
پرداخت سود سهام عدالت
سود سهام عدالت در چه زمانی به حساب مشمولین واریز می شود؟
-سازمان خصوصی‌سازی پس از وصول سود مصوب شرکتهای سرمایه پذیر و محاسبه مبلغ سود هر مشمول، نسبت به واریز آن به شماره شبای تایید شده در سامانه سهام عدالت اقدام می نماید. بدیهی است مبلغ سود مشمولانی که شماره شبای تایید شده در سامانه سهام عدالت ندارند به حساب بستانکاری ایشان منظور شده است.
آیا امکان ثبت شماره شبای بانکی وجود دارد؟
-به استناد مصوبه شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی آخرین مهلت ثبت شماره شبا پایان مهرماه ۱۳۹۷ بوده است. در صورت صدور مجوز جدید به منظور ثبت شماره شبای بانکی مراتب از طریق رسانه های عمومی اطلاع رسانی خواهد شد.
چگونه می‌توان از واریز یا عدم واریز سود به حساب افراد مطلع شد؟
-در صورتی که در سامانه مبلغی به عنوان واریز سود درج شده است بایستی ضمن مراجعه به شعب بانک مربوطه پرینت حساب از تاریخ قید شده به عنوان «ارسال به بانک» تا حداقل ۳ ماه بعد را دریافت و کنترل کرد. در صورت اطمینان از عدم واریز وجه تخصیصی، پرینت حساب جهت بررسی و کنترل بیشتر به شماره ۰۲۱۸۸۰۸۵۶۶۷ فکس شود.
آیا امکان تغییر شماره شبای ثبت شده در سامانه وجود دارد؟
-در شرایط عادی امکان تغییر شماره شبای بانکی مشمولین وجود ندارد. صرفاً در صورت بستن حساب بانکی قبلی، ارسال یک دوره پرداخت سود به حساب مذکور و اعلام بانک عامل مبنی بر عدم امکان واریز وجه به حساب مورد نظر او سامانه امکان ثبت شماره شبای جدید را فراهم می کند.
خرید و فروش، ارزش سهام و دریافت سود
آیا معامله نمودن سهام عدالت امکان پذیر است؟
-هرگونه معامله برگه سهام عدالت ممنوع و فاقد اعتبار است. در بانک اطلاعاتی مشمولان سهام عدالت فقط ثبت نام شدگان قطعی، سهامدار نهایی سهام عدالت محسوب می شوند و هرگونه جابجایی مالکیت و هر نوع معامله سهام و یا خرید و فروش برگه های در دست مشمولین غیر قانونی و بلااثر است.
زمان آزاد سازی و معاملاتی شدن سهام عدالت چه وقت خواهد بود و نحوه معامله آن چگونه است؟
-آزاد سازی و معاملاتی شدن سهام عدالت نیاز به مجوز مراجع ذیصلاح قانونی دارد. زمان و نحوه معاملات سهام عدالت متعاقباً به صورت گسترده به عموم مردم اطلاع رسانی خواهد شد.
آیا در زمان آزاد سازی سهام عدالت، برگه های عضویت در اختیار مشمولین قابل خرید و فروش است؟
-برگه های عضویت فاقد هرگونه ارزش بوده و مبین عضویت در طرح سهام عدالت نیست.
ارزش سهام تخصیص یافته به هر نفر چقدر است؟
-ارزش اولیه سهام متعلق به هر شخص مطابق مقررات مربوط تخصیص پیدا کرده و مشمولان می توانند صورت حساب خود را از طریق نشانی samanese.ir مشاهده کنند. بدیهی است ارزش روز سهام متعلق هم اکنون بیش از میزان ارزش اولیه است.
ارزش روز سهام تخصیص یافته به هر نفر از مشمولین چه مبلغی است؟
-ارزش روز سهام متناسب با افزایش یا کاهش ارزش سهام شرکت های سرمایه پذیر در بورس و فرابورس در نوسان است. در هر صورت درحال حاضر ارزش روز این سهام بیش از ارزش زمان واگذاری (تخصیص اولیه) است.
سهام عدالت متوفیان
چگونه می توان اطلاع حاصل نمود که شخص متوفی مشمول طرح سهام عدالت بوده است یا خیر؟
-وراث قانونی می توانند جهت اطلاع از وضعیت سهام عدالت متوفیان به نشانی اینترنتی samanese.ir مراجعه و با ورود اطلاعات هویتی متوفی از مشمول بودن وی کسب اطلاع نمایند و صورت وضعیت دارایی سهام عدالت مربوط را مشاهده کنند.
