مسیر توسعه روستاها و عشایر کشور در طول انقلاب اسلامی ایران

به گزارش فانوس، مقام معظم رهبری درخصوص روستا و روستاییان فرمودند: روستاهای ما مراکز فعال کار و تلاش و پر از نعمت باشند و زن ها در کنار مردها می بایست تمام تلاش خود را به هر شکل ممکن در دوران سازندگی به کار گیرند و هیچ کس نباید بیکاری را برخود بپسندد. ایشان در جای دیگری نیز فرموده اند: اتکا بر توانایی های انسانی و طبیعی و امکانات داخلی و فرصت های وسیع برامده از زیرساخت های موجود در کشور و بهره گیری از مدیریت جهادی و روحیه انقلابی و تکیه بر اولویت های اساسی امده در سیاست های کلی اصل44 اقتصاد مقاومتی علم و فناوری نظام اداری و جمعیت و از همه بالاتر توکل به قدرت لایزال الهی می تواند ما را به رغم تمایل و اراده دشمنان عنود با تحقق اهداف برنامه ششم در ارائه ی الگویی برامده از تفکر اسلامی در زمینه ی پیشرفت که به کلی مستقل از نظام سرمایه داری جهانی است یاری رساند.

در مورد روستا و دِه تعاریف متعدد و زیادی گفته شده، ده یا روستا که در کتاب‌های نشر قدیم به صورت دیه هم دیده می‌شود، در پارسی، ده (Deh) در پارسی باستان (Dahya) به معنی سرزمین و در اوستا به شکل دخیو (Daxya) آمده‌است. در ایران، ده از قدیمی‌ترین زمان یک واحد اجتماعی و تشکیلاتی و جایی بوده‌است که در آن گروه‌هایی از مردم روستایی برای همکاری در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گرد هم تجمع یافته‌اند. ده اساس زندگی اجتماعی ایران را تشکیل می‌دهد و اهمیت آن به اعتبار اینکه یک واحد تشکیلاتی در زندگی روستایی است، در سراسر قرون وسطی و از آن پس تا به امروز برقرار بوده‌است.

اهم فعالیت های انجام شده توسط دستگاه ها و سازمان های کشور در مناطق روستایی و عشایری

سازمان امور عشایر ایران

عشایر کوچنده به جمعیتی گفته می‌شود که دارای نظام و ساختار اجتماعی مبتنی بر دامداری بوده و به منظور یافتن چراگاه و تعلیف دام و تامین معاش خود به این یک طاق و قشلاق حرکت منظم فصلی داشته باشند بر اساس آخرین سرشماری عشایر کوچنده کشور در تیرماه سال ۱۳۸۷ جمعیت عشایر ایران ۱ میلیون و ۱۸۶ هزار و ۳۹۸ نفر در قالب ۲۱۲ هزار و ۷۷۲ خانوار و ۱۰۴ این و ۵۵۲ طایفه ای و ۱۹ هزار و ۸۴۰ کوچکترین ذره ایی بوده است.

عشایر با در اختیار داشتن بیش از ۲۴ میلیون واحد دامی و ۳۸ درصد مراتع کشور افزون بر ۲۰ درصد گوشت قرمز پنج درصد محصولات کشاورزی و ۳۵ درصد صنایع دستی کشور را تولید میکنند.

میزان برخورداری عشایر کشور از شاخص‌های توسعه تا سال ۱۳۹۵

آب آشامیدنی ۷۱% راه دسترسی ۹۵% این راه با روکش چنین ۶۱% راه با روکش آسفالت ۲۸ درصد برد ۶۳ درصد خانه بهداشت ۹۷ درصد دسترسی به مخابرات ۷۵ درصد برخورداری از مسکن در قشلاق ۵۶ درصد مراکز سوخت فسیلی ۹۲ درصد بوده است.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

کانون فرهنگی هنری مساجد روستایی فعال ۱۱ هزار و ۶۲۲ کانون کتابخانه عمومی و باز مساجد روستایی ۵۴۳۹ کتابخانه فعالان فرهنگی هنری روستای و عشایری هزار و ۷۳۰ نفر اجرای طرح پایش فرهنگی روستاها با هدف تهیه شناسنامه فرهنگی روستا تهیه شناسنامه فرهنگی کانون فرهنگی هنری مسجد روستا آسیب شناسی فرهنگی روستا آسیب شناسی فعالیت های کانون فرهنگی هنری مساجد.

وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی

تعداد یک میلیون و ۳۲۲ هزار و ۴۵۱ خانوار تحت پوشش صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر قرار گرفتند و ۲۰ هزار و ۹۳۰ خانوار نیز جزء مستمری بگیران این صندوق می باشند که ۴۶ هزار و ۵۹ نفر از زنان و دختران صندوق بیمه اجتماعی روستایی تحت پوشش بهزیستی می باشند تعداد یک هزار و ۹۵۲ شرکت تعاونی کشاورزی روستایی با یک میلیون و ۷۱ هزار و ۹۵۶ نفر تحت پوشش سازمان مرکزی تعاون روستایی ارائه خدمات به روستاییان و عشایر را برعهده دارند تعداد ۲۹۸ اتحادیه تعاونی روستایی با دو هزار و ۸۶۰ نفر عضو در اقصا نقاط کشور مشغول به فعالیت می‌باشد.

سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری

برگزاری دوره های آموزشی در راستای توانمندسازی جوامع محلی و ایجاد اشتغال پایدار تدوین دستورالعمل شرح مشخصات و ضوابط ساخت بهره برداری و درجه بندی اقامتگاه های بوم گردی بهره‌برداری از ۶۷۲ واحد اقامتگاه بوم گردی در مناطق روستایی و عشایری حمایت از طرحهای گردشگری روستایی و بوم گردی و به کارگیری شیوه نامه اجرایی اعطای تسهیلات به اقامتگاه های بوم گردی و دفاتر خدمات مسافرتی فعال در زمینه طبیعت گردی استفاده از ظرفیت دفاتر ICT روستایی به عنوان دفاتر اطلاع رسانی گردشگری روستایی و انعقاد تفاهم نامه با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه و تدوین برنامه عملیاتی پروژه های اقتصاد مقاومتی در چارچوب طرح توسعه گردشگری روستایی پیگیری تشکیل کارگروه روستاهای هدف گردشگری و تعیین ۵۰۰ روستای منتخب بوده است.

سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور

دو دوره ۳۲ هزار و ۸۱۳ مجوز تاسیس دهیاری روستا تشکیل ۸۳۹ تعاونی دهیاری در روستا ها تا سال ۱۳۹۵ راه اندازی سامانه اطلاعات پروانه‌های ساختمانی روستایی تخصیص توزیع غیر بین یک هزار و ۵۵۲ دهیاری برای آسفالت بیش از ۸۰۰ کیلومتر معابر روستایی در سال ۱۳۹۵ اجرای یازده هزار و ۴۴۸ پروژه عمرانی در روستاهای کشور تا سال ۱۳۹۵ اجرای ۱۶ هزار و چهارصد و یک پروژه بهسازی معابر در مناطق روستایی تا سال ۱۳۹۵ پوشش مدیریت پسماند در ۱۱ هزار و ۶۳۲ روستای کشور واگذاری ۱۵ ۱۸۴۳ ماشین آلات عمرانی دهیاری ها تا سال ۱۳۹۵ تحت پوشش قرار گرفتن ۲۴۵۰۰ روستا برای سیستم جمع آوری پسماند تا سال ۱۳۹۵ تجهیز ۷۷۸ روستا به پایگاه آتش نشانی ایجاد و احداث ۵ ۱۴۹۳ فضای سبز چند منظوره روستایی ایجاد بهسازی ۱۲ ۱۳۷۰ غسالخانه روستایی انجام شده است.

مرکز توسعه دولت الکترونیک فناوری اطلاعات و آمار وزارت کشور

با عنایت به ماموریت‌های وزارت کشور در برگزاری انتخابات و فرایندهای مربوطه اقدامات لازم جهت توسعه پوشش شبکه تلفن همراه به منظور انجام استعلامات الکترونیکی در حوزه اخذ رأی محقق گردیده است در حال حاضر ۲۰۳۵ دفتر خدمات روستایی تا سال ۱۳۹۵ در دفاتر پیشخوان دولت ثبت گردیده که این مراکز متولی ارائه خدمات دولتی به جامعه روستایی می‌باشند اهم اقدامات ارائه شده در این دفاتر عبارتند از:

صدور کارت مرزنشینان

صدور کارت پیله وری

شبکه های آب راهداری و حمل و نقل روستایی

انجام مکاتبات اداری

دفتر تقسیمات کشوری

به استناد ماده ۱۳ قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری هرگونه تغییرات تقسیمات ای از جمله تبدیل یک منطقه جمعیتی جدید به عنوان روستا در حیطه وظایف وزارت کشور می باشد از این رو حفظ و صیانت از روستاهای کشور از اولویت‌های اصلی دفتر تقسیمات کشوری می باشد و همه فعالیت های دفتر عبارتند از طرح سامانه کد گذاری تقسیمات کشوری و اقدام جهت تهیه فهرست کامل نقاط روستایی کشور ایجاد کارگروه و شناخت نقاط جدید جمعیتی جدید به عنوان روستا تعریف واحد و جامعه از روستا به منظور درج در پیش‌نویس لایحه جامع تقسیمات کشوری رتبه بندی روستاهای کشور بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار است.

