چند تفاوت ایران اسلامی با ژاپن/دانش تصویرسازی از آینده را نداریم

به گزارش خبرنگار مهر، نشست بررسی تصاویر کشورهای پیشتاز در فضای سایبر و با عنوان کامل دلالت‌ها، درس‌ها، آموزه‌ها برای الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد. در این نشست محمدرضا کریمی قهرودی عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر و عزیز نجف پور، رئیس مرکز مطالعات فضای مجازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به ایراد سخن پرداختند.

در ابتدا نجف پور با اشاره به محتوای جلسه قبل این سلسله نشست‌ها که در مورد کشور ژاپن بود، گفت: برگزاری این نشست‌ها به منظور رسیدن به راهکارهایی است که جهت سیاستگذاری و حکمرانی در فضای مجازی ایران کمک کننده خواهد بود.

وی افزود: وقت آن رسیده است که درباره فضای مجازی اقدام به ارزیابی کنیم و عبرت‌هایی جهت ادامه حکمرانی در فضای مجازی احصا شود. در این مسیر گام اول بررسی تجربه سایر کشورهای پیشتاز خواهد بود.

حرکت به سمت جوامع «سایبری- فیزیکی»

سپس کریمی قهرودی به صورت مفصل تجربه‌هایی از کشورهای ژاپن، اتحادیه اروپا، چین، مالزی و سنگاپور ارائه کرد. این عضو هیأت علمی دانشگاه مالک اشتر با اشاره به اینکه در مورد فناوری ارتباطات و اطلاعات (فاوا) در جهان ۳ موج سپری شده است، گفت: در موج اول چنین فناوری‌هایی به عنوان ابزار مهندسی بود، در موج دوم به کمک آنها طرح و برنامه استخراج شد و در نهایت موج سوم فناوری ارتباطات و اطلاعات به عنوان محور پیشران و تحول درآمده است و فضای سایبر وارد همه عرصه‌های زندگی افراد شده است، در حالی که جوامع هم به سمت «سایبری-فیزیکی» حرکت می‌کنند.

سپس این استاد دانشگاه با اشاره به انواع انقلاب‌های صنعتی شروع شده در دنیا مرتبط با فناوری ارتباطات و اطلاعات همچون انقلاب صنعتی اینرنت آینده، انقلاب صنعتی اقتصادی و انقلاب صنعتی مربوط به شبکه‌های اجتماعی و جنگ رسانه‌های اجتماعی، افزود: در حوزه اخیر ۱۰ نوع جنگ رسانه‌ای مربوط به شبکه‌های اجتماعی شناسایی شده است که جنگ رسانه‌ای دولت‌ها، سلبریتی ها، کسب و کارها، جنگ گروه‌هایی همچون داعش (شبه نظامی)، انتخابات و جنگ کودک را می‌توان نام برد.

کریمی قهرودی تأکید کرد: به منظور اینکه بتوانیم به درک درستی از آینده برسیم و تصویری از آن به دست بیاوریم می‌بایست بفهمیم محیط آینده چه ویژگی‌هایی دارد و بر همین اساس اگر بخواهیم الگوی ایرانی – اسلامی پیشرفت بخواهیم بدهیم اقتضای عصر حاضر را درک کنیم.

عصر سلطه تعاملات نامرئی شده است

این عضو هیأت علمی دانشگاه مالک اشتر ادامه داد: در گذشته عصر سیستم‌های مرئی بود، اما امروز سلطه تعاملات نامرئی را شاهدیم. همچنین سیستم‌های از حالت ساده در گذشته به سمت پیچیده در حال حرکت هستند. در گذشته مجموع ویژگی اجزای سیستم رفتار سیستم را تعیین می‌کرد، اما امروز رفتار جمعی نوظهوری بوجود آمده است. به عبارتی می‌توان گفت دنیا به سمت «نمایی و جهانی» در حرکت است. (به تعبیر این استاد دانشگاه از «local» به سمت «glocal»)

کریمی قهرودی سپس مطلبی را به نقل از «ری کورتزی» (آینده پژوه) به این شکل نقل کرد: در قرن ۲۱ فناوری نمایی رشد کرده است و انسان‌ها تجربه ۲۰ هزار سال پیشرفت فناوری را تجربه می‌کنند.

وی در همین رابطه نظر صاحب نظران رسانه را هم این گونه نقل کرد: انسان از جامعه باستانی به جامعه شکار از آن مرحله وارد فاز تمدن بعد از آن جامعه صنعتی و اطلاعاتی، دانشی و مجازی شد و امروز وارد «جامعه الحاقی» شده است. این جامعه الحاقی به گونه‌ای است که وابستگی به اینترنت همیشگی می شو و همیشه باید برخط بود.

مدلی از توسعه تکنولوژی در ژاپن

این استاد دانشگاه ادامه داد: اغلب کشورهای دنیا تصویرسازی شأن از آینده را تا سال ۲۰۵۰ تعریف کرده اند. بر همین اساس ژاپن می‌خواهد به تصویری با عنوان «جامعه پنج» برسد که در آن مستقل از ملیت، نژاد و سن و.... همه اعضا جامعه به دسترسی برابر به امکانات دارند و برابری مطلق وجود دارد. ژاپن بر همین اساس اهدافش را به تکنولوژی تبدیل کرده است. نکته مهم این است که توسعه تکنولوژی در این کشور از بالا به پایین انجام شده است و این برخلاف جامعه ایران است که توسعه تکنولوژی از پایین به بالا صورت می‌گیرد.

