دشواری‌های سکون در فصل کوچ

فارس بیشترین جمعیت عشایر کوچ رو کشور را دارد که در حال حاضر این قشر با شیوع کرونا با مشکلاتی در فصل کوچ بهاره مواجه شده‌اند.شیوع کرونا مشکلات بسیاری را برای اقشار مختلف ایجاد کرده که عشایر نیز از آن مستثنی نیستند.

بیماری کرونا در حالی شیوع پیدا کرده که براساس تقویم کوچ هرساله عشایر استان فارس از نیمه فروردین بار کوچ خود را در مناطق قشلاقی جمع کرده و به همراه دام‌های خود راه ییلاق را در پیش می گرفتند.

در پی شیوع بیماری کرونا و براساس تصمیم متولیان امر کوچ عشایر امسال به تعویق افتاد و این قشر اکنون به جای بستن کوله بار سفر فعلا باید در مناطق قشلاقی بمانند.

به گفته برخی عشایر استان فارس این قشر در پی تعویق زمان کوچ با مشکلاتی از جمله گرمای هوا و خشکی گیاهان مرتعی در آینده نزدیک روبه رو خواهند شد که در پی آن نیاز به تامین علوفه مورد نیاز دام های خود دارند.

هم اکنون جامعه عشایری استان فارس با کمبود مایحتاج ضروری مورد نیاز مانند آرد نیز روبه رو هستند و همچنین درخواست هایی از جمله تاخیر در پرداخت قسط وام،حق بیمه و دریافت ماسک و مواد ضدعفونی کننده نیز دارند.

۱۵۰ هزار نفر عشایر کوچ‌رو در قالب ۳۰ هزار خانوار در فارس زندگی می کنند که تقریبا 12.5 درصد از عشایر سیار ایران را شامل می شود. سه ایل قشقایی ،خمسه و لر با هشت طایفه مستقل ترکیب قومیتی عشایر استان فارس را تشکیل می‌دهند.

ایل قشقایی فارس شامل شش طایفه دره شوری، شش بلوکی، عمله، فارسیمدان ،کشکولی بزرگ و کشکولی کوچک می شود و ایل خمسه نیز پنج طایفه باصری،کردشولی ،عرب ،نفر و بهارلو را در بر می گیرد.

ایل لر ممسنی این استان نیز شامل چهار طایفه بکش ، جاوید ،دشمن زیاری و رستم می شود و همچنین ایل لر بویراحمد علیا با ۹ طایفه به همراه هشت طایفه مستقل خانواده بزرگ ایلیاتی استان فارس را تشکیل می دهند که این جامعه ۵/۳ درصد از جمعیت فارس و ۵/۱۲ درصد از عشایر کل کشور را شامل می شود.

عشایر فارس در ۶۷ درصد از عرصه های مرتعی در مناطق ییلاقی و قشلاقی این استان پراکنده شده اند.

زندگی عشایری توام با کوچندگی دارای پیشینه تاریخی بسیار طولانی در ایران بوده و تا حدود یک قرن پیش بخش عمده جمعیت کشور را عشایر تشکیل می دادند و طی قرون متمادی این قشر از نقش اجتماعی ،اقتصادی و اقتدار سیاسی زیادی برخوردار بوده که معیشت آنها نیز با استفاده از فرآورده های دامی مبتنی بر کوچ به منظور بهره از چراگاه های طبیعی در مناطق ییلاق(سردسیر) و قشلاق(گرمسیر) تامین می شده است.

در طی یک قرن اخیر به دلیل تغییر سبک زندگی و گسترش تکنولوژی رفته رفته از جمعیت عشایر ایران کاسته و بر جمعیت شهرنشین آن افزوده شده است.

کیان داستانی یکی از عشایر ایل ترک قشقایی استان فارس که اکنون در منطقه‌ای قشلاقی در روستای رونی در مرز استان فارس و بوشهر ساکن است.

او در گفت و گو با خبرنگار ایرنا،گفت: کوچ عشایر استان فارس در شرایط شیوع بیماری کرونا به تعویق افتاده و عشایر این منطقه نیز احتمالا تا خردادماه ۹۹ در این منطقه گرمسیری ساکن خواهند بود.

