ریه‌های شهر قربانی مصوبات نادرست

به گزارش خبرنگار مهر، امروزه حفظ و گسترش فضای سبز و توسعه باغات برای حفظ سلامت انسان و محیط زیست از اهمیت بسزایی برخوردار است و اگر نگاهی کارشناسانه به این موضوع وجود داشته باشد، شاهد از بین رفتن سرمایه‌های ملی نخواهیم بود.

باغات در هر شهری تأثیر بسزایی بر حفظ سلامت شهر دارند و از ابعاد مختلف از جمله کاهش آلودگی هوا، گسترش عملکرد گردشگری شهر همچنین زیبایی بصری شهر اثرگذار بوده و گامی مؤثر در تحقق شهر سبز محسوب می‌شوند.

تحقق شهر سبز، زیرساخت‌های لازم مدیریت شهری و رفتار سازمانی مسئولان را می‌طلبد

لازمه تحقق شهر سبز، مدیریتی است که با تدارک زیرساخت‌های لازم مدیریت شهری و با رفتار سازمانی، رفتار شهروندان با طبیعت را به طور اخلاقی سازماندهی کند، رفتاری که به نظر می‌رسد در شهر شیراز و با عدم توجه به کاهش وسعت باغات این شهر، نمود پیدا کرده و پاسخ مسئولان به این مقوله سناریو بازی با کلمات و اصطلاحات بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود لزوم حفظ باغات قصرالدشت به عنوان ریه‌های شهر شیراز، روز به روز از وسعت باغ‌های زیبای شیراز کاسته می‌شود و با توسل به مصوبه شورای شهرسازی که در سال ۷۹ تصویب شده است، این باغ‌ها جای خود را به ساختمان‌های تجاری و مسکونی می‌دهند.

مسئله‌ای که مسئولان هرگونه سوال در این زمینه را ارجاع به قانون تصویب شده در شورای عالی شهرسازی سال ۷۹ می‌دهند و سعی در توجیه آن دارند و از پاسخگویی به اصل مطلب که لزوماً تغییر کاربری گروه پنجم چه ضرورتی دارد، طفره می‌روند.

فعال و پژوهشگر فعال حوزه مدیریت شهری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: باغات قصرالدشت یک اکوسیستم پویای زیست محیطی و منظر تاریخی و طبیعی به شمار می‌روند که طی سال‌های متمادی توسط نیاکان ما شکل گرفته و میراثی گرانبها و ارزشمند را به یادگار گذاشته و این باغات به دلیل زمینه منحصر به‌فرد و موقعیت مکانی حساس آن به عنوان هویت تاریخی و طبیعی در شهر، لزوم توجه شهروندان شیراز به ویژه مسئولان و متخصصان به آن را دو چندان کرده است.

طرح جامع یکپارچه باغات قصرالدشت عامل نابودی ۷۰ درصد باغات

سعید زحمت کشان در مورد طرح جامع یکپارچه باغات قصرالدشت گفت: مدیریت شهری مدام از تهیه طرح جامع یکپارچه باغات قصرالدشت در سال ۷۷ و تصویب آن در شورای عالی شهرسازی و معماری وزارت در سال ۷۹ نسبت به قوانین و ضوابط حاکم بر آن سخن به میان می‌آورد اما ملاک عمل قرار دادن این مصوبه‌ها منتج به تغییر کاربری مساحتی حدود ۷۰ درصد از اراضی باغی شده و این دقیقاً نشان‌دهنده آن است که ضوابط مصوب و مدل مدیریتی فعلی حاکم بر این پهنه‌های ارزشمند پاسخگو نیست.

وی افزود: بهتر است در کنار خدمات مثبت در حال انجام برای جلوگیری از تولید بحران نسبت به این موضوع حیاتی در شهر شیراز، از تجدید نظر، هم اندیشی و خرد جمعی بهره گرفته شود و با نگاهی جدید به جای تغییر کاربری به تعریف کاربری‌های موجود که همان باغ است، توجه شود.

کاشت ساختمان به جای درختان

این فعال و پژوهشگر حوزه مدیریت شهری در مورد علل کاهش وسعت باغات قصرالدشت بیان کرد: مساحت تقریبی باغات قصرالدشت حدود ۳ هزار و ۵۰۰ هکتار است که در دهه‌های اخیر به علل مختلف نظیر سو مدیریت، عوامل انسانی ناشی از کم سوادی، عوامل طبیعی مانند کمبود منابع آبی، روش‌های نادرست نگهداری و از همه مهم‌تر کارایی پایین اقتصادی کاهش یافته و مساحت این پهنه‌ها در پنج گروه تقسیم بندی شده مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری وزارت به ۸۰۰ هکتار کاهش پیدا کرده است.

