تبعات پذیرش و اجرای FATF

به گزارش مشرق، موضوع اجرا یا عدم اجرای دستورات FATF یکی از مسائل مهم کشور است که پس از کش و قوس‌های فراوان، اینک به ایستگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیده و این نهاد باید تکلیف دو مورد مهم از این دستورات را مشخص سازد؛ لایحه پیوستن به کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان‌یافته فراملی موسوم به «کنوانسیون پالرمو» و لایحه الحاق به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی‌تروریسم (CFT). کنوانسیون‌هایی که برخلاف ظاهر و عنوان آن، ابزاری برای اعمال فشار بر کشورهای غیرهمسو با سیاست‌های غرب و در راس آنها آمریکا هستند. برای بررسی موضوع FATF و آثار آن با آقای دکتر محمدجواد ایروانی استاد دانشگاه، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و وزیر اسبق اقتصاد و دارایی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

بیشتر بخوانید:

نقوی حسینی: دولت بسیاری از قوانین را اجرا نمی کند

معمار گسترش تحریم‌های ائتلافی علیه ایران +عکس

اخراج از در FATF و بازگشت از پنجره اینستکس

* ماهیت اصلی FATF به‌طور مختصر چیست؟

- موضوع FATF «کارگروه اقدام مالی» یک معاهده چند جانبه گروه ۷ کشور صنعتی است که توسط آمریکا و صهیونیست‌­ها به‌صورت ابزاری علیه هر کشوری که همراهشان نباشد محدودیت وضع می­‌کنند و در ایران برخی افراد با سیاسی‌کردن آن و عدم ورود به ماهیت و محتوا بحث­‌های کارشناسی و حرفه‌­ای را کنار می­‌زنند. مثلاً طرح موضوع رجوع به رفراندوم برای امری که در شرایط تحریم کاملاً در تضاد با منافع ملی است، امری حداقل ساده­‌اندیشانه است.

* الزام به پذیرش برنامه اقدام ارائه شده توسط FATF آیا وجاهت قانونی دارد؟

- اصولاً جمهوری اسلامی ‌ایران هیچ‌گاه به FATF نپیوسته که ۴۱ برنامه اقدام آنرا عملی سازد. وزیر اسبق اقتصاد صراحتاً هرگونه پذیرش را مشروط به رعایت قانون اساسی دانسته و اگر فردی کوچک‌ترین آشنایی با ادبیات روابط بین­‌المللی داشته باشد می­‌داند که حتی رؤسای جمهور کشورها نیز منوط به رعایت تشریفات قانونی، موافقت­نامه‌­ها را امضا می‌­کنند و بدون انجام قوانین آمره هر کشور توافقات هیچ اعتباری ندارد از نظر شکلی برخی ساده­‌لوحانه استدلال می­‌کنند چون قبلاً امضا کردیم - که اصلاً چنین نیست- بایستی هر ۴۱ اقدام فعلی FATF برای کشورمان را بدون طی تشریفات قانونی و در نظر گرفتن شرایط زدن زیر برجام توسط آمریکایی‌­ها و وقت­‌کشی اروپایی‌ها امضا کنیم.

