آرمان- سیاست خارجی امروز کشور را به هیچ وجه و تحت هیچ شرایطی نباید با سیاست‌های دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد مقایسه کرد. اخیرا برخی از فعالان سیاسی مسائلی چون توقیف نفتکش انگلیسی را با توقیف قایق انگلیسی در زمان دولت قبل مقایسه کرده و مدعی شدند روند کنونی دقیقا همان روندی است که در دولت محمود احمدی‌نژاد در حال طی شدن بود. با این حال تفاوت‌هایی جدی در این زمینه وجود دارد که عملا مقایسه را میان این دو مسأله غیر ممکن می‌سازد. در زمان دولت‌های نهم و دهم برخی از اقدامات ایران جنبه واکنشی نداشت و حتی در بعضی موارد شاهد کنش‌هایی تهاجمی بودیم، اما امروزه ایران رفتارهایش را در قالب منطق بین‌المللی تعریف کرده؛ ابتدا صبری استراتژیک از خود نشان می‌دهد و تلاش می‌کند تا مسأله را از طریق گفت‌وگو حل کند. اگر این راه نتیجه بخش نبود، در ادامه واکنشی همتراز با کنش تهاجمی دیگر کشورها نشان می‌دهد تا به دنیا نشان دهد، هدفش از اقدام مذکور صرفا احقاق حقوق خود بوده است. از سوی دیگر دستگاه سیاست خارجی در دوره اخیر، به مانند بالی در کنار بال قدرت نظامی جمهوری اسلامی عمل می‌کند و با استفاده از ابزار رسانه و دیپلماسی عمومی، مانع از سناریوسازی‌ها و ایجاد اجماع علیه کشورمان می‌شود. این درحالی است که در دوره‌های قبل، بال نظامی عمل می‌کرد اما دیپلماسی ایران ضعیف‌تر از آن بود که بتواند به کمک این بال بیاید و در نتیجه از منظر سیاسی کشور تحت فشارهای زیادی قرار می‌گرفت. باید توجه داشت که رعایت توازن میان این دو ابزار، یعنی دیپلماسی و اقدام نظامی تنها راه پیشبرد اهداف بین‌المللی کشور است و اگر این توازن از بین برود، سراشیبی سقوط تأثیرگذاری بین‌المللی ایران آغاز خواهد شد. به طور کلی همواره باید تلاش داشت تا به رغم حفظ عزت و اقتدار ملی، درهای دیپلماسی باز باشد و بتواند به عنوان کمکی برای بازوی نظامی در کشور عمل کند.

ماجرای نفتکش به کجا رسید؟

«جرمی هانت» وزیر امور خارجه انگلیس ادعا کرد که اقدام ایران در توقیف نفتکش انگلیسی سوالات بسیار جدی را برای کشتیرانی بین‌المللی و انگلیس در تنگه هرمز ایجاد کرده است. وی گفت که کمیته واکنش اضطراری دولت انگلیس (کبرا) شرایط را مفصل مورد بحث قرار داده و روز دوشنبه بیانیه‌ای درباره اقداماتی که لندن اتخاذ خواهد کرد به پارلمان ارائه خواهد شد. به گفته کارشناسان این طرح به احتمال زیاد شامل تعلیق و بلوکه کردن بخشی از دارایی‌های ایران خواهد بود. «توبیاس الوود»، معاون وزیر دفاع بریتانیا هم گفت: «اولین و مهم‌ترین مسئولیت ما این است که در راستای رسیدن به راه‌حلی برای قضیه نفتکش گام برداریم و اطمینان حاصل کنیم که دیگر کشتی‌های بریتانیا در این آب‌ها از امنیت برخوردار باشند و سپس سراغ تصویر بزرگ‌تر خواهیم رفت». انگلستان همچنین از ایران به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرده و تلاش دارد از آن طریق هم به پیگیری مسأله نفتکش توقیف شده خود بپردازد؛ اتفاقی که با توجه به موضع‌گیری اروپایی‌ها در حمایت از لندن، ممکن است به همراهی آنها با لندن منجر شود. با این حال هنوز این امید وجود دارد که مسأله نفتکش‌ها با دیپلماسی قابل حل باشد. هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در این زمینه تأکید دارد که کشورها برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها نیازمند دیپلماسی هوشمندانه برای باز نگه‌داشتن کانال‌های ارتباطی و یافتن راه‌های اعتمادسازی هستند. او همچنین توصیه کرد که تهران باید مسئولیت‌پذیر باشد و به تنش‌ها دامن نزند.

موضع ایران

حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در انگلستان می‌گوید که دولت انگلیس باید نیروهای سیاسی داخلی را که می‌خواهند بر دامنه تنش‌های موجود بین ایران و انگلستان فراتر از موضوع کشتی‌ها بیفزایند، مهار کند. وی معتقد است افزایش تنش در شرایط حساس فعلی در منطقه، خطرناک و غیرهوشمندانه است و ایران به هرحال با قاطعیت و صلابت آماده اجرای سناریوهای مختلف است. وزیر امور خارجه ایران به اقدامات کارشکنانه اخیر مشاور امنیت ملی آمریکا واکنش نشان داد و گفت که جان بولتون می‌خواهد انگلیس را به باتلاق بکشاند. محمدجواد ظریف در صفحه توئیترش نوشت: «اشتباه نکنید! جان بولتون که در فریب ترامپ برای ورود به جنگ قرن ناکام مانده و نگران فروپاشی «تیم بی» ‌است، در حال ریختن زهر خود به انگلیس است به این امید که این کشور را به باتلاق بکشاند. تنها خردورزی و دوراندیشی می‌تواند چنین توطئه‌هایی را خنثی کند». به گفته ظریف، توقیف نفتکش انگلیسی کاملا مطابق با قوانین بین‌المللی کشتیرانی بوده و انگلستان نباید در دام تندروهای آمریکایی بیفتد. مجموعه موارد فوق نشان می‌دهد که ایران باید با افزایش رایزنی‌ها و گفت‌وگو‌های دوجانبه تلاش کند تا مسأله با تحویل همزمان دو نفتکش توسط ایران و انگلستان پایان یابد و آمریکا نتواند از وضعیت فعلی بهره‌ای برای خود ببرد.