زحمت کشان افزود: به عنوان مثال طبق مصوبه مدیریت شهری با تأیید کمیسیون امور زیربنایی و برنامه ریزی و توسعه استان، می‌توان اراضی گروه پنج واقع در جبل دراک را به پلاک‌های مسکونی تغییر کاربری داد و درآمد حاصل از آن را برای تملک باغات گروه یک هزینه کرد که نتیجه این اقدام به دست آوردن ۲۸۲ هکتار باغ بوده است.

وی گفت: اینجا پرسش‌هایی مطرح می‌شود که آیا هنر مدیریت شهری، خرید باغ و باغداری است یا مدیریت شهروندان باغدار؟! آیا درآمد حاصل از تغییر کاربری‌ها ۲۸۲ هکتار از باغات گروه یک است یا بیشتر؟! آیا منافع عمومی شهروندان در تصمیم گیری‌ها مدنظر قرار گرفته یا منافع عمومی مدیریت شهری به دلیل نداشتن درآمد پایدار؟! آیا حتماً باید جای درختان، ساختمان بسازیم و درآمد غیرمتعارف کسب کنیم؟!

پرداخت هزینه حفظ، احیا و ارتقا باغات قصرالدشت توسط شهروندان

زحمت کشان ادامه داد: باغات قصرالدشت در واقع به عنوان یک اکوسیستم زیست محیطی و منظر تاریخی و طبیعی دارای موقعیتی ویژه در گردشگری است و ریه‌های تنفسی شهر شیراز محسوب می‌شود و تصمیمات مربوط به حفظ، نگهداری و ارتقا این باغات کاملاً ضروری و حیاتی است و تحقق این موضوع مربوط به همه شهروندان شیراز است و نه صرفاً باغداران یا مدیریت شهری.

وی، مهم‌ترین راهکار پیش رو برای غلبه بر این مشکل را تعامل سه طرفه‌ای بین شهروندان، باغداران و مدیران شهری دانست.

زحمت کشان بیان کرد: باغات قصرالدشت اگر مفید هستند، متعلق به همه شهروندان است نه فقط گروه خاصی از جمله باغداران و در این راستا شهرداری می‌تواند از درآمدهای دریافتی، یارانه‌هایی را به این پهنه‌ها تخصیص دهد.

وی عنوان کرد: امروز می‌بینیم که کلانشهرهایی نظیر تهران از داشتن هوای پاک محرومند بنابراین شهروندان شیراز باید برای داشتن شهری پاک، هزینه‌های زیست محیطی شهر را متقبل شوند.

زحمت کشان، تغییر قوانین مصوب را خواستار و افزود: با توجه به منافع عمومی شهر نسبت به داشتن شهری پاک، ضرورت ایجاب می‌کند که مدیریت شهری به عنوان متولی این اقدامات نسبت به تغییر و مدیریت تغییر در قوانین و ضوابط مصوب گذشته، گام‌های مؤثری بردارد و ضمن بالا بردن سطح فرهنگ نگهداری از این باغات توسط شهروندان با حداقل مداخلات در زمینه باغات قصرالدشت و تعریف حقوق شهروندی، نتایج خوبی را برای شهر و شهروندانش به ارمغان آورد.

باغات قصرالدشت مقررات خاصی دارند

رئیس کمسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر شیراز نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: باغات قصرالدشت یک طرح تفضیلی جدا از طرح تفضیلی شیراز دارند و این باغات در محدوده شیراز نیستند و خودشان قانون و مقررات خاص و ویژه‌ای دارند که بر اساس آن عمل می‌شود.

نوذر امامی گفت: ما در طرح تفضیلی، باغات قصرالدشت را به پنج گروه تقسیم کرده‌ایم که گروه پنج را برای تغییر کاربری گذاشته‌ایم تا با استفاده از آنها باغات گروه یک را خریداری کنیم و اجازه تخریب به گروه یک باغات داده نمی‌شود.

وی افزود: به عنوان مثال تمام محدوده جبل دراک که در گروه پنج باغات قرار دارند را تغییر کاربری خواهیم داد و پول حاصل از تفکیک این گروه و تغییر کاربری را خرج تملک گروه یک می‌کنیم.