* تبعات احتمالی پذیرش شرایط FATF چیست؟

- در شرایطی که ژنرال‌­های آمریکایی تندرو پست‌های خزانه‌­داری آمریکا را عهده‌­دار می‌شوند و پدیده­ایی بنام جنگ مالی را در دنیا راه می‌اندازند و هم­زمان رسماً معاون خزانه­‌داری آمریکا که یک ژنرال تندروی آمریکایی، برخلاف مقررات FATF، هم­زمان رئیس FATF می­‌شود (ژنرال بلینگزلی) و هنگامی‌که کارگروه مرکب از ۳۷ کشور در مقابل دستورات اجرائی رئیس‌جمهور فاقد منطق و تعادل آمریکا که برخلاف مصوبات خودشان در شورای امنیت سازمان ملل و قواعد بین‌­المللی تحریم‌های غیرقانونی را بر علیه ایران اعلام می­‌کند و رذالت و پَستی را به حدی می‌رساند که اقلام انسانی یعنی دارو و غذا را نیز تحریم می­‌کند، FATF سکوت اختیار می­‌کند و بر عکس علی‌رغم اجرای ده‌ها بند برنامه اقدام ۴۱ بندی (که سیر تشریفات برخی از آنها هم جای تأمل دارد) FATF به وضوح می‌­خواهد شفافیت کامل در مورد خرید نیازهای کشور برای دارو، غذا و تولیدات دیگر ایجاد تا آمریکا بلافاصله بانک‌ها و شرکت­‌های طرف قرارداد ایران را علاوه‌ بر شرکت­‌های ایرانی به‌راحتی تحریم و تنبیه نماید کدام عقل سلیم و ایرانی با خردی در این شرایط تحریم غیرقانونی، منافع ملی ما را قربانی افکار رئیس‌جمهور آنارشیست آمریکا و گروه تندروی اطرافش و رژیم کودک‌­کش صهیونیستی می‌نماید. این به منزله پاس به حریف مقابل برای زدن یک آبشار سوپر اسپک به زمین خودی و منافع ملی است.

* آیا FATF ابزاری مکمل تحریم­‌ها است و می­‌خواهند به وسیله آن تحریم را مؤثر کنند؟

- نکته مهم از منظر کارشناسی این است که آمریکا وقتی در بخشنامه طی اعلامیه رسمی‌ صراحتاً در تفسیر و تعریف خود بیان می­‌کند که هرگونه دور زدن تحریم Evade Sanctions یک نوع پول­شویی ارزیابی می‌­شود! یعنی اینکه هم زمان با شفافیت مورد درخواست FATF ایران را به دلیل تأمین نیازهای غذایی، دارویی و تولیدی خود به پول­شویی (که در ماهیت و از نظر قواعد بین­‌المللی ناظر به درآمدهای غیرقانونی خرید و فروش مواد مخدر و قاچاق انسان و....) متهم و به این بهانه واهی کشور را به اتهام پولشویی به شورای امنیت ببرند. آیا افرادی که پرچم موافقت با FATF و محدودیت‌های غیرقانونی در شرایط تحریم را بلند می­‌کنند می‌­دانند که نوعی گل به خودی است؟! اتفاقاً شرایط بازار و کسب و کار با جلوگیری از هرج و مرج واردات بی­‌رویه و هم­چنین برخورد با قاچاقچیان و متخلفان اقتصادی و توجه به تولید که جان مایه اقتصاد مقاومتی است، نرخ ارز سقوط کرده و بار دیگر ثابت شد که تصمیمات داخلی ریشه مشکلات است و اگر حداقل نظارت را (که رها شده) بر قرار شود حداقل معیشت تأمین و کسب و کار و تولید رونق پیدا می­‌کند. اتفاقاً با استفاده از ارز ۴۲۰۰ تومان و استفاده از استارت‌آپ‌ها و کارت ملی می­‌توانیم اقلام معیشتی مهم را به راحتی در اختیار آحاد جامعه قرار دهیم و برعکس اگر ارز ۴۲۰۰ تومان را به بهانه مقابله با رانت از اقلام معیشتی و دارویی حذف کنیم حتماً تورم افسارگسیخته دوباره حاکم می‌­شود و سرمایه اجتماعی را دراوج دشمنی اقتصادی وحشی­‌های کاخ سفید از بین می­‌بریم. آرای مجمع تشخیص در جهت تقویت و تمکین به FATF و رادیکال‌های خزانه‌­داری آمریکا و تقویت بی­‌قاعدگی در موازین حقوق بین‌الملل نخواهد بود. قطعاً از بین رفتن تحریم‌ها ابتدایی‌ترین حرکت برای بررسی چگونگی اجرای هر نظم جدید، آن هم به‌طور مساوی برای همه اعضای جامعه جهانی است.

