بررسی و نقد کتاب فرهنگ سیاسی محمود سریع القلم برگزار شد

به گزارش خبرنگار مهر، سومین جلسه از چهارسوق اندیشه سیاسی با بررسی و نقد کتاب فرهنگ سیاسی محمود سریع القلم برگزار شد. این نشست علمی با ارائه محمود فروزبخش سه شنبه ۱۵ تیرماه در خانه مشروطه اصفهان برگزار شد.

فروزبخش در ابتدای این نشست تصریح کرد: سریع القلم تمامی دوره تحصیلات آکادمیک خود را در آمریکا گذرانده است و این مطلب بر روی نوشته ای او تأثیر بسزایی گذاشته است. به طوری که در این کتاب هم روح جهانی شدن و اصالت توسعه به صورت پیش فرض پذیرفته شده و نویسنده به دنبال ارائه راهکاری برای برقراری توسعه است.
معاون پژوهشی خانه مشروطه اصفهان با اشاره به مقدمه کتاب فرهنگ سیاسی ایران گفت: آن چه سریع القلم در این کتاب به صورت پیش فرض پذیرفته، تقدم توسعه اقتصادی بر توسعه سیاسی است. او تحقق مقولات آزادی و جامعه مدنی را تا قبل از قطع دست دولت از اقتصادی، ناممکن می‌داند و تجربه لیبرالیسم بعد از تجربه استقلال مالی و خصوصی سازی میسر است.

وی با اشاره به تفکرات حسین بشیریه خاطرنشان کرد: با این نگاه سریع القلم درست در مقابل بشیریه قرار می‌گیرد، زیرا بشیریه فرآیند گذار به دموکراسی را بدون پیش شرط می‌داند حال آن که در نزد سریع القلم اقتصاد رهاشده از تمرکز دولت بر برقراری دموکراسی اولویت دارد.

این پژوهشگر حوزه تاریخ افزود: سریع القلم معتقد است ایرانیان فرهنگ سیاسی خاص خود را دارند که در طی قرن‌ها شکل گرفته و اساس این روحیه سیاسی، عشیره گرایی است. وی معتقد است فرهنگ عشیره گرایی به صورت ناخودآگاه امروز هم در عمل سیاسی ما مشهود است. بی اعتمادی، مشاجره طلبی، حس تعلق به جای تعقل، فردگرایی منفی و حس عدم امنیت و همراهی نکردن با حکومت مرکزی از جمله این روحیات است.

فروزبخش در انتقاد به نوع نگاه سریع القلم گفت: سریع القلم صفاتی را برای ایرانیان قائل است که بعضاً به صورت روزمره هم این صفات را می‌بینیم اما مشکل این نویسنده آن است که گاهی این صفات را در مقام ذات ایرانیان بیان می‌کند. این در حالی است که خود دکتر سریع القلم نیز اعتراف می‌کند که این صفات با آموزش صحیح قابل اصلاح هستند. پس برای این صفات نباید جنبه ذاتی قائل شویم بلکه برای یافت صفات ذاتی ایرانیان باید به دنبال خط هویتی عمیق‌تری باشیم. اشکال کار این نوع نگاه‌ها این است که معمولاً بر روی گسستگی‌ها تأکید می‌کنند حال آن که باید پرسید پیوستگی هویتی ایرانیان چگونه حاصل شده است و کدام ظرفیت ما می‌تواند این عیوب را برطرف کند.

وی با اشاره به نقاط مثبت این کتاب گوشزد کرد: آقای سریع القلم به نقاط ضعف فرهنگ سیاسی ایرانیان به خوبی دست گذاشته اند و صورت مسئله خوبی را با کمک ۹۰۰ پرسش نامه باز می‌کنند اما به یک باره جواب همه مسائل را در خصوصی سازی و کاهش تمرکز دولت بر اقتصاد عنوان می‌کنند و اعتقاد دارند که این اصلاحات باید از بالا به پایین صورت گیرد و ساختارهای حکومتی در این زمینه نقش اول را ایفا می‌کنند.

نویسنده کتاب شهر گنبدهای فیروزه‌ای و کاشی‌های شکسته تذکر داد: حرکت به سمت توسعه اگر چه ضروری است، اما تذکر اصلی این است که آیا ما نسبت به دارایی‌ها و ظرفیت‌های منطقه‌ای خود دقت لازم را داریم یا تنها به نسخه‌های جهانی توجه می‌کنیم و پیش فرض‌های مشخصی را مبدأ قضاوت خود قرار می‌دهیم. حاصل چنین نگاهی متنی می‌شود که در آن فراوان از کلمه «باید» استفاده شده است و شاید نتواند با مخاطب ایرانی خود ارتباط بگیرد.