ابهام در تعداد موسسات قرآنی و ضرورت تشکیل بانک اطلاعات

لازمه برنامه ریزی و مدیریت در هر زمینه ای داشتن اطلاعات است و مدیرانی در جامعه موفق تر هستند که با بهره گیری از آخرین آمار و داده ها بتوانند بهترین تصمیم گیری ها را برای بهتر اداره کردن مجموعه خود داشته باشند.

برنامه‌ریزی دراز و کوتاه‌مدت در هر حوزه‌ای با داشتن اطلاعات دقیق ممکن است، در حوزه فعالیت‌های قرآنی نیز وجود بانک اطلاعاتی در مورد تعداد موسسات قرآنی فعال و نیمه‌فعال همچنین روند فعالیت‌های در حال انجام آنها به تصویر بهتر افق پیش‌رو کمک می‌کند.

وجود چنین بانک اطلاعاتی باعث می شود کارشناسان و مسئولان فرهنگی و قرآنی با استناد به اطلاعات موجود بتوانند دقیق‌تر برنامه‌ریزی کنند و در پایان به نتایج موردنظر و مطلوب خود دست یابند. موضوع‌های فراوانی در حوزه فعالیت های قرآنی وجود دارد که یک بانک اطلاعاتی جامع می تواند همچون دستیاری برای مدیران و مسئولان نقش ایفا کند. بانک اطلاعات حافظان، قاریان، مفسران و موسسات قرآنی از جمله بانک هایی است که در این زمینه می تواند موثر باشد.

بانک اطلاعاتی مفسران و حافظان به کجا رسید؟

چند روز پیش دبیر ستاد تفسیر قرآن کشور گفت: به منظور ساماندهی مناسب و برنامه ریزی دقیق جلسات قرآنی، بانک اطلاعاتی مفسران قرآنی سراسر کشور جمع آوری شده است.

حجت الاسلام محی الدین محمدیان با اشاره به افزایش جلسات تفسیر قرآن در سراسر کشور گفت: با توجه به این که نسبت به گذشته استقبال از این جلسات بیشتر شده است؛ بانک اطلاعات مفسران قرآن کشور را جمع کرده‌ایم تا در زمان تجلیل بتوانیم به سرعت برنامه‌ریزی کنیم.

سامانه ملی حفظ قرآن ایران نیز اوایل سال گذشته با حضور محمدرضا مخبر دزفولی رئیس سابق شورای توسعه فرهنگ قرآنی رونمایی شد تا آخرین اطلاعات مربوط به آمار حافظان قرآن بر اساس کد ملی رصد شود و از بیان آمارهای آشفته که توسط نهادها به صورت موازی تهیه می شد، خودداری شود ولی بخش بانک اطلاعاتی این سامانه هنوز کاملا بارگذاری نشده و اطلاعات در دسترس نیست.

آمار موسسات قرآنی؛ از چهارهزار موسسه تا سه هزار و ...

اطلاعات مربوط به موسسات قرآنی یکی دیگر از نیازهایی است که اگر در اختیار نهادهای متولی و جامعه قرآنی قرار بگیرد، رصد روند فعالیت های قرآنی این موسسات را راحت‌تر و بهتر کرده و در اختیار جامعه قرآنی می‌گذارد. دو هفته پیش یکی از مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد ۴ هزار موسسه قرآنی در کشور فعالیت دارد که در این میان فقط هزار و ۱۰۰ موسسه فعال است. چند روز بعد یکی دیگر از مسئولان اظهار داشت فقط ۱۰ درصد از سه هزار موسسه قرآنی که زیر نظر وزارت ارشاد فعالیت می کند، نیمه فعال یا غیرفعال است.

حجت الاسلام محمدعلی خسروی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، آموزش و توسعه مشارکت ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست خبری هجدهمین آزمون سراسری قرآن و عترت گفت: بیش از ۴ هزار موسسه قرآنی در کشور وجود دارد که هزار و ۱۰۰ موسسه فعال هستند.

