نواندیش-رضا امیری: محمد رضا پهلوی احتمالا در لحظه های آخری که مشغول ترک ایران بود و قدم به قدم با دست بوسی های بادمجان دور قاب چین هایش به پلکان هواپیما نزدیک می شد مشغول مرور ٣٧ سالی بود که به چشم بر هم زدنی برایش گذشته بود.

احتمالا در روزهایی که القاب و عناوینی چون شاهنشاه آریا مهر اعلی حضرت همایونی گوش های او را گرفته بود تا خیلی دیر صدای انقلاب مردم را بشنود و او غره از توسعه نا همگون ناشی از پول نفت سوار بر ابرها از دروازه های تمدن سخن می راند به فکرش هم خطور نمی کرد که روزی باید این چنین با خفت آن هم جلال و جبروت را ترک کند.

در طول ٤٠ سال گذشته در وصف محمدرضا پهلوی فیلم ها ساخته شده و کتاب ها نوشته شده تا جایی که این مطالب بیش از آنکه نقد او بوده باشد بر عکس موجب تطهیر چهره اش شده است، به قول پرویز پرستویی در فیلم قاتل اهلی باید اشتباهات افراد را نشان داد نه اینکه به جای آن به شاه بگوییم ممد دماغ!

می گویند شاه در شهریور ٥٧ وقتی برای نخستین بار خیل عظیم جمعیت را دید از این اتفاق شگفت زده شد چرا که تا پیش از این به واسطه گزارش های اطرافیان تصور می کرد مردم جملگی در حال مدح و ثنای اعلی حضرت هستند. گوشش به هیچ حرفی بدهکار نبود و خودش را در قامت یک منجی می دید، اوریانا فالاچی در مصاحبه معروفی که با شاه داشته او را شخصیتی بسیار عجیب، متناقض و در عین حال ضعیف می دانست که در عین اینکه همه چیز را در خودش خلاصه کرده همزمان فاقد قدرت تصمیم گیری به موقع بود.

شاه پهلوی که مجذوب توسعه بود نمی دانست که نمی توان چرخ های اقتصاد و پیشرفت را بدون رشد و توسعه سیاسی پیش برد. نمی توان دانشجویان را به کشورهای دموکراتیک گسیل داشت و این جا برایشان حزب فرمایشی تشکیل داد. نمی توان به جلو پیش رفت اما همچنان با بگیر و ببند و ساواک و شکنجه مردم را عقب نگه داشت.

آری به همین خاطر او بیش از آنکه خائن باشد نادان بود چرا که آنقدر چشم و گوش خود را بر هر چیزی جز مدح و ثنا بست تا زمانی صدای انقلاب ملت را بشنود، که دیگر دیر شده است. ٢٦ دی ماه باید برای تمام حاکمان جهان درسی باشد تا بدانند که باید صدای مردم را پیش از اینکه تبدیل به فریاد شود شنید وگرنه تاریخ بی رحمانه در مورد آن ها عمل خواهد کرد.