زندگی روی آب + تصاویر

مردم روستاهای شادگان معیشت خود را از طریق صیادی و دامداری در کنار این تالاب می‌گذرانند. تالاب شادگان علاوه بر ظرفیت‌های اقتصادی، فرصتی برای گردشگری است.

به گزارش ایسنا، به علت خشکسالی‌های پی در پی و عدم تأمین حق‌آبه تالاب شادگان، این تالاب امسال تقریباً "خشک" شد. در تابستان ۹۷ تنها ورودی آب به تالاب شادگان، زهاب‌های صنعتی بود. با بارش‌های سیلابی زمستان، علاقمندان محیط زیست تصور کردند که وضعیت این تالاب بهبود یافته است اما این سکه روی دیگری نیز دارد.

بعد از بارش‌های مطلوب امسال و مهاجرت پرندگان مهاجر زمستان‌گذر به تالاب شادگان، حالا این تالاب دیدنی است.

برای رسیدن به تالاب شادگان باید در مسیر اهواز - آبادان حرکت کرد. پس از طی کردن حدود ۵۰ کیلومتر به روستای دارخوین می‌رسید و پس از آن باید مسیری حدود ۱۰ کیلومتری را به سمت شادگان طی کرد تا به تالاب شادگان رسید.

"صراخیه"، روستای کوچکی در حاشیه تالاب، نخستین ورودی تالاب بین‌المللی شادگان است. وقتی به نزدیکی روستای صراخیه می‌رسید اولین چیزی که می‌بینید زنان ماهی‌فروشی هستند که زیر سایبان‌های حصیری نشسته و ماهی و خرما و محصولات روستایشان را می‌فروشند. در ورودی تالاب شادگان یک "مضیف" هم هست، مضیف مهمانخانه محلی است که روستاییان از نی و شاخه‌های درختان نخل می‌سازند. با توجه به حجم دوست‌داران محیط زیست و گردشگرانی که به تالاب شادگان سر می‌زنند، ورودی تالاب به توسعه نیاز دارد و لازم است جذاب‌تر شود. کمی جلوتر در سمت چپ پارکینگ، ایستگاه قایق سواری وجود دارد.

همان ابتدای تالاب، در اسکله صراخیه سوار قایق می‌شوید و خانه‌های روستاییان را در دو طرف آبراه می‌بینید؛ در واقع تالاب، زندگی‌بخش این خانه‌ها است. مردم این روستاها در کنار خانه‌های خود دامداری می‌کنند. اردک‌ها و مرغابی‌ها نیز در گوشه و کنار حیاط خانه‌ها و حاشیه تالاب می‌گردند.

فضای تالاب شادگان آرام و دنج است و می‌توان از طبیعت لذت برد. در قسمت‌هایی از تالاب قایق‌های صیادی را می‌بینید که وسیله امرار معاش مردم روستا هستند.

در کنار زیبایی‌های تالاب زباله‌های روستاییان، حفظ محیط زیست و پاکیزگی منطقه و حاشیه تالاب، هم ضروری به نظر می‌رسد. علاوه بر آن، خشکی قسمت‌هایی از تالاب نیز دل هر دوست‌دار طبیعتی را به درد می‌آورد.

علی‌رغم بارش‌های سیلابی امسال و زیر آب رفتن برخی شهرهای خوزستان، هنوز وضعیت آبگیری تالاب شادگان مطلوب نیست.

زندگی، ماهیگیری، تالاب‌نشینی

جمال فرصایه‌اصل یکی از ساکنین روستای صراخیه است. وی درباره وضعیت زندگی در تالاب گفت: زمانی که آب تالاب شادگان از رودخانه جراحی تأمین می‌شد، دام‌هایمان برای آب‌تنی به تالاب می‌رفتند و ما نیز ماهیگیری می‌کردیم اما از زمانی که آب تالاب شور شد دام‌ها را در خانه‌هایمان نگهداری می‌کنیم. زندگی سخت شده است زیرا حتی علوفه و غذای مورد نیاز دام‌ها گران شده است و مجبوریم همین که دام کمی بزرگ شد آن را بفروشیم.

وی ادامه داد: تالاب در تابستان امسال تقریباً خشک شد. حالا هم هنوز جنوب تالاب خشک است. در زمستان از زمانی که وضعیت آبگیری بهتر شده، ماهیگیری می‌کنیم اما نمی‌توانیم دامداری خوبی داشته باشیم زیرا محصولات دام‌ها را هم ارزان می‌خرند. در واقع منبع امرار معاش ما، ماهیگیری ایست اما چون آب تالاب شور است ماهی‌ها نیز کم شده‌اند.

فرصایه گفت: الان هم که تعداد ماهی‌های تالاب بیشتر شده است، صید غیرمجاز با الکتروشوکر مردم روستا را اذیت می‌کند. شکارچیان متخلف با الکتروشوکر در یک روز، تعداد زیادی ماهی صید می‌کنند. سازمان محیط زیست آنها را دستگیر می‌کند اما به سرعت آزاد می‌شوند و جریمه بازدارنده‌ای برای این متخلفان در نظر گرفته نمی‌شود. صید ماهی با الکتروشوکر از زاد و ولد ماهی جلوگیری می‌کند. باید در این زمینه به ما کمک شود.