چند روز قبل نیز حمیدرضا شیخ ویسی مسئول دبیرخانه هیات رسیدگی به امور موسسات فرهنگی قرآن و عترت در یک برنامه رادیویی با ارائه آماری از فعالیت ۳ هزار مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با احتساب شعبه های این موسسات اعلام کرد: طبق گزارش تحلیلی که سال‌های ۹۶ و ۹۷ تهیه شد، بالغ بر ۹۰ درصد مؤسسات فعال بوده و ۱۰ درصد، نیمه‌فعال یا غیرفعال هستند.

وی افزود: بر اساس یک ارزیابی تحلیلی طی سال‌های ۹۶ و ۹۷ اطلاعات خوبی از وضعیت مؤسسات به دست آمد که نتایج آن برای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی و دیگر مسئولان مربوطه ارسال شد.

شیخ ویسی با استناد به همین گزارش تحلیلی از فعالیت ۷۰ درصدی بانوان به عنوان مدیران و اعضای هیات مدیره موسسات سخن گفت که این بانوان دارای مدارک تحصیلی در رشته‌های مرتبط سطح دو حوزه یا در مقطع کارشناسی هستند.

وی معتقد است آمار ارائه شده منافاتی با هم ندارند. چون حجت الاسلام خسروی از فعالیت چهار هزار موسسه قرآنی سخن گفته که شامل تمام موسسات قرآنی در سطح کشور هستند. یعنی موسساتی که زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان دارالقرآن فعالیت می کنند و آماری که او اعلام کرده مربوط به موسسات قرآنی زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

بر اساس این استدلال معاون امور موسسات فرهنگی قرآن و عترت طی سال های ۹۶ و ۹۷ بیش از هزار و ۱۰۰ موسسه قرآنی وابسته به وزارت ارشاد ارزیابی شدند که بیش از ۹۰ درصد این موسسات فعال هستند. البته تعداد این موسسات در سراسر کشور بالغ بر هزار و ۳۰۰ موسسه دارای پروانه فعالیت است که هزار و ۷۰۰ شعبه نیز زیر نظر این موسسات فعالیت دارند و برخی شعبه ها قبل از سال ۸۹ فعالیت داشته اند.

به عبارت دیگر از هزار و ۳۰۰ موسسه بیش از هزار و ۱۰۰ موسسه قرآنی فعال هستند و حدود ۱۰ درصد نیز نیمه‌فعال یا غیر فعال هستند و سازمان دارالقرآن نیز بر اساس آمارهای موجود درحدود دو هزار و ۵۰۰ موسسه را تحت پوشش دارد که در مجموع چهار هزار موسسه قرآنی در سطح کشور خواهیم داشت.

با این حال برخی کسانی که در عرصه فعالیت های قرآنی مسئولیت دارند، از ضرورت ایجاد بانک اطلاعات موسسات قرآنی سخن می گویند تا با استناد به آمارهای این بانک اطلاعاتی برنامه ریزی های لازم برای فعالیت های موسسات صورت گیرد.

نبود بانک اطلاعات دقیق موسسات از ضعف‌های نهادهای قرآنی است

حسن محمدی مدیرعامل اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور به خبرنگار ایرنا گفت: مشکل اصلی در این زمینه نبود بانک اطلاعات دقیق است. چون بیش از چهار هزار موسسه در سطح کشور وجود دارد؛ ولی آمار دقیقی از میزان موسسات فعال در دست نیست.

وی افزود: البته بر اساس سفرهایی که به استان ها داشته ام می توان گفت بخش زیادی از موسسات قرآنی فعال هستند ولی در مجموع نمی توان به صورت دقیق آماری ارائه داد که این مساله یکی از بزرگترین ضعف های نهادهای قرآنی است.

محمدی تاکید کرد: وقتی آمار دقیقی نداشته باشیم، نمی توانیم برنامه ریزی کنیم ولی هیات رسیدگی به مراکز فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال انجام پایش است تا با رصد موسسات در استان ها، تعداد موسسات فعال را مشخص کند.

