نحوه ازدواج در انسان‌های نخستین چگونه بود

با مطالعه فسیل انسان‌های راست‌قامت مشخص شد:

یکی از هیجان‌انگیزترین بخش‌های هر کاوش و حفاری باستان‌شناسانه‌ای، کشف و شناسایی فسیل و بقایای مرتبط با انسان‌های اولیه و سایر نژادهای منقرض‌شده انسانی است.

باستان‌شناسان اخیراً در مطالعات و کاوش‌های علمی خود موفق به شناسایی کوچک‌ترین گونه شناخته‌شده انسان راست‌قامت قاره افریقا با نام Homo erectus cranium شدند. در این کاوش، جمجمه‌های مرتبط با این‌گونه انسانی منقرض‌شده در کشور اتیوپی کشف‌شده است.

یافته‌های باستان‌شناسان همچنین نشان می‌دهد که چند مایل دورتر از این محل، بقایای جمجمه دیگری از همین‌گونه انسانی ولی با ساختاری محکم‌تر و کمی بزرگ‌تر ازنظر ابعاد کشف‌شده است. با توجه به اینکه هردوی این جمجمه‌ها متعلق به انسان راست‌قامت هستند، باستان‌شناسانی که روی این پروژه کار می‌کنند تصور کردند که این دو جمجمه نشان‌دهنده تفاوت‌های موجود بین جنسیت مذکر و مؤنث را نشان می‌دهد.

اگر هر دو جمجمه به انسان‌های راست‌قامت تعلق داشته باشند که محققان در این رابطه اطمینان دارند، این اختلاف اندازه می‌تواند مشابه اختلاف اندازه بین شامپانزه‌ها یا گوریل‌های نر و ماده باشد. بررسی‌های انجام‌شده در این رابطه نشان می‌دهد که اکثریت اعضای خانواده نخستینیان که در آن‌ها اختلاف اندازه جمجمه و حجم مغزی بین اعضای مذکر و مؤنث وجود دارد، دارای سیستم ازدواج مبتنی بر چندهمسری هستند.

مایکل راجرز (Michael Rogers) سرپرست این تیم تحقیقاتی و باستان‌شناس دانشگاه ایالتی کنِتیکت جنوبی، در این رابطه می‌گوید: تفاوت‌های جسمی بین زن و مرد ممکن است با عادت‌های اولیه جفت‌گیری انسان‌ها مرتبط باشد. این یافته ممکن است موضوع موردبحثی را برای انسان شناسان که سال‌هاست وجود دارد، زنده کند. جمجمه کوچک می‌تواند بحثی را در مورد اینکه چه میزان تغییرپذیری در یک‌گونه از انسان وجود دارد، مجدداً آغاز کند.

انسان راست‌قامت یکی از نژادهای انسان‌های اولیه محسوب می‌شود که بسیار شبیه به انسان هوشمند است. در این انسان بازوها کوتاه‌تر از پاها و بدن است که احتمالاً این ویژگی به وی امکان می‌دهد راحت‌تر روی زمین راه‌رفته و البته حرکت و بالا رفتن از درختان برای وی به نسبت نخستینیان، دشوارتر است. پیش‌ازاین باستان‌شناسان برخی از بقایای آن‌ها مانند استخوان‌های لگن را در منطقه آفار (Afar) اتیوپی، در پروژه حفاری که بیش از 20 سال پیش انجام‌شده بود، یافته بودند.

هر یک از این دو حفاری منجر به کشف قسمت‌های متفاوتی از جمجمه انسان راست‌قامت شد. مجموعه قطعات جمجمه کوچک‌تر به حدود یک‌میلیون و 500 هزار سال پیش بازمی‌گردد، درحالی‌که قطعات جمجمه بزرگ‌تر، کمی جدیدتر بوده و متعلق به یک‌میلیون و 250 هزار سال پیش است.

مایکل راجرز در این رابطه می‌گوید، مقایسه این دو جمجمه نشان می‌دهد که اندازه آن‌ها باهم متفاوت است. باستان‌شناسان بر اساس اندازه قطعات باقی‌مانده، تخمین می‌زنند که جمجمه کوچک‌تر می‌توانست ظرفیت مغزی برابر با 590 سانتیمتر مکعب را در خود جای دهد درحالی‌که جمجمه بزرگ‌تر دارای مغزی حدوداً بین 819 تا 901 سانتیمتر مکعب بود.

اگر هر دو جمجمه به انسان‌های راست‌قامت تعلق داشته باشد که محققان در این رابطه اطمینان دارند، این اختلاف اندازه می‌تواند مشابه اختلاف اندازه بین شامپانزه‌ها یا گوریل‌های نر و ماده باشد. بررسی‌های انجام‌شده در این رابطه نشان می‌دهد که اکثریت اعضای خانواده نخستینیان که در آن‌ها اختلاف اندازه جمجمه و حجم مغزی بین اعضای مذکر و مؤنث وجود دارد، دارای سیستم ازدواج مبتنی بر چندهمسری هستند.

باستان‌شناسان همچنین تصدیق می‌کنند که ممکن است جمجمه کوچک‌تر به‌طورکلی متعلق به گونه‌های اولیه انسان راست‌قامت باشد؛ زیرا 250 هزار سال فاصله بین این دو نمونه وجود داشته و احتمال دارد که جمجمه بزرگ‌تر، نسخه تکامل‌یافته‌ای از نمونه کوچک‌تر باشد.

سیلشی سماو (Sileshi Semaw) از دیگر اعضای این تیم تحقیقاتی و باستان‌شناس موسسه عصر سنگ در این رابطه می‌گوید، بااین‌وجود، نکات اختلاف اندازه بین جنس‌ها در سایر نخستینیان، پیش از انسان ظاهر می‌شود. یافته‌های اخیر جمجمه‌های کوچک به همین اندازه، اعتقاد ما را تقویت می‌کند که این یافته الگویی از تفاوت‌های جنسی در اندازه بدن اعضای مذکر و مؤنث گونه انسانی راست‌قامت است. به‌این‌ترتیب ما می‌توانیم حدس بزنیم که الگوی چندهمسری بین انسان‌های اولیه رایج بوده است.

در خاتمه باید اذعان داشت که این نتیجه‌گیری تنها بر اساس مطالعه چند نمونه از فسیل‌های انسان راست‌قامت بوده و قابل‌تعمیم به همه گونه‌های انسان‌های اولیه نیست. به همین دلیل باستان‌شناسان نیازمند مطالعه و انجام کارهای میدانی بیشتری برای مطالعه نحوه ازدواج و جفت‌گیری انسان‌های نخستین هستند.

مترجم: احسان محمدحسینی