نقد فیلم قسم از محسن تنابنده؛ بیا هم قسم شویم

قسم دومین ساخته‌ی محسن تنابنده در مقام نویسنده و کارگردان پس از فیلم سینمایی گینس است. گینس در ژانر کمدی محصول سال ۱۳۹۳ است که در زمان اکران اش بیش از ۳ میلیارد تومان در گیشه فروش داشته است. حال قسم اولین ساخته‌ی جدی تنابنده محسوب می‌شود. در ادامه با نقد فیلم قسم با نت نوشت همراه باشید.

نقد فیلم قسم ؛ بیا هم قسم شویم

در ابتدای نقد فیلم قسم نگاهی کوتاه به بیوگرافی محسن تنابنده داریم. محسن تنابنده متولد سال ۱۳۵۴ فارغ التحصیل رشته‌ی بازیگری از دانشگاه هنر و معماری است. او فیلم نامه نویس و بازیگر ایرانی سینما و تلویزیون است. معروف ترین های سریال تلویزیونی او، سریال پایتخت در ۵ فصل در مقام نویسنده و بازیگر است که در طول فصل های مختلف اش بیش از پیش در دل مردم جا باز کرده است. گفتنی است تنابنده در بیست و ششمین جشنواره‌ی فیلم فجر در سال ۱۳۸۶ برنده‌ی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای فیلم استشهادی برای خدا به کارگردانی علیرضا امینی شد و در بیست و هشتمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای بازی در فیلم های سنگ اول به کارگردانی ابراهیم فروزش و هفت دقیقه تا پائیز به کارگردانی علیرضا امینی به دست آورد.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم متری شیش و نیم کاری از سعید روستایی؛ مرثیه ای برای ساقی اعظم

حال صحبت از نقد فیلم قسم، فیلمی جاده‌ای با بازی بازیگرانی چون مهناز افشار، حسن پورشیرازی، مهران احمدی، سعید آقاخانی، سامان ارسطو و … است. نکته‌ی جالب توجه در بازیگران حضور تعدادی از اعضای خانواده‌ی محسن تنابنده است. فرزانه ارسطو سالیان پیش به سامان ارسطو تبدیل شده است پس از سال‌ها کم کاری در سینما، در این فیلم به ایفای نقش می‌پردازد و این در جامعه ای که تغییر جنسیت در آن هنوز تابو است، اتفاق بسیار خوبی است. در سی و هفتمین جشنواره‌ی فجر مهناز افشار برای بهترین بازیگر نقش اول زن، حسن پورشیرازی برای بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و محسن تنابنده برای بهترین فیلمنامه برای فیلم قسم کاندید شدند اما سیمرغ بلورین این جشنواره از آن هیچ کدام از آن‌ها نشد.

ایده‌ی اصلی فیلم قسم به حکم «قسامه» (قسم خوردن) برمی‌گردد. ۵ سال پیش رضوان به قتل می‌رسد. قاتل‌اش هنوز مشخص نیست. حال خانواده و اقوام او درصدد ثابت کردن قاتل بودن شوهر او بهمن با بازی مهران احمدی به دادگاه هستند. گفتنی است قسامه در فقه اسلامی راهی است برای اثبات وقوع جنایت که در آن ۵۰ نفر از بستگان پدری مقتول باید علیه قاتل شهادت دهند تا قاتل از نظر قانون محکوم شناخته شود. البته در زمانی که عمل قاتل برای دادگاه محرز نشده است. از لحاظ فقهی و حقوقی، در موارد وجود لوث (شک قوی)، شاکی و متهم یا اقوام و خویشاوندان مرد که پیوند خونی با آن‌ها دارند، می‌توانند با سوگند خوردن موجب محکومیت یا برائت کسی از اتهام ارتکاب جنایت شود. در اینجا هم سوگند زن مورد قبول نیست مگر اولیای دم.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم ناگهان درخت کاری از صفی یزدانیان؛ همه عمر پنهان شدم

در نقد فیلم قسم افراد فامیل به سرکردگی راضیه با بازی مهناز افشار خواهر مقتول برای قسم خوردن از زادگاهشان گرگان راهی مشهد هستند تا روبروی حرم امام رضا (ع) دست بر روی قرآن بگذارند و قسم بخورند. درباره‌ی این که به فیلم قسم از لحاظ حقوقی ایراداتی وارد است یا نه میان منتقدان اختلاف است. عده‌ای آن را بری از ایرادات حقوقی می‌دانند و عده‌ای معتقدند فیلم مشکلات حقوقی دارد. آنچه که واضح است این است که تنابنده در این فیلم، یک حکم فقهی را به چالش می‌کشد. سوژه‌ای جالب که فیلمبرداری تورج اصلانی در فضایی بسته با فضاسازی های مناسب آن را روایت می‌کند. به شکلی که مخاطب آن را باور و خود را با آن همراه می‌کند. در نمای بیرونی همچون سریال پایتخت موقعیت اتوبوس و فضای بیرونی این سفر جاده‌ای به تصویر کشیده می‌شود که از نظر بصری بسیار چشم نواز هست.

در نقد فیلم قسم باید عنوان کنیم که در طول مسیر بحث‌های متعددی درباره‌ی این‌ که آیا متهم واقعاً مرتکب قتل شده است یا خیر، درمی‌گیرد. مسافران گاهی دچار تردید می‌شوند نکند قسمی که یاد خواهند کرد، منجر به کشته شدن یک انسان بی‌گناه شود. ناگهان در میانه‌ی فیلم ضربه ای دراماتیک به فیلم وارد می‌شود که هر چه بیشتر جلو می‌رود گره های آن بیشتر و بیشتر می‌شود.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم سرخپوست به کارگردانی نیما جاویدی؛ جای خالی یک سرخ مزاج

در نقد فیلم قسم باید بگوییم که فیلم در صحنه هایی دچار پرگویی و حتی اضافه گویی می‌شود. فیلمنامه، داستان های فرعی زیادی را مطرح می‌کند که به داستان اصلی بی ارتباط هستند. مخاطب این حجم خرده داستان را نمی تواند به خاطر بسپارد. افرادی که بیشترشان تیپ مانده و شخصیت نشده اند هم گل درشت فیلم است. در جامعه‌ی مرد سالاری که دیه‌ی زن نصف مرد است راضیه یکه تاز میدان است به شکلی که همه‌ی مردان فامیل حرفش را بدون چون و چرا می‌پذیرند و روی حرف اش نه نمی آورند. در نقد فیلم قسم باید عنوان کنیم که پایان بندی فیلم تا حد زیادی بار دراماتیک داستان را به دوش می‌کشد. البته که دنیا دار مکافات است کلیشه ای است که در پایان فیلم قسم تو ذوق می‌زند.

حال باید منتظر بمانیم و ببینیم با توجه به میزان محبوبیت نقی معمولی سریال پایتخت در میان ۸۰ میلیون ایرانی، آیا مردم در اکران عمومی این فیلم حاضر به دیدن فیلم در سینماها می‌شوند یا فیلم در گیشه با شکست مواجه می‌شود؟

بیشتر بخوانید: نقد فیلم طلا از پرویز شهبازی؛ درامی به شدت ساختگی و دروغین