جلال شباهنگی؛ هنرمندی که فریاد نزد/ روایتگر خالصانه طبیعت

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم نکوداشت و مروری بر آثار جلال شباهنگی عضو پیوسته گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر عصر دوشنبه ۱۰ دی ماه در محل این فرهنگستان برگزار شد.

در این مراسم، علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر، آیدین آغداشلو، حسن بلخاری، فرزاد ادیبی، ابراهیم حقیقی، محسن سلیمانی، سیداحمد محیط طباطبایی، مصطفی گودرزی دیباج، بهمن نامورمطلق و جمعی از هنرمندان و شاگردان جلال شباهنگی حضور داشتند.

علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر در ابتدای این مراسم، تجلیل و نکوداشت پیشکسوتان هنر کشور را یکی از وظایف اساسنامه‌ای فرهنگستان هنر دانست و گفت: در گروه‌های تخصصی فرهنگستان هنر، سلسله برنامه‌هایی به منظور تکریم و نکوداشت اساتید هنری داریم و خوشبختانه با تشکیل مجمع عمومی و گروه‌های تخصصی، زمینه برگزاری چنین مراسمی فراهم شده است و این ارتباط باعث شده درخدمت اساتید باشیم.

وی بیان کرد: جلال شباهنگی یکی از هنرمندان پیشرو در عرصه تجسمی است که شاگردان بسیاری را نیز تربیت کرده است و این شاگردان ادامه دهنده میراث هنری کشورمان هستند.

اسماعیلی با بیان اینکه استاد شباهنگی در حوزه پژوهش آثاری تالیف کرده است و امروز نیز کتابی از مجموعه آثار او رونمایی خواهد شد، اظهار کرد: همچنین نمایشگاهی از آثار استاد در مجموعه صبا برپا خواهد شد که در نمایشگاه نیز تلاش شده مجموعه کاملی از آثار او را به نمایش بگذاریم.

سرپرست فرهنگستان هنر در پایان خاطرنشان کرد: جلال شباهنگی صرفنظر از جایگاه هنری‌اش، شخصیتی والا و اخلاق‌مدار دارد و جزو اولین افرادی بود که به عضویت پیوسته فرهنگستان درآمد.

آیدین آغداشلو پژوهشگر و هنرمند نقاش نیز به عنوان سخنران بعدی بیان کرد: من این زمان را داشتم که از دور و نزدیک در کنار جلال شباهنگی باشم. شباهنگی بخشی از بدنه هنر و فرهنگ است، بدون اینکه صدای گرمش را بلند کند و فریاد بزند چراکه او نیاز به فریاد ندارد چون جهان شاعرانه‌اش به وقتش صدا می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: این فرهنگ قیمتی و کارآمدی است که امثال شباهنگی را می‌پروراند. او بی هیچ تکبر و تفرعنی کارش را انجام داده است و می‌دانم چقدر از خلق آثارش لذت برده است. من و شباهنگی به نوعی جان مشترک داریم که هر دو فریادزن نیستند اما این زمزمه‌ای است که طی سال‌ها در گوش جان افرادی که شاهدش خواهند بود، شنیده خواهد شد.

آغداشلو افزود: بزرگداشت‌ها مهم است و مهم است آنها را دنبال کنیم؛ من با وجود اینکه عمل جراحی سختی داشتم، دوست داشتم در این جمع حضور داشته و در این خاطره جمعی شریک باشم. شباهنگی در حد اعلا ثمربخشی داشته و نسل‌هایی را که مشتاقانه به او رجوع کردند، نوازش کرده است.

وی بیان کرد: هر هنرمند به خلق چیزهایی می‌پردازد که به زعم من معنایی را شکل می‌دهد و وقتی این معنا شکل می‌گیرد، آرام می‌گیرد. برای من بسیار مغتنم بود که در این سن، این وسواس و صبوری استاد همچنان رو به تزاید است.

این هنرمند نقاش در پایان اظهار کرد: در وصف و ستایش کار شباهنگی می‌توانم اشاره کنم که نو بودن ویژگی اوست. آثار او روایتی جدید از گل ها و پرنده‌ها هماهنگ با دوره جدید است و من قطعا جز تحسین این هنرمند معتبر چیزی نباید بگویم.