* اقداماتی که در برابر حرکت‌های فراقانونی و خارج از عرف بین­‌المللی آمریکا باید انجام بدهیم چیست؟

- اگر آمریکایی­‌ها جنگ مالی را اختراع کرده و جنگ اقتصادی، تجاری را در سطوح کالائی، تعرفه‌­ای، نقل و انتقال مالی گسترش داده و کشورهای گوناگون از قبیل روسیه، چین، ونزوئلا، کره شمالی، سوریه و اخیراً‌ ترکیه را تهدید می‌کنند ما نبایستی تسهیل­‌گر در این حوزه باشیم بایست؛

اول ـ حداقل یک سوم کارشناسان مالی اتاق جنگ خزانه­‌داری آمریکا کارشناس برجسته مالی و حقوقی در اتاق مقابله باتروریسم در وزارت امور اقتصادی و دارائی ـ خزانه­‌داری کل کشور داشته باشیم.

دوم ـ راه‌های مصونیت و چاره‌­جویی برای نقل و انتقالات مالی، نظیر روشهای تبادل تهاتری و BTC، روش‌های تهاتری چندجانبه در دستور کار قرار و عمل نماییم.

سوم ـ پیشنهاد مشخص راهبردی من این است که در نهایت جهان به یک ساخت جدید مالی مثلاً گروه «اقدام مالی منصفانه و عادلانه» نیاز دارد که از چند کشور که در «سبد سهام» مبادلات تجاری ما وزن خوبی دارند و اتفاقاً بخش مهمی ‌از اقتصاد جهان را تشکیل می­‌دهد، طراحی و تشکیل و سپس به تدریج به سایر کشورها گسترش یابند.

چهارم ـ پاشنه آشیل آمریکا جهان­‌روایی دلار پولی ملی آن است و هر قدر در سال‌های اخیر تحریم‌­های تجاری و عملیات ژانگولری مالی و اقدامات فراقانون بین‌­المللی آمریکا بیشتر شده است. این نقطه ضعف بزرگ مالی آمریکا نمایان‌تر شده است.

* در مورد آسیب­‌پذیری آمریکا در موضوع دلار توضیح بیشتری بفرمایید.

- طرح موضوع اینکه دیگر دلار آمریکا هم زمان نمی­‌تواند نقش و وظیفه وسیله ذخیره دارائی و یا وسیله نقل و انتقال معاملات تجاری جهان را (صرف‌نظر از نوسانات ارزش دلار به‌ عهده بگیرد) به دلیل بازی وحشی و ویرانگر تحریمی، تضعیف این نقش‌­ها را آشکار ساخته است و حتی در داخل آمریکا سیاست­گذاران شورای روابط خارجی را نگران کرده است. ایالات متحده آمریکا با این جنجال­‌های روزمره تجاری، مالی، اقتصادی در واقع ضربه بزرگ به نقش جهان­‌روایی دلار و اقتصاد آمریکا می­زند زیرا رانت عظیم اقتصاد آمریکا که هر زمان هر قدر که هزینه داشت (بخوانید ناکارایی­‌های اقتصادی و عدم تعادل‌­های بودجه‌­ای) با چاپ اوراق آتی خزانه و فروش آن کسری را تأمین کند، ناظر به نیاز رشد روزافزون تجارت بین‌­المللی به‌وسیله پرداخت بین‌­المللی (عمدتاً دلار) بوده است و با تضعیف این نقش سهمگین‌­ترین ضربه به رژیم آمریکا وارد می­‌شود ترامپ پیش‌­قدم این تضعیف است تصور کنید سایر کشورها با استفاده محدود یا عدم استفاده از دلار در معاملات خود چگونه برگشت این دلارها به داخل اقتصاد آمریکا سقوط آزاد دلار را رقم می‌­زنند و چه تورم و مصیبت اقتصادی برای اقتصاد ملی آمریکا فراهم می‌­آورند.

