متاسفانه از پنجره جمعیتی برای شکوفایی اقتصادی استفاده نمی‌شود

شهلا کاظمی پور جمعیت شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفتگو با خبرنگار مهر درخصوص پنجره جمعیتی که چندین سال است در ایران ایجاد شده است، گفت: کشورهایی که روند گذار جمعیتی را طی می‌کنند اغلب با این پدیده مواجه می‌شوند در برخی کشورها شاخص های جمعیتی برابر با هم کاهش یا افزایش می باید اما در کشورهایی که شاخص های جمعیتی با فاصله از یکدیگر کاهش و افزایش داشته باشند، پنجره جمعیتی ایجاد می شود.

کاظمی پور افزود: به عنوان مثال وقتی نرخ مرگ و میر کاهش پیدا می کند و بافاصله چند ساله نرخ باروری افزایش پیدا کند، در این فاصله زمانی جمعیتی به وجود می‌آید که از آن به عنوان انفجار جمعیت یا پنجره جمعیتی یاد می‌شود.

وی با بیان اینکه طی سال‌های اخیر نرخ مرگ و میر در کشور کاهش داشته است، عنوان کرد: نزدیک به ۹۷ سال است که مرگ و میر در کشور رو به کاهش است اما هنوز به میزان حداقل نرسیده یعنی هنوز مرگ بر اثر حادث ها، آلودگی های زیست محیطی و برخی بیماری ها وجود دارد. از دهه ۵۰ نرخ موالید موازی با کاهش مرگ و میر کاهش پیدا نکرد و در دهه ۶۰ این آمار با افزایش نیز روبرو شد.

این جمعیت شناس تصریح کرد: به طوریکه با عنوانی به نام «بی بی بمب» روبه‌رو شدیم. در واقع در دهه ۶۰ افزایش جمعیت داشتیم که موجب ایجاد پنجره جمعیتی شد.

کاظمی پور با بیان اینکه در حال حاضر برخلاف دهه شصت موالید کشور روندی کاهنده را پیش گرفته است، تصریح کرد: در سال های اخیر مرگ و میر همچنان رو به کاهش است و نسل دهه ۶۰ که با عنوان انفجار جمعیت عنوان می‌شد، به مرور در حال بزرگ شدن و حرکت به سوی پیری در دهه‌های آینده هستند. متاسفانه در سال‌های اخیر با کاهش باروری روبرو بوده ایم و پیری جمعیت در حال شکل گیری است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر جوانان دهه ۶۰ به عنوان یک نیروی فعال و سهم فعال جامعه محسوب می شوند تصریح کرد: جمعیت فعال به افرادی گفته می شود که ظرفیت بالایی برای فعالیت های اجتماعی و اقتصادی داشته باشند و میانگین سنی این افراد نیز ۱۵ تا ۶۴ سال هست.

کاظمی پور اظهار داشت: در حال حاضر جوانان دهه ۶۰ کشور سهم جمعیت فعال را تشکیل داده‌ و این آمار در سال ۹۵ به ۷۱ درصد رسیده است. در واقع دو سوم جمعیت کشور را جمعیت فعال تشکیل می دهند. در زمان فعلی بالاترین سهم جمعیت فعال را در کشور داریم و از این جمعیت باید به عنوان فرصت بهره وری اقتصادی استفاده شود.

این جمعیت شناس با بیان اینکه پنجره جمعیتی معمولا حدود ۳۰ سال در کشورها به طول می انجامد و این فرصت از سال ۸۵ در کشور شروع و تا سال ۱۴۱۵ ادامه خواهد داشت، عنوان کرد: سال ۱۴۱۵ کشور از پنجره جمعیتی خارج و به سمت سالخوردگی رفته و سهم جمعیت فعال نیز پس از آن سال به سمت کاهش خواهد رفت.

وی گفت: با ادامه روند کنونی و حرکت به سوی سالخوردگی، جمعیت سالمند کشور به بالای ۲۰ درصد خواهد رسید.

وی با بیان اینکه پنجره جمعیتی فرصتی برای شکوفایی اقتصادی و رشد کشورها محسوب می‌شود، عنوان کرد: همه کشورهایی این دوره زمانی را تجربه کرده اند به خوبی از آن استفاده کرده و در حال حاضر به شکوفایی اقتصادی رسیده اند. کشور ژاپن نیز یکی از آنها است که در این فاصله زمانی توانست با فعالیت اقتصادی رشد کند.

کاظمی پور با اشاره بر اینکه منظور از شکوفایی اقتصادی آن است که وقتی حجم بالایی از جمعیت فعال باشند، می توانند فعالیت اقتصادی داشته و موجب رشد و پیشرفت کشور شوند.

وی با بیان اینکه متاسفانه در ایران با وجود گذشت ۱۲ سال از این فرصت، استفاده آنچنانی برای بهره وری از آن نشده است، خاطرنشان کرد: متاسفانه تاکنون استفاده درست و مفیدی از این فرصت نشده است. آمار بالای بیکاری و عدم بهره وری از افراد شاغل موجب ادامه بهره‌وری از این پنجره جمعیتی شده است.

کاظمی پور افزود: از سوی دیگر بسیاری از زنان جامعه شاغل نبوده و از همه سهم آن ها در بهره وری اقتصادی استفاده نشده به همین دلیل بخشی از سهم فعال این جمعیت از دست رفته است.

وی در پایان تأکید کرد: به عنوان هشدار باید هر چه سریعتر از فرصت این پنجره اقتصادی با برنامه‌ریزی و سیاستگذاری های مناسب دولت برای شکوفایی اقتصادی استفاده شود. به علاوه لازم است تا از نیروی فعال و جوان کشور نیز بهره وری لازم را ببریم چرا که تا چندین سال آینده از آن عبور خواهیم کرد و از منفعت های این فرصت محروم خواهیم شد.