حسن بلخاری رییس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر، بیان کرد: هنگامی که آثار استاد جلال شباهنگی را دیدم تا مطلبی در مورد آنها بنویسم، وجهی از وجوهات آثارش بر دلم به شدت برجسته آمد به قدری که هنوز نتوانستم خود را از این برجستگی نجات دهم.

وی به باکرگی و معصومیت طبیعت در این آثار اشاره کرد و افزود: انسان سه ساحت معرفت، سیاست و هنر دارد که هماره هنر نسبتی ذاتی با معرفت داشته است بنابراین هنر بدون معرفت هیچ است.

بلخاری تاکید کرد: هیچکس نمی‌تواند طبیعت را با همان عصمت درونی‌اش نشان دهد مگر اینکه طبیعت در جان هنرمند به گونه‌ای آمیخته باشد که این بازنمایی به نحو احسن صورت گیرد.

وی در پایان گفت: طبیعت در آثار جلال شباهنگی چنان جلوه‌گر می‌شود که بر جان ما متجلی‌تر از جهان واقع می‌نشیند. در آثار او واقعیت چنان تزیین می‌شود که بر جان ما دگرگون و زیبا می‌نشیند.

بر این اساس، در بخش بعدی مراسم فیلمی از استاد شباهنگی و صحبت‌های تعدادی از شاگردان و هنرمندان شاخص هم‌دوره‌اش پخش شد. جلال شباهنگی در بخشی از این فیلم به تاثیرپذیری از مرتصی ممیز اشاره کرد.

مهدی حسینی عضو پیوسته گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر در ادامه مراسم گفت: حدود ۵۰ سال است با جلال شباهنگی دوست و همکار و حدود ۲۰ سال است که عضو پیوسته فرهنگستان هستیم. دوستان در مورد ویژگی‌های هنرمندانه استاد شباهنگی صحبت کردند، اما به نظر من مهمترین ویژگی او معلمی است چون وقتی فارغ‌التحصیل شد بیشتر وقت خودش را به معلمی پرداخت.

وی بیان کرد: گفتن معلم ساده است اما معلم علاوه بر شناخت، دانش و معرفت، باید عاشق باشد که اگر نباشد نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود که من این سه ویژگی مهم را در استاد شباهنگی می‌بینم.

حسینی اظهار کرد: جنبه محققانه جلال شباهنگی از دیگر ویژگی‌های اوست که از کارهای تحقیقاتی او کار با شیشه است که قدمتی نزدیک به هفت هزار سال دارد، اما او آن را برای زمانه امروز به روز کرد.

ابراهیم حقیقی رییس شورای عالی خانه هنرمندان ایران و دبیر یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز سخنران بعدی مراسم بود.

وی آشنایی با شباهنگی را مدیون مرتضی ممیز دانست و گفت: جلال شباهنگی شاگردان بسیاری داشته است و هیچکس را نمی‌شناسم که از او به خوشرویی یاد نکند و هیچ کلاسی نبود که دانشجو تمایل به حضور نداشته باشد. آثاری که او خلق کرده از حوزه تخیل برآمده است. اگر به سراغ گل مرغ می‌رود به روایت عاشقی ادبیات و شعر ایران می‌رسد و انگشت جایی می‌گذارد که به خلوص آدم‌ها برمی‌گردد.

حقیقی با اشاره به مدرن بودن آثار شباهنگی، خاطرنشان کرد: مدرن بودن آثار جلال شباهنگی دیگر وجهه مهم آثار شباهنگی است و تعریف دیگری از ظرف جهان برای نمایش هنر سنتی پیدا می‌کند و جهان شکننده را شکننده‌تر می‌کند.

آخرین سخنران این مراسم، سیدمحمد فدوی بود که خاطرات ۳۹ سال پیش را که به عنوان دانشجو در کلاس جلال شباهنگی حضور داشت، برشمرد و درباره انرژی مثبت این استاد پیشکسوت و انتقال آن به دانشجویانش سخن گفت.

در بخش دیگر این مراسم نکوداشت، مجید کیانی عضو گروه موسیقی فرهنگستان هنر به اجرای موسیقی با سنتور پرداخت.

در پایان نیز مراسم نکوداشت جلال شباهنگی با اهدای هدایا به او برگزار و پس از آن، کتاب استاد جلال شباهنگی شامل مجموعه آثار او رونمایی شد. گشایش نمایشگاه آثار جلال شباهنگی، آخرین برنامه این مراسم بود.