با موخوره های دخترم چه کنم؟

سوال مخاطب نی نی بان: با عرض سلام و تشکر از شما موهای کودک ۲ ساله من کم پشت است و مو خوره زیادی هم گرفته و تارهای نازکی دارد. این در حالی است که من و همسرم موهای پرپشتی داریم. رنگ موهای دخترم بلوند ولی من و همسرم مشکی است. خواستم بدانم با نازکی و موخوره موهای دخترم چه کنم؟ آیا استفاده از اسپری نرم کننده موی کودک مناسب است یا نزد پزشک بروم.

پاسخ دکتر داریوش دائر، متخصص پوست و مو:
موهای یک فرد سه نوع کلی دارد. موهای جنینی، موهای کرکی و موهای انتهایی یا ترمینال. در زمان تولد نوزاد به مدت دو سال طول می کشد تا موهای دوره جنینی به تدریج به موهای کرکی و سپس به موهای انتهایی یا ترمینال تبدیل شود. این دوره تغییر و تحول ممکن است بیش از این طول بکشد و بنابراین تغییر رنگ و ضخامت و طول موها در طی دو سال یا بیش از دو سال یک روند طبیعی است و بنابر این جای نگرانی وجود ندارد. اما در مورد نازک بودن موها و موخوره داشتن آن ها باید گفت که در این کودک احتمال وجود مشکلاتی در ساقه مو وجود دارد که تشخیص صحیح و درمان درست آن می بایست پس از مراجعه به پزشک متخصص پوست و مو بررسی و وضعیت کلی و نوع موی کودک در زیر میکروسکوپ انجام پذیرد. البته در برخی موارد احتمال دارد نیاز به انجام آزمایشاتی برای بررسی آهن، وضعیت تیروئید ، روی و برخی ویتامین ها بدن و عناصر دیگر وجود داشته باشد.


پاسخ دکتر پروانه ساکت، متخصص پوست و مو:
به نظر من بهتر است وضعیت موهای این بچه از نزدیک مورد معاینه قرار بگیرد و مو خوره داشتن موهای یک بچه دو ساله اصلا طبیعی به نظر نمی آید و دلیلی وجود ندارد یک بچه دو ساله موهایش موخوره داشته باشد. همچنین باید از نظر ضرباتی که به نوک موها وارد می شود نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد و به همین دلیل من توصیه می کنم ایشان حتما به یک متخصص پوست و مو مراجعه کنند و مشخص شود آیا اختلالاتی در ساقه مو وجود دارد که این روند را رقم زده است؟ البته ایشان می توانند از اسپری نرم کننده مو هم استفاده کنند و مشکلی به وجود نمی آید اما راه درمان نیست. تنها راه درمان استفاده از قیچی و کوتاه کردن موها است. اما برای یک بچه دو ساله مطرح کردن این موضوع یعنی همان موخوره داشتن موهایش. در مورد موخوره باید گفت که در بروز این مشکل موها به دو قسمت تقسیم شده و در واقع خرد می شوند و در طی این پروسه، لایه خارجی و پوشاننده مو که به آن کوتیکول می گویند، دچار آسیب دیدگی شده و درگیر موخوره می شوند. به وجود آمدن در افراد بزرگسال به دو موضوع جنس موی فرد و همچنین میزان استحکامی که دارد بستگی دارد. به این معنا که هر چه موی فرد نازک تر باشد، طبیعتا زودتر از کسانی که موهای ضخیمی دارند، به موخوره مبتلا می شود. نازک بودن موها، عوامل دیگری مثل محکم شانه کشیدن، سشوار کردن موها در حالی که خیس هستند در بروز مو خوره تاثیر دارند. البته خانم هایی که به طور مداوم موهایشان را دکلره می کنند نسبت به خانم های دیگر که از رنگ مو استفاده نمی کنند، بیشتر در معرض ابتلای به مو خوره قرار دارند. اما برای این که موها از آسیب مو خوره در امان بمانند و درگیر موخوره نشوند، چند توصیه داریم. اولین توصیه این است که موها را یکی دو سانتیمتر کوتاه کنید، استفاده از مواد رنگی برای رنگ کردن موها کاهش داده شود، برای شانه کردن موها بهتر است از شانه هایی استفاده شود که دندانه های درشتی دارند و... اما اگر موها درگیر مو خوره شده اند همان طور که اشاره شد، اولین راه آن استفاده از قیچی و کوتاه کردن آن است. یعنی از جایی که مو خوره وجود دارد تا سه سانتیمتر بلند تر از آن کوتاه شود، پس از خروج از حمام بخش انتهایی مو با ماسک مو پوشانده شود و به جای ماسک می توان از روغن هم استفاده کرد.

