رمان محصول مدرنیته است/ ناگزیر به خواندن رمان ایرانی هستیم

به گزارش خبرنگار مهر، حسن میرعابدینی ظهر یکشنبه در همایش ملی ادبیات معاصر ایران دهه ۹۰ - ۶۰ که به میزبانی مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس برگزار شد افزود: در دوران مشروطه رمان و نمایشنامه به مثابه ابزار دوران بیداری شکل گرفت.

وی با بیان اینکه رمان ایرانی و داستان کوتاه ایرانی یک پدیده تاریخ مند است، افزود: رمان ایرانی حاصل تقلید صرف از اروپایی ها نیست بلکه خاستگاه و محصول ادبیات کلاسیک و رمان های ترجمه فرنگی است.

این منتقد ادبی با تصریح اینکه یکی از تجربه های تاریخی مدرنیته، رمان ایرانی است، پیدایش رمان را نتیجه تغییر بنیادین جامعه ارزیابی کرد.

میرعابدینی با بیان اینکه سالهای پس از ۱۳۲۰ خورشیدی دهه شکل گیری رمان نو و دهه چهل دوران شکوفایی و پختگی رمان است، افزود: برای بررسی وضعیت رمان پس از انقلاب ناگزیر از دسته بندی بر اساس تغییرات ژرف و سنت ادبی هستیم؛ نوع تغییرات دهه به دهه حاصل نوع نگاه مخاطبین است.

با این حال به گفته این نویسنده و پژوهشگر ادبیات داستانی، نوع نگاه ما به واقعیت همواره دستخوش تغییر می باشد و یکی از ویژگی های ادبیات ما تثبیت مدرنیسم است.

هیچ نویسنده ای نسبت به جنگ بی تفاوت نیست

میرعابدینی در ادامه با بیان اینکه بهترین آثار ادبیات فارسی پس از انقلاب منتشر می شوند، گفت: نمونه آن در دهه ۸۰ با تجربه های مدرنیستی نمود می یابد؛ با آغاز جنگ و پس از رمان «زمین سوخته» احمد محمود، زمینه رمان دفاع مقدس شکل گرفت و پس از این دوران، هیچ نویسنده ای نسبت به جنگ بی تفاوت نیست.

این منتقد ادبی معتقد است که رئالیسم جادویی پس از این دوران مورد استقبال قرار می گیرد؛ در دهه ۷۰ به تدریج از رمان ایدئولوژیک فاصله می گیرد و به ویژه در آثار زنان دیده می شود که بر کل ادبیات داستانی ایران تاثیر می گذارد.

میرعابدینی در عین حال آغاز نئورئالیسم ایرانی ادبیات داستانی را توسط زنان عنوان کرد و به جریان ادبی رمان نویسان مهاجر پرداخت و افزود: داستان نویسان مهاجر ایرانی جدید ترین تکنیک های داستانی را با همراهی قصه گویی به شیوه شرقی دنبال کردند.

وی همچنین به جریان ادبیات داستانی دینی هم اشاره کرد و گفت: نویسندگان امر قدسی را در بافت داستانی قرار دادند؛ اساس رمان دینی بر طرح افکنی پرسش است.

میرعابدینی در این باره باور دارد که در شکل گیری جریان پسامدرن بی تاثیر نیست و نوعی ادبیات ترجمه ای روی کار می آید.

وی به مطرح شدن رمان ژانر اشاره کرد و گفت: در این مبحث تکیه بر فروش رمان است، درحالیکه هنرمند باید چیزی بر دنیا بیفزاید؛ این گرایش هم نمونه های خوبی در دهه نود در پی دارد.

این منتقد ادبی ادامه داد: یکی از ویژگی های رمان امروزی هویت است، از این رو جهانیان برای اینکه دریابند ایرانیان چه در سر دارند ناگزیر به خواندن رمان ایرانی هستند.

ابوتراب خسروی، نویسنده رمان های تحسین شده ایرانی در ادامه این نشست با عنوان «داستان پیشاانقلاب و پساانقلاب» به سخنرانی پرداخت.

داستان زمانی پدید می آید که جامعه متکثر می شود

نویسنده کتاب «رود راوی» رمان را محصول دوره مدرن دانست و افزود: داستان زمانی پدید می آید که جامعه متکثر می شود.

خسروی در ادامه افزود: بارها گفتم ماقبل از دوره داستان، روایت ها بر اساس جنگ ها بود؛ بعد از اینکه شهرهای صنعتی پدید می آید نیاز به نیروی کار با هر نژاد و مذهب پدید آمد که صنعتگران ناگزیر شدند زیر یک سقف قرار گیرند، ای این رو داستان ها شکل گرفتند.

نویسنده مجموعه داستان های کوتاه و رمان «ملکان غذاب» اضافه کرد: یک وجه رمان مفاهمه است؛ ما از طریق رمان حضور دیگری را درک می کنیم و رمان پیش نیاز شکل گیری دموکراسی و احزاب است.

خسروی با اشاره به دوران مشروطیت و شکل گیری ادبیات داستانی ایران، عنوان کرد: گرچه پشتوانه دولت مدرن دموکراسی و احزاب است، اما در این دوران، استبداد شرقی اجازه ظهور و بروز داستان نویسی را نمی دهد.

به گفته این نویسنده مطرح، در جامعه ایرانی یکصد سال پیش داستان نویسی به شکل شبه رمان بروز یافت.

در این نشست که با حضور محمد کرم الهی رییس حوزه هنری فارس بر گزار شد، نسرین فقیه ملک مرزبان استاد دانشگاه الزهرا با موضوع دیروز و امروز ادب فارسی و این پرسش که مواجه ما با جهان در کجاست به طرح موضوع پرداخت، سپس احمد اکبرپور، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان به تبیین «گستره پیام در ادبیات کودک» پرداخت.

به گزارش خبرنگار مهر، همایش یکروزه ملی ادبیات معاصر ایران دهه ۹۰-۶۰ توسط مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس برگزار شد.