کیمیایی: برای فیلم‌هایی که میلیارد میلیارد می‌فروشند،‌ فکری کنید

در ابتدای این مراسم، جواد طوسی منتقد سینما که اجرای این مراسم را نیز برعهده داشت با بیان اینکه «مسعود کیمیایی یکی از نقاط رفیع و تاریخ ساز سینمای این سرزمین است»، از فریدون جیرانی کارگردان سینما دعوت کرد تا به روی سن بیاید و سخنان خود را ارائه کند.

جیرانی: مهرجویی از دل محفل روشنفکری بیرون آمده، کیمیایی از دل خیابان!

جیرانی به صحبت‌های داریوش مهرجویی در جشن تولد مسعود کیمیایی اشاره کرد و گفت: مهرجویی چند روز پیش حرف‌های مهمی زد و به نظر من صحبت‌هایش تاریخ ساز بود اما من در رابطه با آن حرف‌ها بحثی دارم؛ برای مثال مهرجویی درباره یک جمع چپ روشنفکری صحبت کرد که خاستگاه آن صحبت‌ها، یک جمع متفاوت است. چرا که مهرجویی از دل محفل روشنفکری بیرون آمده، اما کیمیایی از دل خیابان، گذر و محل بیرون آمده، او پدر مصدقی و یک مادر با سواد داشته؛ با این وجود کیمیایی آدم گذر، محله و سینماست. برخی رفتارهای او از دل رفاقت بیرون می‌آید. برای مثال او با قریبیان و احمدرضا احمدی دوست بوده و این جمع روشنفکری در آن دوران به وجود آمد که اتفاقا چپ بوده است‌.

جیرانی با بیان اینکه کیمیایی خودش را به درجه‌ای می‌رساند که آثار ادبی بزرگ را می‌خواند، درباره سینمای کیمیایی، توضیح داد: سینمای کیمیایی کار بزرگ می‌کند که در جریان چپ و آن دوران مهم بوده است چراکه که در آن دوران، سینما به دست جریان راست افتاده بود، به طوری که شاید الان خیلی‌ها باور نکنند که فیلم فارسی محصول قدرت راست است.
این کارگردان ادامه داد: کیمیایی ضدقهرمان را وارد سینما کرد؛ به طور کلی وقتی قانون و اخلاق ابزار ظلم بشوند، ضدقهرمان خلق می‌شود. او این‌گونه ضدقهرمان را با این ویژگی‌ها وارد سینما کرد. هرچند این کار در حال حاضر کار راحتی است اما باید توجه داشت که در آن زمان خلق این شخصیت‌ها بسیار سخت بوده است. با این وجود کیمیایی این ضدقهرمان را ایجاد کرد و حضور آنها را در فیلم‌ها ادامه داد به همین دلایل است که حالا هرچه جلوتر می‌رویم به اهمیت فیلم‌هایی که تاریخ در آنها وجود دارد، پی می‌بریم البته در آثار کیمیایی هم تاریخ وجود دارد.
این کارگردان با بیان اینکه قهرمان باید معترض باشد و اینگونه شخصیت‌ها در آثار کیمیایی وجود دارد، درباره فیلم دیگر کیمیایی با عنوان «گوزن‌ها» افزود: در آن زمان «گوزن‌ها» تنها ۲ نمایش داشت به یاد دارم که پیش از نمایش این فیلم، یک جمع معترضی جلوی در سینما آمدند و فکر می‌کردند فیلم نمایش داده نمی‌شود و همه منتظر بودند تظاهراتی شود اما در نهایت «گوزن‌ها» به نمایش درآمد و در تاریخ ماند. به این توجه کنید که این فیلم در سال ۵۳ ساخته شده؛ سالی که ساواک در تابستانش خانه گردی می‌کرد تا چریک‌ها را دستگیر کند.
جیرانی اظهار کرد: هر چه جلوتر می‌رویم می بینیم آثار کیمیایی مهم‌تر می‌شود. اصلا باید بگویم همه آثار او بخشی از تاریخ معاصر ایران هستند و اهمیت کیمیایی روز به روز بیشتر می‌شود.

