آنومی؛ نمایشی از تئاتر واقعیت‌گرای متعهد

کارشناسان، عوامل و مسوولان مرتبط با این تئاتر روز سه‌شنبه در نشستی خبری به منظور معرفی این اثر در پردیس تئاتر مستقل مشهد گرد هم آمدند و این اثر هنری را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار دادند.

معاون دادستان عمومی و انقلاب مشهد در این نشست گفت: تعدادی از هنرمندان مشهدی یک سال قبل از دستگاه قضا خواستند که یکی از پرونده های خود را به عنوان موضوع نمایشنامه در اختیار آنها قرار دهد که این مهم مورد استقبال دادگستری مشهد قرار گرفت زیرا لازم است که با هدف پیشگیری از وقوع جرایم و با استفاده از ابزار هنر برخی از آسیبهای اجتماعی که در لابه‌لای پرونده‌های قضایی قرار دارد برای جامعه بازگو شود.

نیره عابدین زاده افزود: زمانی که هنرمندان تئاتر به دستگاه قضا مراجعه کردند دو پرونده‌ با ماهیت آسیب اجتماعی در جریان بود که با رایزنی‌های انجام گرفته با قاضی، متهم و وکیل پرونده عوامل تئاتر در جلسات دادگاه مربوط به این دو پرونده شرکت کردند.

معاون دادستان مرکز استان خراسان رضوی گفت: هنرمندان گروه تئاتر "آنومی" در همه جلسات دادگاه این پرونده‌ها تا انتهای آن حضور پیدا کردند و موضوعات را با دقت پیگیری می‌کردند، رفت و آمد زیادی به دادگاه داشتند و چندین مرتبه با قاضی پرونده‌ها صحبت و گفت و گو کردند و ایده گرفتند.

عابدین زاده افزود: تلاش گروه تئاتر آنومی برای ساخت یک اثر هنری منطبق با واقعیات جامعه برای دستگاه قضا بسیار ارزشمند است و نتیجه کار آنها که به زودی روی صحنه می‌رود ماجرای دو پرونده مهم در دادگستری مشهد است که رای یک پرونده قطعی شده و رای پرونده دیگر هنوز از دیوان عالی کشور بازنگشته است.

وی اضافه کرد: مردم تصور می‌کنند کار دستگاه قضا فقط مجازات کردن است اما قانون اساسی، پیشگیری از وقوع جرم را به عنوان یکی از وظایف اصلی دستگاه قضا قرار داده است و به این معنا این دستگاه نباید در انتظار وقوع جرم و مجازات آن باشد بلکه باید از وقوع آن جلوگیری کند.

معاون دادستان مرکز استان خراسان رضوی گفت: آثار و تبعات اجتماعی مجازات یک جرم برای جامعه، خانواده و فرد مجرم نامطلوب است و همیشه ۱۰۰ درصد واقعیت یک پرونده قضایی بیان نمی‌شود.

عابدین زاده افزود: در موارد پیشگیری از وقوع جرم در کشور تاکنون از ابزار هنر مانند سینما، تئاتر و تلویزیون کمتر استفاده شده و امید است که کار هنرمندان مشهدی در این خصوص به کل کشور تسری یابد.

وی ادامه داد: تلاش دستگاه قضایی فراهم کردن زمینه ارتباط بین هنرمندان تئاتر آنومی با عوامل پرونده قضایی بود و جدیت و دقت نظر آنان در کار انگیزه ما را برای همکاری بیشتر با اصحاب هنر در پرداختن به موضوعات اجتماعی بیشتر کرد.

معاون دادستان مرکز استان خراسان رضوی گفت: با اینکه برخی از جلسات دادگاه به جهت برخی ملاحظات و حفظ حرمت افراد جنبه عمومی نداشت اما از آنجا که برگه‌های یک پرونده قضایی همه واقعیات یک ماجرا را عنوان نمی‌کند تلاش شد هنرمندان این گروه نمایشی در جلسات غیرعلنی نیز حضور یابند و از واقعیات پرونده آگاه شوند.

عابدین زاده افزود: تئاتر "آنومی" را گروه زیادی از مردم تماشا می‌کنند و به طور قطع نتایج آن به صورت پیشگیری وضعی و رشدمدارانه است که دستگاه قضا در شرایط کنونی به جد به دنبال تحقق این مساله است.

آنومی یک اثر جسورانه است

عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این نشست گفت: تاکنون در کشور کمتر اتفاق افتاده است که یک گروه از هنرمندان برای ساختن یک فیلم یا تئاتر پژوهش بسیار کاملی پیرامون آن انجام داده باشند و کاملا یک اثر را مبتنی بر واقعیت تهیه کنند.