داستانی افزود: من به همراه سایر عشایر این منطقه هر ساله از اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت به سمت شیراز کوچ کرده و در منطقه ای ییلاقی در اطراف بخش خان زنیان و حسین آباد ساکن می‌شویم.

دام‌های کوچ نکرده علوفه می خواهد

وی ادامه داد: با وجود شیوع بیماری کرونا در حال حاضر کوچ عشایر نیز متوقف شده و به دلیل گرمای هوا در این منطقه قشلاقی تا یکماه آینده گیاهان خشک و خوراکی برای دام ها وجود نخواهد داشت و قطعا بخشی از دام های عشایر این منطقه تلف می شوند.

داستانی با بیان اینکه در حال حاضر به دلیل بارندگی اخیر،هوای منطقه ای که ساکن آن هستند مناسب است،گفت: براساس تجارب سالیان گذشته هوای این منطقه از اواسط اردیبهشت رفته رفته گرم و علوفه دام کمیاب خواهد شد.

او اظهار داشت: توقف کوچ عشایر در شرایط کنونی در مناطق قشلاقی نیازمند تامین علوفه دام ها است و تاکنون اداره امور عشایر استان فاری هیچ کمکی در خصوص تامین علوفه به عشایر این منطقه نکرده است و در حال حاضر نیز عشایر علوفه مورد نیاز خود را از بازار آزاد تامین می کنند.

وی همچنین گفت : در حال حاضر علوفه به ازای هر کیلوگرم نزدیک به ۳ هزار تومان به دست عشایر این منطقه می رسد.

این عشایر استان فارسی در ادامه سخنان خود در پاسخ به این سوال که آیا مواد ضدعفونی کننده و ماسک در اختیار این قشر قرار گرفته است،گفت: در روزهای گذشته دهیاری این منطقه یک بسته حاوی مایع دستشویی و وایتکس به هر خانوار داده ولی ماسک و دستکش در بین این مواد نبوده است.

او جمعیت عشایر استان فارس ساکن در این منطقه را بیش از ۲۰۰ خانوار عنوان کرد.

کرونا،توقف خرید و فروش دام عشایری و مشکلات مالی

داستانی در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: در حال حاضر فصل فروش دام عشایر استان فارس است و در شرایط شیوع بیماری کرونا از ورود خریداران دام به این منطقه جلوگیری می شود و عشایر اگر نتوانند دام خود را به فروش برسانند نمی توانند هزینه خرید مایحتاج خود و خانواده های خود را تامین کنند و در نتیجه با مشکلات زیادی مواجه خواهند شد.

او با بیان ضرورت تعویق اقساط بانکی و حق بیمه تامین اجتماعی عشایر در شرایط کنونی،اظهار داشت: در این شرایط شیوع بیماری کرونا که عشایر نمی توانند دام های خود را به فروش برسانند باید تسهیلات حمایتی کم بهره برای عشایر در نظر گرفته شود.

وی که از عدم رسیدگی امور عشایر در این شرایط ناراضی است در ادامه گفت: خرید و فروش دام در این شرایط تقریبا تعطیل و عشایر با مشکلات زیادی مواجه شده اند و به همین دلیل این قشر اکنون نیازمند کمک و حمایت هستند.

این عشایر استان فارسی ادامه داد: عشایر این منطقه در تامین آرد مورد نیاز برای پخت نان و سایر مواد غذایی با مشکل مواجه هستند.

وی اضافه کرد: در حال حاضر شرکت تعاونی عشایری این منطقه با اعلام کمیاب شدن آرد تنها میزانی اندک از این کالای اساسی را در اختیار خانوارهای عشایری قرار می‌دهد.

داستانی با بیان اینکه خانواده او ۱۰ نفره و دو نفر از آنها نیز معلول هستند،گفت: در این شرایط حداقل باید دو کیسه آرد ۴۰ کیلوگرمی به هر خانوار داده شود در صورتی که در روزهای گذشته تنها یک کیسه آرد به خانواده ما تعلق گرفته که این میزان آرد تنها برای ده روز مصرف خانواده ما استفاده می شود.

او در ادامه خاطرنشان کرد: در صورتی که به دلیل شیوع بیماری کرونا کوچ عشایر با تاخیر انجام خواهد شد باید علوفه دامی مورد نیاز و همچنین مواد خوراکی من جمله آرد عشایر تامین شود.