تقسیم سهام عدالت مشمولان متوفی بین وراث قانونی چگونه انجام می شود؟
-وراث قانونی مشمولان متوفی می توانند با مراجعه به یکی از دفاتر منتخب پیشخوان خدمات الکترونیک دولت (نشانی آنها در اینجا قابل مشاهده است) و با ارائه مدارک لازم و امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت نسبت به تقسیم سهام عدالت و منافع آن اقدام نمایند.
بدیهی است تا زمانی که کلیه وراث قانونی نسبت به تامین مدارک لازم و امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت اقدام نکنند، درخواست تقسیم ترتیب اثرداده نخواهد شد و چنانچه یک یا چند نفر از وراث نتوانند در دفاتر پیشخوان حضور بهم رسانند یا ارائه مدرک نمایند انجام خدمات سایر وراث نیز امکان پذیر نیست.
مدارک لازم برای ارائه به دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت جهت تقسیم سهام عدالت متوفیان چیست؟
الف- کدملی و تاریخ تولد متوفی
ب- اصل کارت ملی وراث قانونی
پ- اصل گواهی حصر وراثت شخص متوفی
ت- شماره شبای بانکی وراث
ث- نشانی و کدپستی محل اقامت یکی از وراث
آیا وراث می توانند سهام شخص متوفی را به شخص ثالث خارج از وراث قانونی نیز منتقل نمایند؟
-وراث قانونی صرفا می‌توانند قدرالسهم خود را تنها به کسانی که نام و مشخصات ایشان در گواهی حصر وراثت شخص متوفی بعنوان وارث ذکر شده انتقال دهند و بذل و انتقال یا هرنوع واگذاری آن به اشخاص دیگر امکان پذیر نمی‌باشد.
آیا امضای تقسیم نامه سهام عدالت می تواند توسط وکیل، قیم ولی یا کفیل وراث قانونی انجام شود؟
-بلی. وراث می‌توانند نسبت به تعیین وکیل قانونی اقدام کرده و وکلای قانونی وراث با ارائه وکالتنامه رسمی و محضری، امکان مراجعه به دفاتر منتخب پیشخوان خدمات الکترونیک دولت و امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت را به جای شخص وارث خواهند داشت. همچنین این اقدام در مورد قیم یا ولی و کفیل اشخاص نیز امکان‌پذیر است.
آیا مهلتی (سقف زمانی) برای مراجعه وراث قانونی به دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت تعیین شده است؟
-خیر. هنوز سقفی تعیین نشده است لیکن به تمامی ذینفعان (وراث قانونی) توصیه می شود در اسرع وقت به این دفاتر مراجعه و خدمات لازم را اخذ کنند.
تکلیف وراث پس از حضور در دفاتر منتخب پیشخوان خدمات الکترونیک دولت و انجام کار و تقسیم سهام چیست؟
-وراث تکلیف دیگری ندارند و به عنوان سهامدار سهام عدالت می‌توانند از منافع سهام و سود آن که به حساب آنان واریز می‌شود، برخوردار شوند و صرفا به اطلاعیه های بعدی سازمان خصوصی سازی در خصوص سهام عدالت توجه کنند.
عضویت مشمولین سهام عدالت و شرایط آن
چگونه افراد می توانند مطمئن شوند که مشمول سهام عدالت هستند؟
-کلیه افراد می توانند از طریق مراجعه به آدرس اینترنتی samanese.ir و ورود مشخصات هویتی خود، ضمن اطلاع از مشمول بودن، صورتحساب خود را مشاهده نمایند.
کدام اقشار جامعه جزو واجدین شرایط دریافت سهام عدالت بوده اند؟
-فهرست اقشاری از جامعه که در ۱۰ سال گذشته واجد شرایط دریافت سهام عدالت شده اند به همراه تعداد ثبت نام شدگان هر یک از این اقشار، در پایگاه اطلاع رسانی سهام عدالت به نشانی اینترنتی news.samanese.ir منوی «سهام عدالت» قابل مشاهده است.
افراد جامانده و کسانی که تا کنون برای سهام عدالت ثبت نام نکرده اند چگونه می توانند مشمول دریافت سهام عدالت شوند؟
-در حال حاضر به دلیل عدم وجود مجوز قانونی، ثبت نام و تخصیص سهام عدالت به افراد جدید میسر نیست. بدیهی است درصورت صدور مجوزهای قانونی لازم به منظور ثبت نام متقاضیان دریافت سهام عدالت، مراتب به اطلاع عموم خواهد رسید.