وی تصویر آینده ژاپن را «انسان محور» توصیف کرد و ادامه داد: در جامعه انسان محور کار، تحصیل و… برای انسان است. بر همین اساس ژاپن می‌خواهد در جامعه سطح پنج خود به سمت خلق ارزش‌ها حرکت کند.

کریمی قهرودی گفت: شینزوآبه، نخست وزیر ژاپن در مورد رسیدن به جامعه پنج یکی از مهم‌ترین موانع را دولت عنوان می‌کند و این کشور برای این موضوع راهکارهایی دارد که از جمله آنها می‌توان به همراستا شدن دانشگاه‌ها و وزارت علوم این کشور برای تحقق این هدف اشاره کرد. همچنین در این کشور علاوه بر مدیران دولتی، مدیران شرکت‌های خصوصی هم به ایفای نقش می‌پردازند که در اینباره می‌توان به نقش آفرینی مدیرعامل شرکت تویوتا اشاره کرد.

۴ نوع از گسترش اینترنت در اروپا

در بخش دیگری کریمی قهرودی اشاره‌ای به تصویرسازی اتحادیه اروپا از آینده پرداخت و گفت: در اروپا به منظور اینکه به تصویری از آینده برسند ۱۴ مدل سازمان مبتنی بر اینترنت تعریف کردند. اتحادیه اروپا هدف خود را قرار دادن –پایه های- جامعه بر بستر اینترنت قرار داد.

وی ادامه داد: اینترنت سرویس‌ها، اینترنت اشیا، اینترنت محتوا و دانش و اینترنت از طریق مردم و برای مردم از جمله سرفصل‌هایی است که اروپا برای رسیدن به تصویر آینده در نظر دارد. در نوع اول هدف اراده همه خدمات مورد نیاز سازمان هاست، در نوع دوم هدف شبکه سازی واقعی است، اینترنت محتوا می‌خواهد همه دانش مورد نیاز افراد را در دسترس شأن قرار دهد و در نهایت نوع آخر می‌خواهد همه افراد به اینترنت متصل شوند.

این استاد دانشگاه همچنین به طرح این موضوع پرداخت که هدف اروپا این است که به دولت مشارکتی برسند و بعد از آن در سال‌های بعد از ۲۰۴۰ مردم مشارکت کننده‌ای داشته باشد که حاصل حضورشان باعث شود برخی نهادهای دولتی وجودشان بی معنا شود و مردم خودشان در سرنوشت شأن شرکت داشته باشند. همچون شرکت در رأی گیری های جامعی که خود مردم سرنوشت شأن را معلوم کنند و در عمل نیاز به قوه مقننه نباشد.

حرکت به سمت فین تک اسلامی در مالزی

کریمی قهرودی در مورد تصویر مالزی در سال ۲۰۵۰ هم گفت: این کشور با توجه به شرایط کنونی خود و نگاهی که به تولید خالص ملی (GDP) در سال ۲۰۱۵ انداخت می‌خواهد سهم سرویس و خدمات خود را برجسته دید، به همین دلیل تصمیم دارد در تصویر آینده «فین تک اسلامی» را گسترش دهد.

چین به دنبال ابرقدرت شدن در اقتصاد

وی در بخش دیگری در مورد کشور چین هم گفت: این کشور در سال ۲۰۴۹ یکصدمین سال تشکیل دولت خود را جشن می‌گیرد و بر همین اساس تصویرسازی اش از آینده به این سال باز می‌گردد و آنها با رویکردی با محوریت دولت قصد دارند از بزرگترین کارخانه دنیا که امروز هستند به بزرگترین ابرقدرت اقتصادی با تکیه بر توان داخلی شأن تبدیل شوند.

ایران تصویری از آینده نساخته است؟

بعد از این بخش این استاد دانشگاه این طور نتیجه گیری کرد که کشورهای پیشتاز در تصویرسازی از آینده چالش‌ها و مشکلات کنونی شأن را مدنظر قرار می‌دهند. به عنوان مثال ژاپن موضوع درگیری اش با زلزله و پیری را مدنظر گرفته است و گفت: یک تصویرسازی از آینده باید بتواند به چالش‌های موجود پاسخ دهد.

وی افزود: الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت هم برای اینکه محقق شود باید تصویری ملموس ارائه دهد، در حالی که تا کنون چنین اتفاقی نیفتاده است.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: تصویرسازی از آینده همراه با شعارهای خود است و چشم اندازها را به خوبی تعریف می‌کند. از منطق استعاره هم برای تبیین استفاده می‌شود.

کریمی قهرودی با اشاره به اینکه در تمام کشورهایی که تصویری روشن از آینده شأن ترسیم کرده اند وحدت نظری وجود دارد مبنی بر اینکه جامعه آینده بر بستر اینترنت شکل خواهد گرفت، ادامه داد: باید در یک تصویر سازی آینده نسبت مان را با جامعه سایبری- فیزیکی مشخص کنیم. باید در حاکمیت هم پیرامون آن اجماع پیدا شود و از سویی این تصویر توسط «جارچیان» به گوش همه اعضای جامعه برسد تا برای آن مقبولیت بوجود آید.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر با انتقاد از اینکه در داخل ۲ دانش تصویرسازی از آینده و نگارش «برنامه» (programe) وجود ندارد گفت: در سازمان مدیریت برنامه و بودجه کشور هم در عمل کار برنامه ریزی انجام نمی‌دهد بلکه به مدیریت سبد پروژه‌ها می‌پردازد.