حضرت آیت الله جوادی آملی: ادب متقابل جامعه را حفظ می کند
شفقنا- حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی گفت: اینکه به ما گفتند سلام کنید، برای این است که جامعهای که با سلامت، سِلم و وِداد زندگی میکند، این جامعه ادب متقابل دارد و آنچه جامعه را حفظ میکند همین ادب متقابل است. به گزارش شفقنا، درس اخلاق هفتگی حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی به روال پنجشنبه هر هفته در محل […]
شفقنا- حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی گفت: اینکه به ما گفتند سلام کنید، برای این است که جامعهای که با سلامت، سِلم و وِداد زندگی میکند، این جامعه ادب متقابل دارد و آنچه جامعه را حفظ میکند همین ادب متقابل است.
به گزارش شفقنا، درس اخلاق هفتگی حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی به روال پنجشنبه هر هفته در محل نمازخانه بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء در قم برگزار شد.
مرجع تقلید شیعیان در این جلسه، در شرح کلمه ۵۸ از کلمات قصار نهج البلاغه بیان داشت: حضرت امیر علیه السلام در بیان نورانی فرمود: «الْمَالُ مَادَّهُ الشَّهَوَاتِ»؛ مال را مال گفتند چون طبع به آن میل دارد، نه چون عقل به آن مایل است. وجود مبارک رسول گرامی(علیه و علی آله آلاف التّحیه و الثّناء) فرمود: عقل را عقل گفتند برای اینکه دو زانوی سرکش شهوت و غضب، را عقال میکند. مال که ماده شهوت است، را عقل عقال میکند و نمیگذارد طغیان کند که ﴿إِنَّ الْإِنْسانَ لَیطْغی ٭ أَن رَآهُ اسْتَغْنَی﴾. اما اگر انسان آن را در راه خیر صرف کند یا از راه حلال به دست بیاورد ولو اندک، این عقال شده است وگرنه مال حرام تا آبروی آدم را نبرد انسان را رها نمیکند.
او ابراز داشت: هرگز خیال نکنیم حرفی که زدیم، مال حرامی که گرفتیم و یا آبرویی کسی را بردیم، گذشته گذشت! هیچ چیز نمیگذرد! هر کاری که کردیم بالاخره ثمر آن را می بینیم مگر اینکه با توبه آن را ترمیم کنیم. چون نظام عالم طبیعت، جای تغییر و تبدیل است، شما ببینید بدبوترین کود وقتی تحت تدبیر کشاورز قرار بگیرد، میشود گل یاس یا میشود سیب و گلابی. اینجا جای تبدیل و تغییر است. کار توبه، اِنابه و توجه همین است؛ «إِذَا مَاتَ ابْنُ آدَمَ انْقَطَعَ عَمَلُهُ» اما تا زندهایم جای تغییر و تبدیل است.
آیت الله جوادی آملی به کلمه ۵۹ از کلمات قصار نهج البلاغه اشاره و اظهار کرد: حضرت در اینجا فرمود: «مَنْ حَذَّرَکَ کَمَنْ بَشَّرَکَ»؛ کسی که شما را از عواقب کار بد ترساند، مثل این است که به شما مژده داده باشد. اگر کسی شما را تحذیر کرد و به شما گفت معتاد نشو، رفیق بد نگیر، حرف بد نزن، یعنی گفت: ﴿خُذُوا حِذْرَکُمْ﴾؛ و به شما گفت هوشتان و عقلتان را بگیرید و با چراغ عقل حرکت کنید؛ مثل آن است که به شما مژده داده است، برای اینکه وقتی با چراغ عقل حرکت کردید، قطعا به مقصد میرسید.
او در شرح کلمه قصار ۶۰ نهج البلاغه تصریح داشت: حضرت فرمود «اللِّسَانُ سَبُعٌ إِنْ خُلِّی عَنْهُ عَقَرَ»؛ زبان یک نیش عقربی است که اگر شما او را رها کنید نیش میزند؛ این زبان میتواند انسان را نجات بدهد، میتواند ـ خدای ناکرده ـ انسان را به دام بیندازد؛ لذا بیست گناه برای زبان ذکر کردند که گفتند زبان «قلیل الجِرم و کثیر الجُرم» است.
این مرجع تقلید در شرح کلمه ۶۱ نهج البلاغه، با بیان این مطلب که «باید روایت را با قرآن الهی تفسیر بکنیم» اظهار داشت: حضرت فرمود: «الْمَرْأَهُ عَقْرَبٌ حُلْوَهُ اللَّسْبَهِ»؛ در نهج البلاغه راجع به زنان در جریان جنگ جمل حرفهای تُندی است. مستحضرید آن غائله جنگ جمل به وسیله عایشه بود. اگر نقدی درباره بعضی از اینهاست درباره همان رهبری جنگ جمل بود.