امامی بیان کرد: در مورد باغات قصرالدشت، هیچ اتفاق خاصی در شهرداری طی دو سال اخیر نیفتاده و فقط ۳ هزار متر از باغات تغییر کاربری پیدا کرده‌اند در حالی که قبلاً بیش از ۶۰ هزار مترمربع از باغات قصرالدشت تغییر کاربری یافته بودند.

باغات گروه یک طبق شرایط خاص تغییر کاربری می‌یابند

وی در مورد شرایط تغییر کاربری این باغات عنوان کرد: این تغییر کاربری‌ها شرایط ویژه و خاصی دارند به عنوان مثال طبق طرح تفضیلی اگر در گروه یک، قطعه زمینی وجود داشته باشد و یک طرف و پشت آن ساخته شده باشد، طبیعتاً این باغات را طبق قانون شهرداری می‌توان تغییر کاربری داد و مالک تابع شرایط خاص ستاد باغات قرار می‌گیرد.

خشک شدن عمدی باغات قصرالدشت شبهه است

امامی در مورد بحث‌هایی که پیرامون خشک کردن عمدی این باغات وجود دارد، گفت: این شبهه در برخی وجود دارد و فکر می‌کنند اگر جایی زمین و درختش خشک شد، آن زمین قابل تغییر کاربری است اما باید گفت که در گروه یک و پنج ما کاری به میزان درخت نداریم و در گروه باغات گروه یک، چه درخت وجود داشته باشد و چه خشک شده باشند، تغییر کاربری ممنوع است مگر اینکه شرایط خاصی داشته باشد و دو طرف و سه طرف آن ساخته شده باشد.

رفتار شهرداری زیرنظر شورای شهر است

وی گفت: تمام سکنات و رفتارهای شهرداری زیر نظر شورا است و ناظر بر آن هستیم و تاکنون تخلفی از جانب شهرداری رخ نداده و تخریب و تغییر کاربری‌های انجام شده بر اساس طرح تفضیلی تصویب شده در سال ۷۹ است.

طرح بازنگری باغات قصرالدشت به زودی اجرا می‌شود

امامی، طرح بازنگری باغات قصرالدشت را مطرح و بیان کرد: ما طرح بازنگری باغات قصرالدشت را در دستور کار و بررسی قرار داده‌ایم.

وی گفت: این باغات آسیب شناسی شده و راهبردها و چشم اندازهای مربوط به باغات قصرالدشت را در طرح بازنگری آورده‌ایم و بعد از تصویب این طرح معایب را حل و نقاط قوت آن را تقویت می‌کنیم.

انگیزه باغداران کم است

امامی افزود: در حال حاضر مالکین باغ در منافع باغ شریک نیستند و انگیزه‌ای برای نگهداری باغ ندارند و ما درصددیم که باغات قصرالدشت را به عنوان پهنه گردشگری معرفی و صاحبان باغ را در این منافع شریک کنیم.

وی عنوان کرد: به شهروندان شیرازی این اطمینان را می‌دهم که هیچ‌گونه تغییر کاربری را در باغات قصرالدشت نخواهیم داشت و فقط تغییر کابری گروه پنج را که قانون اجازه داده به خاطر تملک گروه یک باغات قصرالدشت انجام می‌دهیم.

این نکته قابل توجه است که درآمد حاصل از تغییر کاربری گروه پنج باغات بسیار بیشتر از هزینه‌های نگهداری باغات گروه یک است و به نظر می‌رسد درآمد حاصل از این تغییرکاربری به علت فراهم نبودن فضای اقتصادی شهرها و نبود منابع مالی دستگاه‌ها به عاملی برای تغییر کاربری این باغات و دسترسی به منابع مالی تبدیل شده است.

در این بین نقش سوداگران بازارهای زمین و مسکن را هم نمی‌توان نادیده گرفت که در تب و تاب زندگی شهری، دستیبابی به شهر سبز را نادیده گرفته و سود اقتصادی را مدنظر قرار داده‌اند.

از دست رفتن بخش مهم و وسیعی از ریه‌های شهر شیراز طی سال‌های آینده مشکلات زیست محیطی بسیاری را به وجود می‌آورد و بر بحران نگرش انسان به محیط زیست و از بین رفتن قبح نقض قوانین زیست محیطی دامن خواهد زد همچنین مسئولان باید متوجه این امر باشند که باغات شیراز به عنوان ریه‌های شهر شیراز حتی با خشک شدن عمدی یا غیرعمدی درختان باید حفظ شوند و همه دستگاه‌ها در جهت بازسازی باغات خشک شده، بسیج شوند.