وقتی اهالی به فکر رفتن از تالاب افتادند

مطیر حدادی یکی دیگر از اهالی روستای صراخیه هم درباره اوضاع ماهیگیری تالاب‌نشینان گفت: مردمی که دام دارند، دامداری می‌کنند اما امرار معاش دیگر ساکنین این روستا از طریق صید ماهی است. تالاب شادگان در تابستان به مدت دو ماه خشک شد و اهالی تالاب بیکار بودند و مجبور شدند برای تأمین معیشت خود به کارهای دیگر در بیرون از تالاب شادگان مشغول شوند. تنوع ماهی‌های تالاب شادگان هم بسیار کم شده بود اما حالا وضعیت کمی بهتر شده است.

وی ادامه داد: کسانی که دامداری می‌کنند هم زندگی سختی دارند زیرا علوفه دام‌ها گران شده است. شوری آب هم بر محصولات دام‌ها تأثیرگذار است. زمانی که آبی در تالاب نمانده بود، همه اهالی صراخیه داشتند فکر می‌کردند که اینجا نمانند و از تالاب بروند.

پیچیدن صدای الکتروشوکرها در شب تالاب

ناصر شاملی یکی دیگر از اهالی روستای صراخیه نیز اظهار کرد: خشکی تالاب موجب کم شدن تعداد ماهی‌ها شد و آب تالاب هم کم و شور بود. از طرف دیگر چند سالی می‌شود که پرندگان مهاجر هم به تالاب شادگان مهاجرت نمی‌کنند.

وی ادامه داد: پوشش گیاهی تالاب شادگان که برای تأمین علوفه دام‌ها استفاده می‌کردیم نیز به علت خشکی تالاب کم شد و مجبور به خرید سبوس شدیم که برای ما به صرفه نیست.

شاملی گفت: زندگی ما تنها ماهیگیری و دامداری است و کاری جز این مشاغل نداریم اما کسانی که با الکتروشوکر صید می‌کنند زندگی ما را بسیار تحت تأثیر قرار داده‌اند و هر شب صدای دستگاه‌های آنها را می‌شنویم.

تالاب شادگان، پهنه‌ای هماهنگ از آب شیرین و شور و لب‌شور

رحیم مجدمی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شادگان، در گفت‌وگو با ایسنا – منطقه خوزستان، اظهار کرد: تالاب شادگان بیش از ۴۰۰ هزار هکتار وسعت دارد که بیش از ۳۲۷ هزار هکتار از این مساحت، به عنوان پناهگاه حیات وحش تعیین شده است.

وی افزود: این تالاب دارای آب‌های شیرین، شور و لب‌شور است که این تنوع نوع آب از خواص منحصر به فرد تالاب شادگان به شمار می‌آید. همچنین این تالاب ۱۱۰ گونه گیاهی دارد که نی، جگن، لویی و علف شور گونه‌های گیاهی شاخص آن محسوب می‌شوند. ۱۵۴ گونه جانوری در این تالاب شناسایی شده‌اند که فلامینگو، پلیکان، اردک مرمری، اکراس آفریقایی و طاووس گونه‌های شاخص پرندگان تالاب شادگان هستند.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شادگان با اشاره به منابع آبی تالاب شادگان، گفت: حدود ۹۰ درصد آب شیرین تالاب شادگان از رودخانه جراحی تأمین می‌شود. همچنین آب‌های حاصل از سرریز کوپال در بخش غیزانیه، زهاب‌های صنایع و سرریز نهرهای بحره، مارد و سلمان در زمان پرآبی در فصل زمستان از دیگر منابع آبی تالاب شادگان محسوب می‌شوند.

چه شد که تالاب خشک شد؟

مجدمی در خصوص وضعیت آبگیری تالاب شادگان، تصریح کرد: در چند سال اخیر به علت کاهش نزولات جوی و پایین آمدن سطح آب در پشت سدها، رودخانه جراحی تقریباً در بیشتر ماه‌های سال خشک بود و از آنجا که ۹۰ درصد آب تالاب شادگان از این رودخانه تأمین می‌شود، تالاب خشک شد اما با بارندگی‌های مطلوب امسال چندین بار سیلاب وارد رودخانه جراحی شد و اکنون مقداری از آب تالاب شادگان تأمین شده است.

وی با بیان اینکه هنوز آب مورد نیاز تالاب شادگان تأمین نشده است، افزود: تقریباً اکنون همه سطح تالاب شاگان آبگیری شده است به گونه‌ای که در برخی مناطق تالاب ۱۰ سانتی‌متر و در برخی مناطق دیگر حدود نیم متر آب وجود دارد اما برای تأمین آب این تالاب باید از سد مارون و رودخانه کارون آب به تالاب شادگان تزریق شود. اکنون میزان آب موجود در تالاب شادگان متوسط است و هنوز رضایت‌بخش نیست و بیشتر مناطق تالاب هنوز کم‌آب هستند.