سازمان نقشه برداری کشور

سازمان نقشه برداری کشور با ایجاد پایگاه داده ملی نام های جغرافیایی ایران و انتقال آن به وب امکانات زیر را در این سایت برای مدیریت مناطق روستایی کشور فراهم نموده مشاهده و بازیابی اطلاعات مکانی امکان استخراج نقشه روستای مربوطه از روی نقشه های پوششی کشور از طریق الکترونیک امکان جستجوی متنوع نام یک روستا جهت دسترسی به روستای مورد نظر استخراج اطلاعات روستاها در قالب فایل های متنی امکان ارائه سرویس نام روستا از این پایگاه داده به سایر بانک های اطلاعاتی الحاق کدپستی به اطلاعات پایگاه و قابلیت بازیابی اطلاعات روستا از این طریق بوده است.

سازمان هواشناسی

انجام پایش روزانه مراحل رشد گیاه در مراکز تحقیقات هواشناسی کشاورزی در چهل و پنج نقطه کشور که با تعیین نمودارهای مراحل رشد گیاه با وضع هوا از ابتدای کاشت تا برداشت در تصمیم گیری های روستایی کمک شایانی می‌نماید اطلاعات وضع هوا در پیش بینی های کوتاه مدت جوی کشاورزان را وادار می‌سازد تا از هدررفت سموم و کود جلوگیری کرده و باعث کاهش مصرف سموم و مصرف به هنگام آن می‌شود برای ایجاد امنیت غذایی در کشور استفاده از داده های هواشناسی و کاربرد آنها در بهره وری و توسعه کشاورزی به خصوص در تولید محصولات راهبردی از اهمیت ویژه ای برخوردار است از این رو برای پیشگیری از آفات کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی دامی کاهش خسارات ناشی از بلایای طبیعی که حرف صرفه جویی در زمان انرژی و منابع ایجاد و طراحی سامانه مدیریتی تحرک را دوچندان می‌نماید فعالیت این سامانه از سال ۱۳۹۳ در ۳۱ استان کشور آغاز شده و توانسته برای ۹۵۵ هزار کاربر نهایی اطلاعات مورد نیاز را در کوتاه ترین زمان ممکن ارسال نماید.

پروژه ایجاد اشتغال در روستاها با پرداخت تسهیلات ارزان قیمت

تفاهمات به عمل آمده فیمابین معاونت توسعه روستایی بنیاد مستضعفان و بانک سینا مقرر گردیده تا سقف ۷ هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال از محل منابع بانک سینا تحصیلات ارزان قیمت با سود و کارمزد ۸ درصد پرداخت گردد ۵ درصد مابه التفاوت یارانه از منابع معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور و پنج درصد از منابع بنیاد مستضعفان تامین می‌گردد عملکرد طرح تاکنون به شرح زیر می باشد میزان تسهیلات پرداخت شده ۲ هزار و ۱۸۰ میلیارد تعداد طرح ۴۹۳ طرح تعداد اشتغال ایجاد شده ۴ هزار و ۶۵۹ نفر بوده است.

اقتصاد سالم پایه و اساس جامعه و اجتماع سالم است و افزایش و رشد ثروت ملی و تکثیر تولید از اصول سلامت اقتصاد اسلامی است معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور بر این باور است که برای دستیابی به کشوری توسعه یافته و خودکفا که مورد تاکید مقامات عالی کشور بوده و در تجربه غالب کشورهای توسعه یافته نیز ملاحظه می گردد چاره ای نیست جز تو توسعه پایدار روستایی و انجام سرمایه گذاری منطقی و متناسب با نیازهای هر منطقه که بدترین کار در این مقطع زمانی از طریق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی فراهم شده است.

توسعه روستایی فرایندی همه‌جانبه مستمر موزون توانمندسازی فراگیر تحول‌آفرین باور آفرین رشد دهنده و متکی بر مشارکت و خودباوری روستاییان بوده که در چارچوب آن ظرفیت ها و توانایی های فرهنگی اجتماعی و اقتصادی جوامع روستایی برای رفع نیازهای اساسی مادی و معنوی و کنترل موثر بر نیروهای شکل دهنده نظام سکونت محلی و توسعه سرمایه انسانی با بهره گیری مضاعف از فرصت های درونی و بیرونی در روستاها رشد و تعالی می یابد.

مشارکت حداکثری آحاد جامعه روستایی و عشایری در فعالیت‌های اقتصادی تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی ارتقاء درآمد روستاییان و عشایر و بهره‌مندی از نقشه طبقات کم درآمد و متوسط در شکوفایی اقتصادی تحقق اقتصاد مقاومتی استفاده از ظرفیت اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها در جهت افزایش تولید اشتغال و بهره‌وری ارتقای شاخص‌های اجتماعی و امنیت غذایی و عملیاتی نمودن حمایت‌های مقرر در ماده ۴ آیین نامه اجرایی ماده ۱۹۴ قانون برنامه پنجم توسعه جهت راه اندازی فعالیت های اقتصادی تولیدی خدماتی و بازرگانی و در جهت توانمندسازی ساکنان روستاها می باشد.