نظر 12 حزب درباره استانی شدن انتخابات/سرنوشت طرح در ادوار گذشته

خبرگزاری مهر، گروه سیاست - سیدپویا هاشمی؛ طرح اصلاح قانون انتخابات که از ۲۹ آذرماه ۱۳۹۷ با تصویب یک فوریتش در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت، به دلیل مبحث استانی شدن انتخابات مجلس، جای خود را در مباحث روز فضای رسانه‌ای کشور هم باز کرد؛ طرحی که مخالفان و موافقان زیادی دارد و سخنگوی شورای نگهبان نیز اعلام کرده که شورای نگهبان از هر طرح و مصوبه‌ای که در چارچوب قانون اساسی و شرع باشد، استقبال می‌کند، اما طرح‌ها نباید به کاهش مشارکت مردم در انتخابات منجر شود.

علاوه بر نظر شورای نگهبان، حسین مظفر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره نظر مجمع تشخیص نیز گفت: این طرح در مجمع تشخیص مصلحت نظام با توجه به این که به کاهش مشارکت مردم می‌انجامد رد خواهد شد. این طرح در سیاست‌های کلی نظام که پیشنهادی مجمع هم بوده از سوی مقام معظم رهبری تاکنون ابلاغ نشده است و در آن وجود ندارد. علت آن هم این است که این طرح منجر به کاهش مشارکت‌های مردمی می‌شود.

با تورقی در طرح مجلس شورای اسلامی برای اصلاح قانون انتخابات به خصوص مباحثی که در رابطه با استانی شدن انتخابات مجلس مطرح می‌شود می‌توان دریافت که قانون جدید نقش «احزاب» را در انتخابات پر رنگ‌تر خواهد کرد. همانطور که غلامرضا مصباحی مقدم سخنگوی جامعه روحانیت مبارز و نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: در صورت استانی شدن انتخابات، احزاب بیشتر فعال می‌شوند و لیست‌های حزبی به صورت استانی و سراسری داده خواهد شد. البته فرض موضوع این است که احزاب باید کادر تربیت کنند که احزاب فعلی چنین ظرفیتی ندارند.

طرح استانی شدن انتخابات در ادوار تاریخ

موضوع استانی شدن انتخابات برای اولین بار در سال ۷۸، مصادف با حضور نمایندگان مجلس پنجم مطرح شد ولی نتوانست نظر نمایندگان را جلب کند. حمیدرضا ترقی نماینده دوره پنجم مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد طرح این موضوع در سال ۷۸ گفت: طرح استانی شدن انتخابات در سال ۷۸ بیشتر برای رفع مشکلات انتخاباتی آن دوره بود. یکی از آنها قوی تر کردن پایگاه اجتماعی نمایندگان ملت، گسترش دادن نوع نگاه نمایندگان مجلس و همچنین ایجاد زمینه برای نخبه سالاری بود ولی در آن اشکالاتی هم بود که وجود همین اشکالات باعث شد تا شورای نگهبان، این طرح را رد کند.

نماینده دوره پنجم مجلس شورای اسلامی گفت: یکی از ایرادات شورای نگهبان مغایرت این طرح با اعمال حق حاکمیت ملی بود که آنها می‌گفتند که با اجرای این طرح آن موضوع تضعیف می‌شود و همه مردم نمی‌توانند مشارکت کنند. موضوع دیگر این بود که بر اساس این طرح اگر انتخابات را منحصر به نخبگان کنیم، معلوم نیست که آنها بتوانند بر همه مردم مدیریت داشته باشند. در نهایت این طرح مغایر با قانون اساسی و شرع تشخیص داده و رد شد.

علاوه بر سال ۷۸، بار دیگر در سال ۸۱ طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی مطرح شد. محمد علی ابطحی معاون پارلمانی وقت رئیس جمهور در گفتگو با مهر، در این خصوص می گوید: در مجلس ششم من معاونت پارلمانی بودم. در آن زمان موضوع استانی شدن انتخابات در دولت وقت مطرح شد و دولت اصلاحات با این موضوع مخالفت کردند. دلیل رد این موضوع هم آن بود که پیوند مناطق مختلف کشور را با پایتخت ضعیف می‌کند و زمانی که در شهرهای مختلف کسانی نباشند که نقطه ارتباط آنها با مرکز باشد، ارتباط حاکمیت با بخش‌های مختلف را کاهش می‌دهد و حتی خطر تجزیه را هم بالا می‌برد، چون باعث تضعیف هویت‌های بومی می‌شود و در عین حال دیگر مجلس نمی‌تواند برآیندی از نظرات مردم باشد که همیشه یک نفر را در مجلس داشتند، ندارند.

این طرح بار دیگر در سال ۸۶ در مجلس‌های ششم و هفتم مطرح شد که توانست تا مرحله دریافت نظر اعضای شورای نگهبان پیش رود. شورای نگهبان این طرح را به دلیل تشدید اختلافات محلی، قومی و قبیله‌ای، کاهش مشارکت مردم در انتخابات و افزایش هزینه‌های عمومی و همچنین ایجاد تبعیض ناروا رد کرد. نجات الله ابراهیمیان سخنگوی سابق شورای نگهبان درباره این طرح در سال ۸۶ می گوید:در سال ۸۶ طرحی که با عنوان استانی شدن انتخابات در حدود ۴ سال در دست بررسی مجلس بود که به شورای نگهبان واصل شد و شورا نیز مخالفتش را با استانی شدن انتخابات مجلس به نحوی که در آن طرح آمده بود، اعلام کرد. عمده دلیل مخالفت شورای نگهبان و اعلام مغایرت، مخالفت با اصولی از قانون اساسی بود که بر مشارکت عمومی مردم و اتکا به آرای ملت تکیه داشت.

همچنین طرح استانی شدن انتخابات در سال ۹۴ توسط نمایندگان دوره نهم مجلس شورای اسلامی نیز مطرح شده بود که این طرح نیز نتوانست نظر دولت و شورای نگهبان را جلب کند و مجید انصاری معاون پارلمانی رییس‌جمهور اعلام کرده بود که این طرح در جلسه دولت مطرح شد و دولت با آن مخالفت کرد. سخنگوی شورای نگهبان نیز درباره این طرح در سال ۹۴ نیز گفته بود: این طرح مشابه با طرح سال ۸۶ باشد، شورای نگهبان باز هم مخالفت خواهد کرد چون آن طرح مخالفت با اصولی از قانون اساسی بود که با مشارکت عمومی مردم در انتخابات ارتباط داشت و در نهایت نیز محمدجواد کولیوند نایب رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس نهم گفت: پس از انجام مذاکراتی با شورای نگهبان، منجر به اقناع این نهاد نشد و این طرح از دستور کار کمیسیون شوراها خارج شد.

احزاب چه می‌گویند؟

به هر حال با این پیشینه‌ای که در رابطه با استانی شدن انتخابات وجود دارد و با توجه به اینکه در طرح استانی شدن انتخابات مجلس، حضور و نقش احزاب بیش از پیش پررنگ تر می‌شود، به سراغ برخی از احزاب شاخص و فعال کشور رفتیم تا نظرات آنها را در خصوص طرح مجلس شورای اسلامی برای اصلاح قانون انتخابات، به خصوص استانی شدن انتخابات مجلس دریافت کنیم.