دکتر مجید فولادیان افزود: شاید بتوان فیلم "متری شش و نیم" به کارگردانی "سعید روستایی" را یکی از کم اشکال‌ترین فیلمهای مبتنی بر پرونده‌های قضایی در کشور دانست که محققان اجتماعی و حقوقی آن را تایید کرده و نتوانسته باشند ایرادی بر آن بگیرند که این فیلم هم اثر زیادی بر جامعه گذاشت.

وی اضافه کرد: اقدام گروه تئاتر آنومی گام بلندی در حوزه ورود تئاتر به پرونده‌های قضایی و ساخت اثری مبتنی بر واقعیت است که اقدامی کم نظیر به شمار می‌رود.

این جامعه شناس گفت: اینکه اساس و پایه یک اثر تئاتری، مساله ای اجتماعی باشد یک اقدام جسورانه است که ما را به هنر متعهد نزدیک می‌کند و خروجی تئاتر "آنومی" یک اقدام مثبت است که می‌تواند به یک اتفاق در حوزه هنر تبدیل شود.

۸۰ درصد به واقعیت ماجرا وفادار بودیم

یکی از نویسندگان اثر نمایشی "آنومی" نیز در این نشست گفت: طی یک سال گذشته که دسترسی به این پرونده و شرکت در جلسات دادگاه امکان پذیر بود نمی‌دانستیم تا چه حد می‌توان از ابزار هنر برای ارایه این موضوع در قالب تئاتر استفاده کرد.

شادی غفوریان افزود: با این حال در نوشتن متن نمایش و ساخت آن تا ۸۰ درصد به اطلاعات مربوط به پرونده وفادار بودیم و ۲۰ درصدی که تغییر یافته به دلیل جذب مخاطب و استفاده از فنی بوده که لازمه ساخت تئاتر است.

وی اضافه کرد: داستان این تئاتر ماجرای قتل دو کودک سه ساله و هشت ساله توسط مادرشان در حین خواب است و پایان تلخی دارد اما در مجموع تلاش شده است واقعیتهای عمیق جامعه به مخاطب منتقل شود.

غفوریان ادامه داد: متهم این پرونده همسن و سال من بود و من بارها این فکر به نظرم رسید که می توانست این اتفاق برای من افتاده باشد لذا به نظر من هنر واقعیت گرا بهترین ابزار برای پیشگیری از بروز بسیاری از جرایم در جامعه است.

آنومی به ذات تئاتر نزدیک است

یکی از بازیگران تئاتر آنومی نیز در این نشست گفت: نمایش آنومی به ذات تئاتر بسیار نزدیک است زیرا هرچند امکان دارد یک اثر نمایشی فرح بخش باشد اما باید کارکرد اجتماعی هم داشته باشد.

رضا حسینی افزود: ذات تئاتر، فرهنگ سازی و ارتقای فکر و شعور مخاطب است و تئاتر مستندی مانند "آنومی" در واقع بازسازی یک واقعیت است نه خود واقعیت چون خود واقعیت آن قدر گداخته است که نمی‌توان آن را به طور کامل در قالب تئاتر یا سینما تبیین کرد.

وی اضافه کرد: بازیگری در نمایش "آنومی" به سبب مستند بودن این اثر، مستند است و عین شخصیت واقعی پرونده را به نمایش می‌گذارد، مستند بودن این اثر به بازیگر کمک می‌کند که نقش خود را به بهترین وجه بازی کند.

اجرای آنومی از ۱۰ بهمن ماه آغاز می‌شود

کارگردان اثر نمایشی "آنومی" نیز در این نشست گفت: زمانی که درخواست این گروه تئاتر برای ساختن اثر نمایشی مبتنی بر یکی از پرونده‌های قضایی به دادگستری داده شد فکر می‌کردم که به این زودی ‌ها پاسخی از سوی این نهاد دریافت نکنیم.

عادل توکلی افزود: اما دادگستری خراسان رضوی به ویژه خانم عابدین زاده به درخواست ما جواب مثبت دادند و بیشتر از ما پیگیر تحقق این درخواست و ساخت اثر هنری مرتبط با موضوعات یکی از پرونده‌های قضایی بودند که این مهم مسیر را برای ادامه کار بسیار آسان کرد.

وی ادامه داد: "آنومی" به فقدان هنجار یا بی هنجاری اطلاق می‌شود یعنی زمانی که در جامعه‌ای هنجارهای سنتی از بین بروند جامعه در شرایط ناهنجاری قرار می‌گیرد و تئاتر آنومی با ماهیت پیشگیرانه نشان می‌دهد که هنرمندان نسبت به مسایل اجتماع بی تفاوت نیستند.

کارگردان تئاتر آنومی گفت: این نمایش پنج ایپزود دارد و نویسندگان آن "شادی غفوریان" و "مسعود عقلی" هستند و ۲۹ نفر بازی در این اپیزودها را برعهده دارند.

توکلی افزود: اجرای این تئاتر از ۱۰ بهمن ماه کنونی آغاز می‌شود و خرید بلیت آن از طریق وب سایت انجام می‌گیرد.