گامی برای تجمیع اطلاعات موسسات قرآنی

تلاش هایی برای تجمیع اطلاعات مربوط به موسسات قرآنی صورت گرفته یا در مراحل مقدماتی است. حجت الاسلام خسروی در نشست خبری آزمون سراسری قرآن و عترت به سامانه ای اشاره کرد تا در آینده بسیاری اطلاعات موسسات قرآنی در دسترس مردم قرار گیرد. وی همچنین درباره رصد فعالیت های موسسات قرآنی سخن گفت که قرار است بر اساس دستورالعمل معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رتبه بندی موسسات قرآنی صورت پذیرد.

البته قسمتی از پایگاه اطلاع رسانی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به سامانه جامع قرآنی کشور اختصاص یافته که خبر رونمایی آن مربوط به بهمن ۹۷ و همزمان با چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی است.

این سامانه شامل بخش های مختلفی از جمله سامانه های موسسات فرهنگی قرآن و عترت، آزمون های سراسری قرآن و عترت، نمایشگاه های قرآن و عترت و خادمان قرآن است که شیخ ویسی نیز در گفت و گو با رادیو قرآن اعلام کرد تمام اطلاعات مربوط به موسسات قرآنی در سامانه جامع قرآنیان در مرحله دوم این سامانه به بهره‌برداری خواهد رسید و به صورت آنلاین قابل دریافت خواهد بود.

وی افزود: در این سامانه به صورت روزانه تعداد مؤسسات فعال در هر استان، تعداد کلاس‌های آموزشی در همان استان، نوع آموزش‌ها و بسیاری اطلاعات دیگر ارائه خواهد شد. در این سامانه به هر کدام از مدیران مؤسسات رمز کاربری داده خواهد شد تا اطلاعات مربوط به مؤسسه خود را به ‌روزرسانی کنند.

به سراغ حسین بهبودی مدیر توسعه مشارکت های مردمی سازمان دارالقرآن الکریم رفتیم که در زمینه موسسات قرآنی زیر نظر این سازمان دستی بر آتش دارد تا تعداد موسسات قرآنی را برآورد کنیم.

بهبودی گفت: بیش از ۲ هزار و صد موسسه ثبت شده و دارای پروانه در سازمان دارالقرآن هستند، این موسسات هر شش ماه یک بار گزارشی در زمینه فعالیت های خود ارائه می کنند تا بتوانند پروانه خود را تمدید کنند.

وی افزود: کارشناسان این سازمان هر سال موسسات را ارزیابی می کنند و معمولا هفته ای شش پروانه صادر می شود. البته ۸۰ موسسه در مرحله ثبت قرار دارند و ۷۰۰ موسسه نیز درخواست تاسیس داده اند.

بهبودی اضافه کرد: طی ۱۵ سال گذشته ۲ هزار و ۵۰۰ مجوز برای تاسیس موسسه قرآنی از سوی سازمان دارالقرآن صادر شده و فعالیت برخی موسسات به دلایلی؛ مانند بازسازی و ترمیم و غیره متوقف شده است که برخی موسسات به صورت کوتاه‌مدت و برخی میان مدت‌تعلیق شده اند.

وی تعداد موسسات غیرفعال این سازمان را ۱۰درصد دانست و گفت: به طور کلی ۴ هزار و ۷۰۰ موسسه زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان دارالقرآن وجود دارد و یکی از دلایل اختلاف آمار مربوط به شعبه های یک موسسه قرآنی است که به عنوان موسسه مطرح می‌شود.

مدیر توسعه مشارکت های مردمی سازمان دارالقرآن نیز از راه اندازی سامانه ای در این زمینه خبر داد و گفت: پایشی طی دو ماه آینده از سوی این سازمان انجام می شود که تا پایان سال یا اوایل سال آینده منجر به تولید آماری در زمینه تعداد موسسات قرآنی خواهد شد و ممکن است وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این زمینه مشارکت داشته باشد.

اینک باید در انتظار رونمایی از مرحله دوم سامانه جامع قرآنی کشور و نتیجه پایش سازمان دارالقرآن بود تا کامل‌ترین اطلاعات موسسات قرآنی در اختیار علاقه مندان به ویژه مدیران قرآنی کشور و رسانه ها قرار گیرد.