مهم ترین مطالب در این‌باره:
به طور کلی، نوزادان شرقی در مقایسه با نوزادان نژادهای اروپایی که تقریبا هنگام تولد مویی ندارند از موهای بیشتری برخوردارند. برخی از نوزادان هنگام تولد در بعضی از نقاط بدن به‌طور چشمگیری پر مو هستند. وضعیت این نوزادان که به‌طور طبیعی در نواحی روی گوش‌ها و پیشانی، موهای زیادی دارند نباید باعث نگرانی شود. زیرا این موهای زائد در عرض چند هفته تا چند ماه برطرف خواهد شد. بعضی از نوزادان نیز با موهای بسیار کم و سری صاف و براق به دنیا می‌آیند. این وضعیت هم نباید باعث نگرانی شود زیرا این نوزادان نیز در آینده طاس نخواهند شد. اما دانستن اصول شست‌وشوی صحیح موی کودکان و آشنایی با اختلالات موی بچه‌ها برای والدین الزامی است تا بتوانند همواره از مشکلات احتمالی پیشگیری کنند. باید بدانید رنگ و حالت موی نوزاد شما در طول زمان دستخوش تغییرات زیادی می‌شود. موهای کاملا صاف نوزاد، ممکن است در یکی، دو سال اول عمر مجعد شود و بعد دوباره صاف شود یا ممکن است نوزادی که قبلا موهای مجعدی داشته، بعدها موی صافی داشته باشد. رنگ مو نیز ممکن است در یکی، دو سال اول عمر نسبت به قبل تیره‌تر و یا روشن‌تر شود. خط رویش مو در نوزادان پایین‌تر از کودکان بزرگ‌تر است.

اختلالاتی که ممکن است در موی کودکان و نوزدان بروز کند شامل
۱.تغییر رنگدانه مو: در زمان تولد به اشکال مختلفی بروز می‌کند از جمله در بیماری پیه‌بالدیسم یک منطقه سفید مو دیده می‌شود که به‌خصوص در نوزادان با موهای تیره بارزتر است. برعکس در خال مادرزادی ملانوسیتیک یک منطقه تیره که معمولا از موهای اطراف نیز بلندتر است مشاهده می‌شود.
2.اختلالات ساقه مو: مواردی که منجر به ریزش مودربچه‌ها می‌شود بسیارند اما خوشبختانه نادر هستندکه ‌به چند مورد از آنها اشاره می‌کنم: یک اختلال کروموزمی به نام مونیلتریکس وجود دارد که از شیرخوارگی شروع می‌شود. مشخصه‌اش موهای عروسکی، که خشک و زبر هستند و به سادگی می‌شکنند است و از علل ریزش مو در کودکان محسوب می‌شود. معمولا با درگیری پوست سر، صورت و اندام همراه است. بیماری‌هایی هم داریم که با عفونت قارچی سطح پوست سر، ابرو، مژه‌ها با تمایل به هجوم به تنه موها و فولیکول مو خود را نشان می‌دهد. بچه‌های مبتلا به این بیماری معمولا ریزش موهای تکراری یا موهای خرد شده در بالای سطح سر دارند. تشخیص این بیماری در درجه اول، براساس ظاهر پوست سر است. برای تشخیص از تست لامپ وود استفاده می‌شود و نیازی به بیوپسی پوست سر نیست. بیماری با یک داروی ضدقارچ به مدت 8 هفته به‌علاوه شامپوی نیزورال قابل درمان می‌باشد که 2 تا 3 بار در هفته استفاده می‌شود.
- موارد نادری از ابتلا به آلوپسی آره آتا هم داریم (حدود یک در هزار بچه دچار آلوپسی آره‌آتا می‌شوند.) که با درمان مناسب درصد بالایی از بیماران تمامی ‌موهای از دست‌رفته خود را در مدت یک سال بازمی‌یابند.
- آسیب به تنه مو یک علت شایع دیگر ریزش مو در بچه‌ها است. اغلب این آسیب‌ها بر اثر کشیدگی (فرم خاص بستن موهای بچه‌ها با کشش) است.
- نشانگان آناژن نیز بیماری است که از ۶ ماه تا ۶ سالگی شروع می‌شود. در کودکان با موی طلایی و روشن با شکایت در هنگام مراجعه به صورت کنده‌شدن راحت و بدون درد مو به شکل دسته است. پوست طبیعی است و با افزایش سن بهبود می‌یابد.
- موی پشمی یا موی خشن مشکل دیگری است که در آن قسمتی از پوست سر با سایر قسمت‌های پوست سر متفاوت است. این اختلال از زمان تولد بروز می‌کند. شکنندگی مو در این اختلال دیده نمی‌شود. فرم شدید آن با سایر ناهنجاری‌ها از جمله چشمی و اختلالات قلبی- عروقی همراه است.
- اختلال دیگری به نام نشانگان موی شانه‌ نشونده در سن ۳ ماهگی تا ۱۲ سالگی دیده می شودکه موها از نظر مقدار و حجم و همچنین از نظر طول نرمال است ولی شکل بیمارگونه و وحشی آن مانع شانه زدن آن می‌شود. در بعضی موارد تلاش برای شانه کردن باعث شکستن مو می‌شود ولی شکننده بودن موها جزو شکل کلینیکی آن نیست. موها غالبا به رنگ بلوند نقره‌ای به نظر می‌رسد. ابرو و مژه‌ها نرمال هستند با گذشت زمان این بیماری کمتر مشخص می‌شود.
3.پرمویی: به صورت منطقه‌ای در محل یک خال ممکن است بروز کند که بدون یا همراه با سایر اختلالات ژنتیکی دیده می‌شود. گاهی ناشی از داروهای مصرف شده توسط مادر مثلا استفاده مادر از ماینوکسیدیل در دوران بارداری یا مصرف دیازوکسید است.
۴.سفیدشدن موی کودکان: رنگ مو توسط سلول های کوچک به نام ملانوسیت در فولیکول‌های مو تولید می‌شود. به این شکل که در قسمت تحتانی پوست، سلول‌های ملانوسیتی دایما ماده‌ای با نام ملانین تولید می‌کنند که رنگ موها را ایجاد می‌کند. زمانی که ملانوسیت‌ها کاملا فاقد رنگدانه شوند، مو سفید می‌شود و در صورتی که میزان ملانین مو کمتر از حالت نرمال شود، مو خاکستری یا نقره‌ای می‌شود. رایج‌ترین علل ظهور موهای سفید در کودکان کمبود ویتامین B۱۲ است. ویتامین B۱۲ یا کوبالامین در غذاهای حیوانی وجود دارد. این ویتامین جهت رشد و عملکرد طبیعی سلول‌های بدن لازم است. نارسایی در این ویتامین منجر به کم‌خونی می‌شود که در پی آن با کمبود اکسیژن در سلول‌ها اختلالات در سیستم عصبی ایجاد می‌شود و همین‌طور می‌تواند بر رنگ مو تاثیر بگذارد. ویتامین B۱۲ در خوراکی‌های حاوی پروتئین حیوانی وجود دارد. منابع این ویتامین کبد، کلیه، شیر، تخم‌مرغ، ماهی و پنیر است. شکل‌های دارویی این ویتامین نیز موجود است. البته کمبود ویتامین‌هایی مثل C، B۵، اسیدفولیک، ویتامین A و همین‌طور کمبود مواد مینرال می‌تواند موجب سفیدی زودهنگام موی سر شود. ظهور موهای خاکستری ممکن است علت ژنتیکی داشته باشد اختلالات تیروییدی، به ویژه پرکاری تیرویید می‌تواند بر کاهش فعالیت ملانوسیت تاثیر بگذارد. پرکاری تیرویید همچنین می‌تواند موجب تپش قلب، افزایش تعریق، افزایش اشتها، زودرنجی، بی‌قراری، کج‌خلقی، پرتحرکی، ضعف عضلات شانه و ران، کاهش وزن و اختلال خواب در کودکان شود.