* کیمیایی همیشه سنگ خانواده را به سینه می‌زند

در ادامه این مراسم، جواد طوسی با بیان اینکه مسعود کیمیایی بخش پررنگی از تاریخ این کشور است، افزود: کیمیایی هم‌تراز علی حاتمی، امیر نادری و ... است که حیات موج نو را رقم زدند و در حال حاضر استمرار آن توسط برخی از کارگردان‌ها دیده می‌شود، اینجاست که چراغ سینما روشن می‌شود البته ما باید با رعایت حرمت‌ها به تاریخ سازان نگاه کنیم و خط بطلانی بر بخشی از تاریخ این کشور بکشیم.
وی گفت: هرچند برخی به وجود قهرمان در آثار سینمایی و ... اعتقاد ندارند اما ما نباید بگوییم «قهرمان چیست و بد به حال جامعه‌ای که نیاز به قهرمان داشته باشد» باید متوجه این موضوع باشیم که هر نگاهی منطق دوران خود را می‌طلبد.
این منتقد با اشاره به التزام کیمیایی به اخلاقیات عنوان کرد: کیمیایی همواره التزامی برای حفظ پایه‌های اخلاقی دارد. این را هم باید بگویم که امیدوارم موزه سینما باز از این بهانه‌ها استفاده و سینمای بزرگان را مرور کند.
طوسی در ادامه با اشاره به فیلم «دندان مار» اظهار کرد: «دندان مار» در یک شرایط حساس تاریخی و فرهنگی و در دوران گذار تولید شد. در آن دوران ما سیاستی داشتیم که بانیان آن در عین حال که می‌خواستند سینما را در بستر آشتی‌پذیری نگه دارند، برای خود قواعدی داشتند. برای مثال باید به نوع مواجهه داوران به این فیلم در جشنواره آن زمان نگاه کنیم، آنگاه متوجه می‌شویم که در حق فیلم جفا شده است. برای مثال جز نامزدی در یک بخش، هیچکدام از جنبه‌های «دندان مار» دیده نشد. در آن دوران این برخورد سلبی، فیلمسازی مثل کیمیایی را در نقطه تردید قرار داد، از همین رو فکر می‌کنم «دندان مار» بر اساس سوءتفاهم قضاوت شد، به طوری که برخی گفتند این فیلم ضد جنگی است اما اینطور نبود و قهرمان فیلم در سایه بود. این فیلم، جنگ، تبعات آن و قربانیان را نشان می‌دهد حتی در مراحل اول می‌بینیم که خانواده از هم پاشیده ولی او در فیلم رفته رفته برای حل مسایل پیشنهاد ملی می‌دهد.
طوسی با اشاره به مسأله رفاقت که کیمیایی در فیلمش مطرح می‌کند، توضیح داد: رفاقتی که کیمیایی می‌گوید پیشنهاد اجتماعی را در پی دارد و پوپولیستی نیست، او حتی نگاهی به مسأله اقتصاد و دلالی هم دارد و برای حل آنها پیشنهادات عدالت خواهانه می‌دهد و اصلا این بُعد را می‌شود در همه آثار او دید.
این منتقد تصریح کرد: کیمیایی همیشه سنگ خانواده را به سینه می‌زند، این مسأله نشان می‌دهد که او به ریشه‌ها و اخلاقیات پایبند است به طوری که من بارها رعایت این اخلاقیات را در خانواده او دیده‌ام به همین دلیل این موضوعات پا فراتر می‌گذارند و به آثار او می‌آیند.

