روز جهانی بیابان زدایی
تاریخ	۱۷ ژوئن برابر با ۲۸ خرداد ماه
علت نامگذاری	ایجاد یک همکاری جهانی برای جلوگیری از بیابان زایی، تخریب سرزمین و کاهش اثرات خشکسالی در مناطق تحت تاثیر به منظور حمایت از کاهش فقر و پایداری زیست محیطی

سرویس عمومی - هر ساله روز ۱۷ ژوئن مصادف با ۲۸ خرداد به عنوان روز جهانی بیابان زدایی گرامی داشته می‌شود. صندوق بین المللی توسعه کشاورزی (IFAD) سازمان ملل متحد پیشتاز امر بیابان زدایی محسوب می‌شود و فعالیت بیابان زدایی را از قاره آفریقا شروع کرده است.

توسعه بیابان‌ها در کره زمین زندگی بالغ بر ۲/۱ میلیارد انسان را در بیش از ۱۱۰ کشور دنیا تهدید می کند. بیابان‌زدایی کارها و روش‌هایی است که برای سبزکاری در بیابان و جلوگیری از روند شتابناک تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب انجام می شود.

پیشینه کوشش‌هایی که برای مهار بیابان‌زدایی در ایران آغاز شده است به دهه ۲۰ خورشیدی در سبزوار و خوزستان باز می‌گردد. تا سال ۱۳۸۸ خورشیدی ۲۶ میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های دست‌کاشت از گونه‌های مقاوم و متناسب با مناطق خشک در ایران ایجاد شده است.

معرفی روز جهانی بیابان زدایی

در کنفرانس سران ریو در سال ۱۹۹۲ میلادی معضل بیایان زایی در آفریقا را مطرح کردند و این امر منجر به تاسیس کنوانسیون جهانی بیابان زدایی (UNCCD) به عنوان زیر مجموعه ای از سازمان ملل شد. در سال ۱۹۹۴ میلادی مجمع عمومی سازمان ملل به منظور افزایش آگاهی عمومی در این زمینه و پیگیری جدی‌تر برنامه‌های کنوانسیون، روز ۱۷ ژوئن را با عنوان روز جهانی بیابان زدایی نامگذاری کرد، تا به امروز ۱۹۵ کشور در این کنوانسیون عضویت دارند.

در سال ۲۰۰۸ میلادی هدفی ۱۰ ساله برای این کنوانسیون تدوین شد و ایجاد یک همکاری جهانی برای جلوگیری از بیابان زایی، تخریب سرزمین و کاهش اثرات خشکسالی در مناطق تحت تاثیر به منظور حمایت از کاهش فقر و پایداری زیست محیطی در دستور کار قرار گرفت.

هر سال، بر اساس اهداف و بررسی وضعیت، کشوری به عنوان میزبان اصلی این روز و مراسم آن انتخاب می شود.

بیابان زایی در ایران

ایران، ۱۶۴ میلیون هکتار مساحت دارد که بیشتر مناطق آن را اقلیم خشک و فرا خشک در بر گرفته است. در واقع محدوده بیابانی ایران ۳۲ میلیون هکتار از مساحت کل آن محسوب می‌شود که ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از آن، کانون‌های بحرانی هستند.

در حدود ۹۰ درصد ایران با سه حوزه مشخص دشت لوت، دشت کویر و بیابان های مسیله در معرض بیابان زایی قرار دارند و عوامل انسانی مانند بهره برداری بی رویه از آب‌های زیرزمینی و خاک سبب افزایش این میزان شده است. بر اساس آمارها، هر سال در حدود ۱۰۰ هزار هکتار به بیابان‌های کشور افزوده می‌شود و قسمتی از زمین از بین می‌رود.

ایران سومین کشوری بود که به کنوانسیون مقابله با بیابان زدایی پیوست و فعالیت بیابان زدایی خود را از سال ۱۳۴۴ خورشیدی آغاز کرد. حدود دو میلیون هکتار جنگل دست کاشت در چهار استان، حاصل فعالیت این سال‌ها به شمار می‌رود که نقش عمده‌ای در حفاظت از شهرها و روستاها، کاهش آلودگی، تامین علوفه و تولید چوب، مراقبت از تاسیسات صنعتی، نظامی، اقتصادی و... داشته است.

برنامه های روز جهانی بیابان زدایی در این روز

در هر سال، به مناسبت این روز، سمینار‌ها و کنفرانس‌هایی در سراسر کشور برگزار می‌شود و در آن کارشناسان به ارائه راه حل‌هایی در زمینه بیابان زدایی و کاهش سرعت بیابان زایی در کشور می‌پردازند. در برخی مناطق کاشت درخت و گیاهان بیابان زدا، اجرای برنامه‌های آموزشی و ... نیز صورت می‌گیرد.

بیشتر بدانید: ایران رکورددار روند فرسایش خاک در جهان

هدف روز جهانی بیابان زدایی

هدف از انعقاد کنوانسیون بیابان زدایی ارتقاء اقدامات موثر از طریق برنامه‌های محلی مبتکرانه و نیز همکاری‌های حمایتی بین المللی است.

به موجب کنوانسیون بیابان زدایی هرگونه تلاش در جهت محافظت از زمین‌های مناطق خشک، در دراز مدت باید انجام شود، زیرا عوامل دخیل در پیدایش این فرآیند، متعدد و در عین حال بسیار پیچیده هستند، مسائلی نظیر الگوهای تجارت جهانی و روش‌های ناپایدار مدیریت اراضی از آن جمله است. در این راستا تغییراتی بس شگرف و به معنای واقعی کلمه چه در سطح محلی و چه در سطح بین المللی باید صورت پذیرد.

از راهکارهای مقابله با بیابان زایی می‌توان اشاره کرد به:

کاشت درختان و گیاهان مقاوم و متناسب با مناطق خشک همچون گیاهان شوره‌زی بارش باران مصنوعی پخش سیلاب و پخش آب تعادل دام و مراتع برای حفاظت از پوشش گیاهی موجود بهره گیری از روش‌های کارا در انباشتن آب باران احیاء شوره زارها

در بسیاری از کشورها از جمله روستاهای چین و در ایستگاه کنترل بیابان Jingtai وسیله‌ای شبیه آنتن ماهواره وجود دارد که برای جوش آوردن آب برای کاربردهای گوناگون از آن استفاده می‌شد. این بشقاب بزرگ که سطح داخلی آن آینه کاری شده به گونه‌ای درست شده است که نور خورشید را پس از انعکاس در یک نقطه که محل قرار گرفتن ظرف آب است متمرکز می‌کند (شبیه کاری که ذره بین انجام می‌دهد) و بدین وسیله پس از مدتی کوتاه آب به جوش می‌آید و بدین گونه از قطع درختان به وسیله ساکنان برای تولید گرما جلوگیری می‌شود.