* روندهای آتی جهانی را چگونه ارزیابی می‌کنید این تحولات تا چه حد قدرت آمریکا را به چالش می­‌کشد؟

- آینده بستر تحولات مهمی‌است شرایط اقتصاد جهان در حال تغییر مهمی‌است چینی‌ها در اسناد راهبردی خود ۲۰۲۵ را آغاز رسمی‌ برتری اقتصادی خود بر آمریکا تعریف کرده‌­ا­ند و مبادلات گاز پنجاه میلیارد دلاری با روسیه را به مدت سی سال با ارز ملی روسیه و غیراز دلار عملیاتی کرده­‌اند. صاحب­‌نظران معتقدند گسترش ارزهای دیجیتالی و رمزینه ارزها و بستر بلاک چین دلار را کنار می­‌زند و نقش سنتی موجود نقل و انتقالات ارز جهان را رقیق می‌­کند تحول عظیم سال‌های آتی در کسب و کارها و نقل و انتقالات پولی بین­‌المللی در راه است که بایستی ما از مزایای آن استفاده ولی مشکلات آنرا مدیریت کنیم و به‌جای اینکه یک باره آنها را تعطیل کنیم دریابیم آیا با منابع عظیم دانشی و جوانان کشور ما تهدید است یا فرصت که بایستی بررسی، مدیریت و قانون‌مند شود.

* با توجه به این روندها، چه توصیه‌­ای دارید؟

- تا رفع تحریم­‌های غیرقانونی اقدامات قبلی ایران که اتفاقاً گام­‌های قابل توجهی بوده بایستی توسط تیم مالی مذاکره‌کننده ایران مطرح و به رخ آنان بکشد و رفع تحریم‌­ها را که جنایت بشری است (در مورد غذا و دارو) مطرح نماید. فراموش نکنیم اجرای چشم بسته همه موارد FATF موجب ضربه به معیشت مردم می‌شود و عمده مشکلات اقتصادی فعلی مربوط به تصمیمات اقتصاد داخلی و ناظر به رهاسازی سیستم­‌ها و نظارت‌­ها است و نه عدم الحاق به FATF. در حالی که کالاهای اساسی و راهبردی بایستی به طریقه الکترونیکی و توسط استارت­‌آپ‌­ها به قیمت نازل و دلار ۴۲۰۰ تومان به دست مصوب‌کننده نهائی برسد با انبوه نیروی جوان دانشمند و استارت‌­آپ‌­ها چرا باید آنها خدمات خود را به کشورها و اقتصادهای دیگر بدهند ولی ما استفاده نکنیم و به جای آن افزایش منظم نرخ ارز را که موجد مشکلات جدید فراوانی است دامن بزنیم. چرا باید نظارت را تعطیل کنیم و به بهانه اینکه توان نظارت و جدیت نداریم اقتصاد لیبرالی را حاکم کنیم. ضمناً‌ ترکیب اصلی تیم ایران بایستی کارشناسان مالی باشند تا بتوانند به‌خوبی استدلال کرده و مذاکرات را به خوبی پیش ببرند ولی متأسفانه تاکنون کارشناسان سیاسی که درک روشنی از مسائل و پیامدهای مالی ندارند در رابطه با این موضوع فعال، اصرار و پیگیری می­‌کنند.

* در مورد نقش مجمع در مصون­‌سازی کشور از آسیب‌­های FATF را چگونه ارزیابی می‌­کنید؟

- البته مجمع ماهیتاً تحت تأثیر جریان‌­سازی سیاسی قرار نمی­‌گیرد و در جلسه مشترک اخیر کمیسیون‌ها مقرر شد پاسخ یازده سؤال ارسالی به دولت مکتوباً دریافت شود تا به روشن شدن موضوع برای تصمیم‌­گیری و هم زمان تنویر افکار عمومی‌ کمک کند.