* کیمیایی: برای فیلم‌هایی که میلیارد میلیارد می‌فروشند،‌ فکری کنید

در ادامه مسعود کیمیایی روی صحنه آمد و گفت: از دوستانم که درباره فراز و نشیب‌های زندگی من حرف زدند، تشکر می‌کنم اما باید بگویم من آنها را راحت نگذراندم. ما دورانی را گذراندیم که برخی فیلمسازان صدایی داشتند و از بیان مسایل ابایی نداشتند اما مسأله‌ای که وجود دارد این است که ترس ما را خیلی اذیت می‌کند با این وجود ممنونم از مردم، خاکم و سرزمینم که من را پذیرفتند تا تلاش کنم و حرفم‌هایم را تبدیل به فیلم کنم اما خواهشی از مسئولان و وزارت ارشاد دارم در این جمع هم یکی از کسانی که به فهم او اعتقاد دارم، منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینماست.

کیمیایی ادامه داد: از همه مسئولان می‌خواهم فکری برای فیلم‌هایی که میلیارد میلیارد می‌فروشند، بکنند. این در حالی است سرمایه بزرگی مانند داریوش مهرجویی چند سال است که بیکار است، ناصر تقوایی همین اوضاع را دارد و من هم به سختی فیلم می‌سازم اما نکته قابل توجه این است که به راحتی می‌شود این آقایان میلیاردی را وادار به ساخت فیلم‌های جدی با پول خیلی کم کرد، چراکه در این صورت استعدادهایی هم یافت می‌شود. من از آنها می‌خواهم که تنها به فکر تلنبار کردن نباشند، استعداد پیدا کنند و به فکر سینمای جدی باشند. این خواسته تنها با قانون محقق می‌شود و نباید تنها به صورت یک حرف باشد.
وی با بیان اینکه قرار است به زودی فیلم بعدی خودش را بسازد، درباره ساخت آثار سینمایی گفت: این حس در جهان واژگان وجود ندارد بلکه یک حس عظیم برای همه عمر است. اما خواهش می‌کنم حرف‌هایی که درباره ساخت فیلم‌ها زدم جدی گرفته شود، شما توجه کنید که مهرجویی چند طرح فوق‌العاده دارد اما سرمایه‌گذاری ندارد، در این شرایط چرا این میلیاردی‌ها کمکش نمی‌کنند؟

در بخش پایانی این مراسم، جواد طوسی خبر داد که مسعود کیمیایی در زادروز ۷۸ سالگی‌اش اعلام کرده یادگارهای خود از ۵۵ سال حضور در سینمای ایران را به موزه سینمای ایران اهدا می‌کند.
سپس مسعود کیمیایی کیک ۷۸ سالگی خود را در جمع پیشکسوتان، بازیگران، مدیران، اهالی رسانه، هنرجویان و دوستدارانش، برید.
گرفتن عکس یادگاری و اهدای هدیه تولد از سوی مهران عباسی انارکی مدیرعامل موزه سینما به کیمیایی، پایان بخش این برنامه بود.
جشن تولد ۷۸ سالگی مسعود کیمیایی در موزه سینمای ایران با اکران نسخه مرمت شده «دندان مار» که با همکاری فیلمخانه ملی ایران انجام شد، به پایان رسید و مهمانان پس از دیدن فیلم، از نمایشگاه پوسترهای فیلم‌های کیمیایی که در سالن سینمافردوس برپا شده است، بازدید کردند.
علی ربیعی سخنگوی دولت، منوچهر شاهسواری، مجید انتظامی، فریدون شهبازیان، سعید پیردوست، پوران درخشنده، اسحاق خانزادی، غلامرضا موسوی، امیرحسین شریفی، سارا صوفیانی، سیامک اطلسی، عزیزاله حاجی مشهدی، کیوان کثیریان، امیراسفندیاری، احمد طالبی نژاد، قاسم زارع، ارژنگ امیرفضلی، نفیسه روشن، نسیم ادبی، مریم مومنی، بهرنگ علوی و ... از جمله حاضران در این مراسم بودند.