توقف طولانی کوچ غیرممکن است

محمدعلی صادقی یکی دیگر از عشایر کوچ رو استان فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا،گفت: کوچ عشایر در شرایط فعلی شیوع بیماری کرونا ممنوع اعلام شده است. صادقی افزود: با توجه به زندگی عشایری امکان طولانی شدن زمان حضور عشایر در مناطق قشلاقی امکان‌پذیر نیست و باید به مناطق ییلاقی کوچ کنند.

وی که در حال حاضر در منطقه ای قشلاقی در شهرستان قیر و کارزین ساکن است،گفت: خوشبختانه به دلیل بارندگی روزهای اخیر وضعیت کنونی مناطق قشلاقی استان مناسب است اما قطعا در روزها و هفته های آتی رفته رفته هوا گرم و در پی آن گیاهان مرتعی خشک و شرایط در مناطق قشلاقی برای چرای دام مناسب نخواهد بود.

او اضافه کرد: در این شرایط اگر جلوی کوچ عشایر در کوتاه مدت گرفته شده ضروری است که تمهیدات لازم من جمله پیش بینی علوفه مورد نیاز دامها و همچنین خوراک و آب آشامیدنی مورد نیاز عشایر نیز انجام شود و این در حالی است که توقف کوچ برای مدتی طولانی نیز غیرممکن خواهد بود.

گرمای قشلاق،خشکی گیاهان مرتعی و حشرات موذی

مدیر کل امور عشایر استان فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: براساس تقویمی که قبل از شیوع بیماری کرونا توسط ستاد تنظیم کوچ کشور اعلام شده بود،کوچ عشایر بصورت زمینی از ۱۵ فروردین ۹۹ و کوچ ماشینی از ۲۰ اردیبهشت ۹۹ باید انجام می‌گرفت.

روح الله بهرامی با بیان اینکه مدیریت کوچ این استان با اداره کل امور عشایر فارس و کنترل آن با اداره کل منابع طبیعی استان است،افزود: به دلیل شیوع بیماری کرونا و شرایط خاصی که ایجاد شده ،ستاد کنترل و پیشگیری از بیماری کرونا استان فارس درخواست تعویق کوچ را به سازمان جنگل ها و مراتع کشور ارجاع داد که در نهایت با این درخواست موافقت شد.

وی ادامه داد: تاخیر در زمان کوچ می تواند عشایر را با مشکلاتی در پی گرمی هوا ،خشکی گیاهان مرتعی در مناطق گرمسیری و وجود حشرات موذی مانند مگس مواجه کند و به همین دلیل امکان ماندگاری عشایر بصورت طولانی مدت در مناطق قشلاقی امکان پذیر نیست.

وی اضافه کرد: در حال حاضر کوچ عشایر استان فارس به تعویق افتاده و کماکان منتظر اعلام ستاد پیشگیری و مبارزه با کرونا برای انجام کوچ هستیم و تا لحظه فعلی ماندگاری عشایر در قشلاق ادامه دارد.

مدیرکل امور عشایر فارس با اشاره به بارندگی‌های روزهای اخیر،گفت: بارش های چند روز گذشته به تعدیل شرایط آب و هوایی مناطق گرمسیری استان فارس کمک کرد.

تداوم خدمات‌رسانی در مناطق قشلاقی

او اضافه کرد: پیش بینی تامین آب عشایر استان فارس انجام شده بنحوی که تانکرهای آبرسان در مناطق قشلاقی فعالیت و عملیات آبرسانی به عشایر را کماکان انجام خواهند داد و همچنین تمام فروشگاه های عشایری که مایحتاج عمومی عشایر این استان مانند آرد ،آذوقه و علوفه را در مناطق قشلاقی تامین می کنند از تغییر محل فعالیت به مناطق ییلاقی منع شده و همچنان در مناطق قشلاقی به کار خود ادامه خواهند داد.

وی اضافه کرد: از طرفی دیگر از طریق ستاد پیشگیری و مبارزه با کرونا فارس و اداره کل صنعت،معدن و تجارت این استان هماهنگی‌های لازم برای تهیه و توزیع مواد ضدعفونی کننده،دستکش و ماسک از طریق شرکت های تعاونی عشایری در بین عشایر انجام و این اقلام در اختیار عشایر قرار داده می شود.

