اثر گردشگری روستایی بر توزیع درآمد

در ادبیات اقتصاد توریسم، گردشگری روستایی به عنوان فرآیندی در توسعه روستایی در نظر گرفته می شود که می تواند در قالب سیاست های توسعه منطقه ای و محلی امکان توزیع عادلانه خدمات و تسهیلات عمومی را در مناطق روستایی ایجاد کند. نتیجه این فرآیند بهبود کیفیت زندگی، کاهش مهاجرت از روستاها به شهرها و در نتیجه پایداری معیشت خانوارهای روستایی خواهد بود. بر این اساس، در رویکردهای جدید توسعه روستایی بر جایگاه گردشگری خیلی تاکید شده است.

در واقع از آنجا که سه چهارم فقیرترین مردم در روستاها زندگی می کنند، گردشگری روستایی می تواند فرصتی برای حمایت از فعالیت های سنتی از جمله کشاورزی، صنایع دستی و... باشد. پرسش مهم این است؛ آیا توسعه گردشگری روستایی می تواند به عنوان راهی برای توزیع مزایای صنعت گردشگری و بهبود درآمد خانوارهای مناطق روستایی تلقی شود؟ نتایج یک پژوهش در دانشگاه الزهرا که ازسوی میرحسین موسوی، زمزم سادات اصل و لاله سادات اصل انجام شده، نشان می دهد توسعه زیربخش های گردشگری روستایی اثرات مثبتی بر توزیع درآمد خانوارهای روستایی دارد.

براساس این پژوهش، در ساده ترین شکل، تاثیر اقتصادی گردشگری روستایی از طریق تفاوت در اندازه گیری رفاه اقتصادی بین سطوح درآمدی بدون وجود فعالیت های گردشگری و سطوح درآمدی با وجود فعالیت های گردشگری مشخص می شود. اگر صنعت گردشگری بتواند در مناطق روستایی با عمل کردن به صورت مشارکت گسترده در فرآیند توسعه روستایی توسعه یابد، در این صورت اثرات صنعت گردشگری بر بهبود توزیع درآمد تقویت می شود.

اما نتایج برآورد ضرایب فزاینده درآمد خانوارهای روستایی و تجزیه آنها در پژوهش مذکور نشان داد که در بین بخش های تولیدی گردشگری نه تنها به لحاظ پتانسیل بالا در ایجاد اشتغال در خود بخش و در سایر بخش های اقتصادی در خور توجه است، بلکه به دلیل آنکه بخش قابل توجهی از آثار توسعه این بخش بر ایجاد درآمد خانوارهای روستایی ظاهر می شود، از اهمیت بالایی برخوردار است.

به علاوه نتایج برآورد ضرایب فزاینده درآمدی نیز بازگو کننده این واقعیت است که توسعه بخش گردشگری نه تنها توان بالایی در افزایش درآمد خانوارهای روستایی دارد، بلکه از جهت ایجاد درآمد برای گرو ه های کم و متوسط درآمد روستایی و کاهش شکاف درآمدی نسبت به بخش خدمات حمل ونقل و صادرات کالا دارای اولویت است. این نتایج به خوبی جایگاه بخش گردشگری را در بین سایر بخش های اقتصادی به ویژه زیربخش های صنعتی، از لحاظ پتانسیل بالا در کاهش معضل بیکاری و نابرابری توزیع درآمد آشکار می سازد.

این نتایج می تواند راهنمایی برای هدایت کارآی سرمایه در توسعه بخش های اقتصادی باشد و به این ترتیب سیاست گذاران و برنامه ریزان کشور را در جهت دستیابی به بخشی از اهداف برنامه های توسعه یاری بخشد. محققان در این پژوهش با توجه به نتایج به دست آمده، پیشنهاد می کنند که سرمایه گذاری در بخش خدمات و به ویژه سرمایه گذاری در بخش گردشگری به طور عام و گردشگری روستایی به طور خاص در اولویت سیاست های دولت قرار گیرد و در این میان ایجاد مراکز بهداشت و امکانات ارتباطی و حمل ونقل مناسب در نواحی روستایی یکی از مهم ترین اقدامات در راستای فرآیند توسعه روستایی خواهد بود.