ارزش زمانی پول چیست؟

ارزش زمانی پول و یا ارزش فعلی تنزیل شده، که آن را با TVM نشان می‌دهند، بیانگر ارزشمند بودن پول در زمان حال نسبت به زمان آینده است و دلیل ارزش بیش‌ترِ همان مقدار پول در زمان حال نسبت به زمان آینده، پتانسیل درآمدی است که پول با خود به همراه دارد. به این ترتیب، می‌توان بیان کرد که توجه به مفهوم ارزش فعلی تنزیل شده، قدرت و توان خرید و سرمایه‌گذاری شما در زمان حال را افزایش می‌دهد. نرخ تورم سبب می‌شود توان خرید و سرمایه‌گذاری در هر سال نسبت به سال پیش کاهش یابد و دقیقأ به همین دلیل است که مفهوم ارزش زمانی پول جایگاه ویژه‌ای در حوزه مالی و سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص داده است. برای درک بهتر ارزش فعلی تنزیل شده، می‌توان نگاهی به مفهوم ضرب‌المثل “سرکه نقد به از حلوای نسیه” انداخت که دقیقأ درک ساده‌ای از این مفهوم را به ما نشان می‌دهد.

روش محاسبه ارزش زمانی پول

فرض کنید در سال ۹۹ از فردی ۵۰ میلیون تومان قرض می‌گیرید و تعهد می‌کنید که بدهیتان را در سال ۱۴۰۰ بازپرداخت کنید. اگر در بهترین حالت، مبلغ بدهی را در موعد مقرر پرداخت نمایید، ممکن است فرد قرض‌دهنده را از سه جهت متحمل زیان کرده باشید:

به این ترتیب که اگر شخص قرض‌دهنده در سال ۹۹، ۵۰ میلیون تومان را در یکی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سود ۲۵ درصد، سرمایه‌گذاری می‌کرد در سال ۱۴۰۰، سرمایه او به ۶۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌رسید. بنابراین براساس مفهوم ارزش فعلی تنزیل شده، او به میزان ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان ضرر کرده است. اگر۵۰ میلیون تومان را در سپرده بانکی یکساله با سود ۱۵ درصد قرار می‌داد در سال ۱۴۰۰، سرمایه او به ۵۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌رسید. بنابراین براساس مفهوم TVM، او به میزان ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان متحمل زیان شده است. اگر حتی ۵۰ میلیون را در جایی سرمایه‌گذاری نمی‌کرد و نزد خود نگه می‌داشت، با احتساب نرخ ۲۵ درصدی تورم، به میزان ۲۵ درصد از ارزش سرمایه‌اش کاسته می‌شد. و در عین حال، قدرت زمان حال خود را نیز از دست می‌داد. براساس مثال بالا می‌توان بیان کرد، ارزش زمانی پول گویای این نکته است که گذشت زمان چه بلایی بر سر پول می‌آورد. به این دلیل که پولِ شما در زمان فعلی با توجه به ظرفیت بالقوه درآمدی‌اش می‌تواند ارزش بیش‌تری نسبت به زمان آینده داشته باشد و اگر از آن استفاده نگردد، ممکن است از ارزشش کاسته شود. و دقیقأ به همین دلیل است که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند پول را در زمان حال به دست بیاورند. گاهی لازم است تا ارزش تنزیل شده را برای بازه زمانی بیش از یک سال بسنجیم، در چنین شرایطی لازم است تا با روش محاسبه آن، آشنا شویم:

روش محاسبه TVM

برای محاسبه ارزش زمانی پول لازم است تا دو مفهوم نرخ بهره ساده و مرکب را بشناسیم:

نرخ بهره ساده: نرخ تعیین شده‌ای است که براساس اصل پول قرض گرفته یا سپرده‌گذاری شده، به عنوان سود محاسبه می‌شود و به اصل پول تعلق می‌گیرد.نرخ بهره مرکب: مبلغی است که براساس مبلغ اصلی و نیز سود انباشته‌ی دوره‌های قبل محاسبه می‌شود و بنابراین می‌تواند به عنوان بهره بر سود در نظر گرفته شود. بهره مرکب، به کل پول (اصل و فرع) تعلق می‌گیرد.

فرض کنید ۵۰ میلیون تومانی که از دوستتان قرض گرفته‌اید را در یک سپرده بانکی با نرخ ۱۰ درصد و به مدت دو سال سپرده‌گذاری کردید، در این صورت ارزش فعلی تنزیل شده پول شما به این شیوه محاسبه می‌شود:

۵۰ میلیون شما پس از یکسال، با نرخ بهره ۱۰ درصد، ۵۵ میلیون تومان می‌شود. حال اگر بهره ساده را در نظر بگیریم، در سال دوم پول شما به ۶۰ میلیون تومان می‌رسد. چون فقط ۵۰ میلیون تومان اولیه شما مبنا محاسبه سود بوده است.

۶۰ = (۱۰%*۵۰) + ۵۵

ولی از دید یک سرمایه‌گذار، فرع پول هم جزو کل پول به حساب می‌آید و باید شامل سود گردد. پس اگر بهره مرکب را حساب کنیم، پول شما در دو سال آینده به ۶۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌رسد.

۶۰٫۵۰۰ = (۵۵*۱۰%) + ۵۵

پس آن‌چه برای سرمایه‌گذاران اهمیت دارد نرخ بهره مرکب است. بنابراین در محاسبات ارزش زمانی پول، بهره مرکب را در نظر می‌گیرند و اما، فرمولی که محاسبات بالا با آن انجام شده است:

FV = PV (1 + i)n فرمول ارزش زمانی پول

FV = ارزش آتی پول

PV = ارزش فعلی پول

i = نرخ بهره مرکب

n = تعداد دوره

که با استفاده از این فرمول می‌توانید ارزش فعلی تنزیل‌ شده پول خود را در هر زمانی محاسبه کنید.