بهرامی در پاسخ به این سوال که ماسک و دستکش هنوز در اختیار بعضی از عشایر استان فارس قرار نگرفته،گفت: ممکن است بعضی از شرکت های تعاونی عشایری هنوز این تجهیزات را دریافت نکرده و یا در میان عشایر توزیع نکرده باشند که این کار در روزهای آتی انجام می شود.

وی در پاسخ به سوالی دیگر درخصوص کمبود آرد مورد نیاز خانوارهای عشایری این استان نیز گفت: با توجه به تمایل افراد به پخت نان در منازل به دلیل پیشگیری از شیوع بیماری کرونا،تقاضا برای خرید این محصول از فروشگاه های عشایری استان افزایش یافته در حالی که سهمیه آرد عشایری در این استان ثابت بود و به همین دلیل مشکلاتی در روزهای گذشته در این خصوص ایجاد شده است.

مدیر کل امور عشایر فارس،افزود: براساس دفترچه عشایری به هر خانوار یک کیسه آرد تحویل داده می شود که به دلیل تقاضای زیاد کمبودهایی در این بخش ایجاد شد که با اختصاص بخشی از سهمیه فروردین و اردیبهشت ۹۹ از این مشکل تا حدودی کاسته شده است.

تسهیلات در اختیار عشایر فارس

وی در بخش دیگری از سخنان خود با توجه به بروز مشکلاتی در خرید و فروش دام و در پی آن ایجاد مشکلات نقدینگی در بین عشایر استان،گفت: تسهیلاتی در قالب زنجیره تولید گوشت قرمز و کمک به جبران خسارت خشکسالی می توان به عشایر این استان اعطا کرد تا بخشی از مشکلات کنونی عشایر فارس برطرف شود.

بهرامی توضیح داد: تسهیلات زنجیره تولید گوشت قرمز با سقف ۱۰۰ میلیون تومان با کارمزد ۱۰ درصد و تسهیلات کمک به جبران خسارت خشکسالی با سقف ۱۵ میلیون تومان با کارمزد ۴ درصد و بازپرداخت ۵ ساله به عشایر تعلق خواهد گرفت که این قشر برای کم کردن مشکلاتشان در شرایط کنونی می توانند با مراجعه به ادارات امور عشایر شهرستان های استان فارس از آن بهرمند شوند.

مدیرکل امور عشایر فارس در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه این استان بیشترین جمعیت عشایر کوچنده کشور را در خود جای داده است،گفت: فارس با جمعیتی معادل ۱۵۰ هزار نفر عشایر کوچنده و حدود ۳۰ هزار خانوار،تقریبا ۱۲ و نیم درصد از عشایر سیار ایران را در خود جای داده است که عشایر حدود ۳ و نیم درصد جمعیت این استان را تشکیل می‌دهند.

وی افزود: سه ایل قشقایی ،خمسه و لر با هشت طایفه مستقل ترکیب قومیتی عشایر استان فارس را تشکیل می‌دهند.

بهرامی خطاب به عشایر این استان تاکید کرد: توصیه می کنم که کماکان عشایر به اطلاعیه های ستاد پیشگیری و مبارزه با کرونا و دانشگاه های علوم پزشکی سراسر استان توجه داشته و فعلا کوچ را به تعویق انداخته و به هیچ وجه از مناطق قشلاقی حرکت نکنند و اداره کل امور عشایر فارس نیز آمادگی کامل برای خدمات رسانی به عشایر این استان پهناور را دارد و قطعا بعد از شکست کرونا روند کوچ از سر گرفته خواهد شد.

وی بیان کرد هر چند تاخیر در کوچ از نظر منابع طبیعی آسیب هایی به همراه دارد اما در برخی مواقع از جمله مقطع کنونی که پای سلامت عشایر در میان است، چاره ای جز ایجاد تاخیر در کوچ نیست.

مدیر کل امور عشایر فارس اظهار داشت: عشایر این استان در صورت مشاهده علائم بیماری نظیر تب، سردرد، گلودرد، سرفه و تنگی نفس به یکی از نزدیک ترین محل های استقرار خانه های بهداشت مراجعه کنند.

گزارش از: محمدامین افشارپور