آیا افرادی که با وجود ثبت نام اولیه، در زمان مقرر در تعاونی های سهام عدالت شهرستان ها ثبت نام نهایی نشده اند، مشمول سهام عدالت محسوب می شوند؟
-فقط کسانی که در شرکت های تعاونی شهرستانی ثبت نام نهایی شده اند و نامشان از طریق شرکت های مذکور به سازمان خصوصی سازی ارسال و در آدرس اینترنتی samanese.ir درج شده است مشمول نهایی سهام عدالت هستند و ثبت نام اولیه و یا داشتن دعوتنامه دلیل بر ثبت نام نهایی، نیست.
آیا ثبت نام شدگان فوت شده کماکان مشمول سهام عدالت هستند؟
-بلی؛ ثبت نام شدگان نهائی در صورت فوت نیز جزو مشولین سهام عدالت هستند و وراث قانونی آنها می توانند از طریق آدرس اینترنتی samanese.ir اطلاعات لازم را جهت اقدامات بعدی کسب و ضمن مراجعه به دفاتر منتخب پیشخوان دولت، موجود در آدرس اینترنتی مذکور، نسبت به تقسیم و تسهیم سهام شخص متوفی بین وراث قانونی ایشان اقدام کنند.
تکلیف پرونده متوفیانی که یک یا چند تن از وراث ایشان فوت کرده و یا حضور ندارند؛ چیست؟
-در حال حاضر فقط پرونده متوفیانی که تمامی وراث آنها در قید حیات و حاضر می باشند، قابل بررسی و اقدام است. درصورت ایجاد امکان بررسی پرونده این دسته از متوفیان مراتب به اطلاع عموم مردم خواهد رسید.
در صورت مفقودی برگه عضویت سهام عدالت چه اقدامی باید انجام داد؟
-هیچ لزومی به در اختیار داشتن برگه عضویت سهام عدالت نیست و این برگه فاقد کاربرد و ارزش است. مشمولین سهام عدالت با مراجعه به آدرس اینترنتی samanese.ir می توانند از وضعیت عضویت و سهامداری خود مطلع شوند.
اطلاعات هویتی و خانواری مشمولین سهام عدالت
چنانچه اطلاعات هویتی (شناسنامه ای) مشمولین سهام عدالت از تاریخ ثبت نام قطعی تاکنون تغییر یافته باشد، چه اقدامی باید انجام شود؟
-آخرین اطلاعات هویتی و اصلاحات شناسنامه ای تا دی ماه ۱۳۹۵ از سازمان ثبت احوال کشور دریافت و در بانک اطلاعات سازمان خصوصی سازی اعمال شده است. این مشخصات نهایی، مبنای عضویت و سهامداری مشمولین است.
در صورت تغییر اطلاعات هویتی افراد پس از تاریخ فوق، لازم است جهت اعمال تغییرات و اصلاح بانک اطلاعاتی با تلفن شماره ۰۲۱۸۳۳۳۸ دفتر امور سهام عدالت تماس حاصل فرمایند.
در صورت تغییر تعداد خانوار (بعد خانوار) نسبت به زمان ثبت نام یا تغییر شرایط خانوار ناشی از تولد، ازدواج و فوت چه اقدامی باید کرد؟
-اقدام خاصی لازم نیست. تخصیص سهام عدالت بر مبنای بعد خانوار در زمان ثبت نام صورت گرفته است و ازدواج، طلاق و فوت تأثیری در شرایط و مبلغ سهامداری مشمولین ندارد. همچنین متولدین بعد از تاریخ ثبت نام خانوارها نیز مشمول سهام عدالت نیستند.
خانوارهایی که در قالب یکی از اقشار نظیر روستائیان یا مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) ثبت نام نموده اند ولی اکنون جزو آن اقشار نیستند (مثلاً دیگر در روستا زندگی نمی کنند یا مدد جوی کمیته امداد نیستند)، کماکان سهامدار هستند یا خیر و باید چه اقدامی انجام دهند؟
-ملاک سهامداری افراد و خانوارها قطعی شدن ثبت نام آن ها در طرح سهام عدالت است و تغییر وضعیت افراد و خانوارها تاثیری در سهامداری مشمولین ندارد.
چرا برخی از افرادی که در سالهای گذشته جزو اقشار مددجوی نهادهای حمایتی ثبت نام شده اند در حال حاضر از تخفیف ۵۰ درصدی برخوردار نیستند؟
-ملاک تعلق تخفیف ۵۰درصدی تحت پوشش بودن مشمولان در نهادهای حمایتی در زمان تهیه صورتحساب نهایی (دی ماه ۱۳۹۵) بوده که مطابق آخرین اطلاعات دریافتی از سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره) در صورتحساب مشمولان اعمال شده است.