شـست‌وشـو با شامپـوهای مناسـب کودکـان
استفاده از صابون برای شست‌وشوی مو و بدن، مدت‌ها است منسوخ شده و تولیدکنندگان برای هر سن و هر نوع مویی، شامپوی مخصوصی تهیه می‌کنند. به همین دلیل این روزها بیشتر والدین از محصولات مخصوص کودکان برای شست‌وشوی سر و بدن کودک خود استفاده می‌کنند.شامپوهای مخصوص کودکان، چون قدرت شویندگی کمتری دارند، PH آنها خیلی قلیایی نیست. پوست سر کودکان، قدرت چربی‌سازی زیادی ندارد و نیازی به استفاده از شامپوهای قوی و قلیایی برای موی آنها نیست. باید از شامپوهای ضعیف‌تر که PH قلیایی آنها نزدیک به ۷، یعنی خنثی است استفاده شود. یکی از ویژگی‌های شامپوی بچه‌ها این است که چشم را نمی‌سوزاند. هر چه قدرت قلیایی شامپوها بیشتر باشد، قدرت سوزانندگی چشم در آنها بیشتر است. قدرت قلیایی صابون، نزدیک ۹ است. مایع دستشویی هم ۱۰ تا ۵/۱۰ است. به همین دلیل چشم را می‌سوزانند، اما قدرت قلیایی شامپوی بچه خنثی یا ۷ است. به همین دلیل قدرت سوزانندگی چشم پایین می‌آید.


عوارض استفاده از شامپوهای معمولی برای پوست و موی کودکان
برخی از والدین تصور می‌کنند لزومی ندارد حتما برای نوزاد یا کودک خود شامپو بخرند و کمی از شامپوی خود برای او استفاده می‌کنند. این شامپوها سبب خشکی بیش از اندازه پوست و موی کودکان می‌شوند؛ چون چربی‌زدایی این شامپوها بسیار بالاتر از شامپوهای مخصوص کودکان و PH آن نیز حدود ۸ است. چون در کودکان چربی‌سازی در پوست سر و ریشه مو کم است، شامپوهای معمولی سبب خشکی بیش از حد مو شده و باعث شکنندگی، تار شدن، کدر و خشک شدن موها می‌شود. ‌