او ادامه داد: ما در همه این موارد دو کار باید بکنیم؛ یکی اینکه آیات قرآن را با روایات توجیه کنیم؛ یکی روایات اهل بیت(علیهم السلام) را که قرآن ناطقاند، مفسّر قرآن بدانیم. در اینجا باید این روایت را با قرآن الهی تفسیر بکنیم. در قرآن وقتی سخن از زن و مرد است، فرمود: ﴿هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ﴾، زن لباس مرد است و مرد لباس زن است. لباس، انسان را از سرد و گرم حفظ میکند، همچنین آبروی انسان را حفظ میکند، و نیز زیور و فخر انسان را در پذیراییها و مهمانیها تأمین میکند، بعد فرمود زندگی جامعه را دو رکن اساسی اداره میکند: ﴿خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیها﴾، از یک سو؛ ﴿وَ جَعَلَ بَینَکُمْ مَوَدَّهً وَ رَحْمَهً﴾، از سوی دیگر. اینها بیانات خدا در قرآن است که انسان چه زن و چه مرد را آفرید.
آیت الله جوادی آملی با اشاره به جایگاه رفیع زن در اسلام بیان داشت: خداوند فرمود زندگی را، خانواده را، اساس جامعه را، رَحم اداره میکند و ملکه رَحم زنها هستند، ﴿خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیها﴾؛ این عظمت، جلال و شکوه زن است، این حقشناسی خدا درباره زنهاست. ما مأمور به صله ارحام هستیم نه صله اصلاب. اصلاب آن هنر را ندارد که در ما رحم و رحامت ایجاد کند. این مادری مادر است که میتواند این کار را بکند؛ لذا فرمود اساس خانواده این است.
او در شرح حکمت ۶۲ نهج البلاغه حضرت امیر(ع) بیان داشت: حضرت فرمود: «إِذَا حُییتَ بِتَحِیهٍ فَحَی بِأَحْسَنَ مِنْهَا وَ إِذَا أُسْدِیتْ إِلَیکَ یدٌ فَکَافِئْهَا بِمَا یرْبِی عَلَیهَا وَ الْفَضْلُ مَعَ ذَلِکَ لِلْبَادِئِ»؛ فرمود جامعه را ادب اداره میکند، اینکه به ما گفتند سلام کنید، برای این است که جامعهای که با سلامت، سِلم و وِداد زندگی میکند، این جامعه ادب متقابل دارد و آنچه جامعه را حفظ میکند همین ادب متقابل است.
این مرجع تقلید ادامه داد: به استناد آیه ﴿وَ إِذَا حُییتُم بِتَحِیهٍ فَحَیوا﴾، وجود مبارک حضرت امیر(ع) فرمود «إِذَا حُییتَ بِتَحِیهٍ فَحَی»؛ یعنی اگر کسی تحیهای به شما داد، شما معادل آن یا بهتر از آن را به او برگردانید، فرمود اگر کسی به شما سلام کرد که جواب سلام واجب است و اگر تحیتی به شما داد، شما معادل آن یا بهتر از آن را برای او جبران کنید.
آیت الله جوادی آملی خاطرنشان کرد: در قرآن نفرمود جزای احسان، عدل است؛ فرمود جزای احسان، احسان است؛ ﴿هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلاَّ الْإِحْسانُ﴾. ما اگر مشکلی داشتیم و کسی مشکل ما را حلّ کرد و بعد او مشکلی پیدا کرد و ما مشکل او را حلّ کردیم، این میشود عدل، نه احسان؛ چون ما بدهکار بودیم و دَین خود را ادا کردیم، هنوز جزای او را ندادیم. بار دیگر اگر او مشکلی پیدا کرد، ما ابتدائاً و ارتجالاً مشکل او را حلّ کردیم، این میشود احسان، این احسان جزای آن احسان است. «هل جزاءُ الاحسان الا العدل» نیست؛ بلکه ﴿هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلاَّ الْإِحْسانُ﴾ است.
او تاکید کرد: ما با همین دوستی و رحمت میتوانیم زندگی کنیم. انقلاب ما و نظام ما بر همین اساس شکل گرفته است. این جنگ ده ساله را نه هشت ساله، دو سال که جنگ داخلی بود و هشت سال جنگ خارجی، همه را رحمت و ادب و دوستی و گذشت اداره کرد و آبرو و عظمت برای این کشور به بار آورد، مگر کسی برای ایران حساب قائل میشد؟ الآن شما ببینید بهترین و برجستهترین شخصیتها در صدد دیدار با رهبریاند. این خاصیت است، این نعمت است، این شکر است. اینها به برکت همین قرآن پیدا شده است، این به برکت همین تشیع پیدا شده است و ما باید این سرمایه ها را حفظ کنیم.