تهران شناسان نقل می‌کنند که توت، چنار و انار از قدیم گونه‌های غالب درختان شهر تهران بوده‌اند؛ می‌گویند پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها هنوز درختان انار تهران را به خاطر می‌آورند؛ چنارها هنوز هستند اما توت‌ها هم انگار دارند به سرنوشت انارهای گرفتار می‌شوند.

نگاهی این روزها به خیابان‌های شهر تهران بویژه زیر درختان توت نشان می‌دهد که روزانه چه حجمی از ثمر این درختان بیهوده و بی سامان روی زمین می‌ریزد و نابود می‌شود؛ حال آنکه با اندک مدیریتی می‌شد حجم زیادی از این میوه‌ها جمع آوری و به هر نحو ممکن استفاده شود.

بارها روایت کرده‌اند که قدیم، توت‌ها در تهران حرمت داشتند، حتی برخی افراد در مسیر رهگذاران و عبور کاروان‌ها نذر خود را با کاشت درختان توت ادا می‌کردند تا در فصل بهار و تابستان مسافران بی بهره نمانند.

در برخی منابع نیز آمده است که درختان توت در محوطه مکان‌های مذهبی نیز کاشته می‌شده است تا زائران از میوه آنها استفاده کنند.

اما با وجود آن نوع نگاه تاریخی به توت در تهران چه شده که هم نوع کاشت درختان توت تغییر کرده به طوری که یا دیگر توت نمی‌کارند یا اگر بکارند، توت مثمر نمی‌کارند و هم اینکه چرا میوه توت مورد استفاده و بهره برداری مناسب قرار نمی‌گیرد؛ مدیریت شهری تهران چرا برای این موضوع برنامه‌ای ندارد؟

مقصری به نام سفیدبالک ها؟

یونس کمالی فر یک کارشناس فضای سبز احتمال می‌دهد که مشکل به حشرات سفیدرنگ و ریزی بر گردد که چند سال پیش در تهران شهروندان را اذیت می‌کرد و معتقد است: طی چند سال اخیر به دلیل افزایش آفتی به نام سفیدبالک ها درختان توت در پایتخت را سم پاشی و محلول پاشی می‌کنند و در این مدت درخت توت دیگری در تهران کاشته نشده است.

البته در نتیجه استمرار بارش‌ها امسال، مشکلی به نام سفیدبالک ها در تهران گزارش نشد و طی یکی دو سال اخیر هم به علت سمپاشی و مبارزه فیزیکی، مشکل این حشرات کمتر از سال‌های قبل گزارش شده بود.

این کارشناس فضای سبز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا معتقد است: درخت توت با برگ‌های پهن برای جذب آلودگی هوا نسبت به سایر درختان مؤثرتر است.

وی با بیان اینکه برخی درختان توت نَرَک هستند و میوه نمی‌دهند، ادامه داد: اگرچه میوه درختان توت آلودگی هوا را جذب می‌کنند اما با استفاده از محلول ضدعفونی بهداشتی می‌توان آلودگی را از روی توت‌ها از بین برد و آنها را استفاده کرد.

کمالی فر ادامه داد: متأسفانه تاکنون شهرداری تهران اقدامی در خصوص چیدن میوه توت یا جمع آوری آنها از روی زمین انجام نداده است.

این کارشناس فضای سبز گفت: به منظور جمع آوری میوه توت، بهتر بود شهرداری در مناطقی که درختان توت وجود دارد و رفت و آمد خودرو و خطرات جانی در آنجا کمتر است یک طرح پایلوت (آزمایشی) را اجرا کند و بعد در صورت نتیجه مطلوب آن را به کل پایتخت تسری دهند.

کمالی فر با بیان اینکه برخی درختان توت در وسط بزرگراه‌ها، خیابان‌ها و بلوارها کاشته شده و امکان جمع آوری توت این درختان وجود ندارد، ادامه داد: می‌توان نهال‌های جوان درختان توت را از این مکان‌ها به بیرون شهر برای ایجاد یک کمربندی سبز منتقل کرد که این کار را باید در فصل زمستان که درختان خواب هستند، به گونه‌ای که ریشه آنها آسیب نبیند انجام داد.

وی در پاسخ به این پرسش که در صورت اصرار بر نکاشتن توت، چه گونه‌های جایگزینی معرفی می‌شود خاطرنشان کرد: برای جایگزینی درختان توت باید درختانی که مقاوم در برابر آب و آفت هستند نظیر زیتون تلخ، اقاقیا، زبان گنجشک یا نارون کاشت.

پاسخ سازمان بوستان‌ها

مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران معتقد است: از نظر گیاه شناسی درخت توت دارای گونه‌های مثمر (مانند توت سفید، توت سیاه و شاتوت و …) و نیز گونه‌های غیرمثمر است.

علی محمد مختاری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه درختان توت کاشته شده توسط شهرداری در فضای سبز شهر تهران، نرک و توت‌های اصلاح شده غیرمثمر که فاقد میوه اما بسیار مقاوم هستند، افزود: این درختان به واسطه عمر مفید طولانی، داشتن برگ‌های پهن و در نتیجه فتوسنتز بالا، در برابر آلودگی هوا، توانایی جذب آلاینده‌ها و …مقاوم هستند.

وی ادامه داد: درختان توت نرک با هدف بهبود کیفیت هوای شهر کاشته شده‌اند و یکی از مفیدترین درختان برای کاشت در فضای سبز شهری محسوب می‌شود.

مختاری با بیان اینکه درختان مثمر توسط مردم کاشته شده و تعدادشان در مقابل کل درختان توت غیرمثمر کاشته شده توسط شهرداری بسیار کم است، تصریح کرد: درختان توت مثمر عمدتاً در باغات خصوصی، حیاط منازل یا توسط شهروندان علاقه مند جلو در منازل کاشته شده‌اند که اکثراً میوه آنها به مصرف پرندگان می رسند.

این مسئول شهری در عین حال درباره جمع آوری توت‌های درختان تصریح می‌کند که «در خصوص ریزش میوه‌های درختان توت جلو در منازل توصیه‌ها و تأکیدهای لازم به پیمانکاران خدمات شهری برای پاکسازی مستمر آنها شده است».

این اظهارات مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران در خصوص نرک بودن عمده درختان توت در حالی مطرح می‌شود که درختان توت مثمر با قدمتی بالا در سطح شهر، پارک‌ها و جلو در منازل دیده می‌شود و اقدامی از سوی پیمانکاران شهرداری برای چیدن میوه و جمع آوری آنها از روی زمین صورت نمی‌گیرد و نه تنها از این نعمت خدادادی استفاده نمی‌شود، بلکه به محلی برای افزایش زباله‌های شهری نیز تبدیل می‌شود.

گزارش از راضیه زمانی دهکردی

تهرام/۳۰۳۶/ ۱۰۰۸