مجدمی بیان کرد: در فصل زمستان آب تبخیر نمی‌شود اما در فصل تابستان که میزان تبخیر بالا است، بیشتر مناطق تالاب خشک می‌شوند بنابراین این تالاب نیازمند ورودی آب بیشتری است.

قرار است آب از کارون به تالاب بیاید

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شادگان با بیان اینکه آب باید به صورت همیشگی و مستمر وارد تالاب شادگان شود، گفت: مقرر شده بود که سازمان حفاظت محیط زیست در قالب پروژه‌ای آب را از رودخانه کارون به تالاب شادگان منتقل کند تا غرب و قسمتی از جنوب این تالاب آبگیری شود که احتمالاً این پروژه به زودی افتتاح شود.

وی با اشاره به وضعیت مهاجرت پرندگان مهاجر به تالاب شادگان، بیان کرد: به علت اینکه در زمان مهاجرت پرندگان مهاجر به تالاب شادگان، آب تالاب کم و شور بود اکثر پرندگان به سمت تالاب هورالعظیم که آب شیرینی دارد، مهاجرت کردند و اکنون پرندگان کمی در این تالاب هستند. امسال ماندگاری پرندگان در این تالاب کمتر از سال گذشته بود زیرا پرندگان آب شیرین را می‌پسندند.

مجدمی در خصوص علت وجود آلودگی در تالاب بین‌المللی شادگان، عنوان کرد: این زباله‌ها توسط گردشگران یا اهالی روستا در تالاب ریخته می‌شود. جمع‌آوری زباله از وظایف دهیاری است و سازمان حفاظت محیط زیست تنها تذکر می‌دهد. همچنین آلودگی صنعتی ناشی از پساب و زهاب نیشکر که وارد تالاب شادگان می‌شود، تنها شوری دارد اما برخی اوقات ملاس نیز وارد تالاب می‌شود که موجب خفگی ماهی‌ها می‌شود.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شادگان با اشاره به فعالیت صیادان غیرمجاز در تالاب و صید با الکتروشکر، گفت: در قسمت شمال تالاب که از آب زهاب نیشکر تأمین می‌شود، نیزار وجود دارد و متخلفانی که اقدام به صید با الکتروشوکر می‌کنند با قایق در میان نیزارهای تالاب متواری می‌شوند. بیشتر این افراد مجهز به سلاح جنگی هستند. البته چندین نفر از آنها را دستگیر کرده‌ایم.

وی بیان کرد: یک بار که با متخلفین تالاب درگیر شدیم به من تیراندازی شد. با وجود این شرایط نیز از ما محیط‌بانان حمایت کافی نمی‌شود. به ما اسلحه می‌دهند اما حتی اگر برای دفاع از جان خودمان تیراندازی کنیم، از ما حمایت لازم نمی‌شود.

بارندگی بی‌سابقه یک سو، خشکی تالاب شادگان یک سو

با توجه به بارندگی‌های اخیر خوزستان که موجب به راه افتادن سیلاب در برخی مناطق شد، این تصور ایجاد شد که حالا حال تالاب‌ها و رودخانه‌ها خوب می‌شود اما مدیرکل مدیریت بحران خوزستان نظر دیگری دارد.

کیامرث حاجی‌زاده در یکی از جلسات ستاد مدیریت بحران خوزستان با اشاره به بارندگی‌های اخیر، گفت: امسال خوزستان بارش‌های مطلوبی داشت به طوری که خوزستان از نظر میانگین بارندگی در سال آبی جدید دومین استان کشور به شمار می‌آید اما اینکه سیل دارد رودخانه "دز" را می‌برد و روستاها هنوز آب ندارند، پسندیده نیست.

احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، در همین جلسه نیز در خصوص بارندگی‌های اخیر خوزستان، گفت: اکنون همه دریچه‌ها به سمت عراق باز است و حدود ۲۰۰ مترمکعب بر ثانیه آب شیرین در حال وارد شدن به قسمت عراقی تالاب هورالعظیم است.

وی با اشاره به نهر بحره، گفت: نباید بگذاریم سیلاب رخ دهد اما هر ساله تالاب شادگان و نخیلات این شهرستان نیز با مشکل مواجه باشند. برای رهاسازی آب از نهر بحره به تالاب شادگان نیازمند ایستگاه پمپاژ هستیم و آب با دبی ۴۰۰ متر را نیز می‌توانیم وارد تالاب شادگان کنیم اما اکنون ایستگاه پمپاژ شیلات و جهاد نصر فعال نیستند تا از این فرصت برای رهاسازی آب به تالاب شادگان استفاده شود.

بعد از چند روز بارندگی سیلابی، خوزستانی‌ها برای تالاب‌ها خوشحال بودند و در دور و نزدیک هم همه فکر می‌کنند که اکنون تالاب‌های خوزستان پرآب شده‌اند اما می‌توان گفت که این تصورها کاملاً درست نیست. شاید در ذهن بسیاری این سوال پیش بیاید که چرا برخی از مناطق خوزستان را سیلاب می‌برد اما هنوز تالاب شادگان تشنه است؟

گزارش از خبرنگار ایسنا: دلال آلبوشهبازی

انتهای پیام