بررسی ارتباط شعر آیینی و مداحی / توجه صرف به آهنگ مداحی و سرایش شتاب‌زده شعر

به گزارش ایکنا از خوزستان، شب شعر عاشورایی «روایت بندگی» از سوی سازمان دانشجویان جهاد دانسگاهی خوزستان با حضور حجج‌الاسلام سیدمحمدمهدی شفیعی و سید علیرضا شفیعی، عبدالرحیم سعیدی‌راد، مرتضی حیدری‌ آل‌کثیر، دکتر حامد صافی شب گذشته 5 شهریورماه برگزار و از فضای مجازی پخش شد.

در این محفل ادبی _ آیینی _ مجازی، حجت‌الاسلام سیدمحمدمهدی شفیعی، گفت: آنچه که شاعران نوحه‌سرا و شاعرانی که شعرشان در فضای هیئت خوانده می‌شود، می‌سرایند مگر آثار کسانی غیر از شاعران خودمان هستند؟ عموم مداحان لااقل در مداحان معروف ما، شعرها و نوحه‌های مجالسشان را افرادی می‌نویسند که شاعر هستند و شعر آیینی می‌نویسند، شعر کلاسیک یا غیرکلاسیک کار می کنند. لذا هم فضای شعر ما و هم شاعران ما جمعیتی به هم پیوسته هستند و ناخودآگاه از پیشرفت، داشته‌ها و تجربیات یکدیگر بی‌بهره نمی‌توانند بمانند و بی‌خبر نسیتند.

موفقیت شاعران کلاسیک‌سرای در نوحه و بالعکس

وی بیان کرد: غنای شعر آیینی ما به جای خود، حتی غنای شعر معاصر به معنای عام هم قطعا در غنای شعر هیئت تاثیر دارد و متقابلا معتقدم که تجربه‌های بسیار خوبی، در شعر هیئت هست که قطعا شاعران آیینی و حتی شاعران غیرآیینی می‌توانند از آن بهره ببرند. در سرودن شعر، بعضی از تجربه‌هایی که بعدا در فضای شعر کلاسیک تجربه کردیم و موفقیت‌آمیز بوده اتفاقات خوبی است که در نوحه‌ها رقم خورده است یعنی گاهی نوحه‌هایی را می‌نویسیم که ظرفیت‌هایی دارد که شاید در شعر کلاسیک از آن غافل بودیم که بعدا می‌توانیم از آن در فضای شعر کلاسیک از آن بهره ببریم و اتفاقات بهتری را رقم بزنیم.

شفیعی بیان کرد: لذا عموما شاعران کلاسیک را که نوحه می‌نویسند، در نوحه‌نویسی موفق‌تر می‌دانم و معتقدم شاعرانی که با نوحه مرتبط هستند، در شعر کلاسیک موفق‌تر هستند و می‌شود ردپای تجربیات خوب هر دو طرف را در یکدیگر دید.

همچنین در این برنامه، مرتضی حیدری آل‌کثیر دیگر شاعر خوزستان هم درباره ارتباط شعر آیینی و مداحی با اشاره به ساحت شنیداری شعر، گفت: در ادبیات غنایی که عنوان ترانه به آن اطلاق می‌شود و در ادبیات مرثیه که به آن نوحه گفته می‌شود، به متن‌هایی ترانه یا نوحه گفته می‌شود که در حوزه شنیداری بدرخشند. یعنی از حیث موسیقی شاعر به شکلی زمینه را فراهم می‌کند و کلمات به نوعی در شعر می‌گنجد که خواننده و یا مداح بتواند به راحتی آنها را ادا کند و از موسیقی استفاده کند که برای خواندن بهتر باشد.

وی ادامه داد: این ظرفیت در متن ترانه و مرثیه خیلی مهم است و خیلی از شاعران کلاسیک‌سرای ما که موفق هم هستند می‌توانند به این مهم دست پیدا کنند. چون‌که در واقع تجربه خوبی که در سرایش شعر آیینی هست می‌تواند به کمک این موضوع بیاید.

آهنگ‌محوری برخی از مداحان

حیدری‌آل‌کثیر با بیان اینکه سرایش شعر و شنیدن آن از زبان دیگری به عنوان مداح در قالب نوحه، بسیار خوب است و می‌تواند رویش‌ها را مضاعف کند و گره‌خوردگی موسیقی و شعر عاشورایی در این میان بسیار مطلوب است، گفت: برخی از مداحان بسیار آهنگ‌محور هستند و اصلا توجه نمی‌کنند که چه کلماتی روی این آهنگ نشسته است. اکثر نوحه‌هایی که ما از مداحان می‌شنویم تهی از معنای عمیق است؛ اما اخیرا برخی از مداحان سعی کرده‌اند که اتفاقات خوبی را رقم بزنند. گره‌خوردگی میان مداح و شاعر بسیار مهم است و گاهی مداح سفارش خوبی به شاعر نمی‌دهد و او هم شعری باری به هر جهت در اختیار مداح می‌گذارد. بیشتر آهنگ‌ها هم این مجال را برای شاعر فراهم نمی‌کنند که بتواند شاعرانگی کند و خیلی از مضامین مناسب را در نوحه بگنجاند. مداحانی هستند که از شاعران خوب آیینی بهره می‌برند و این برگ برنده مداح است.

عبدالرحیم سعیدی‌راد دیگر شاعر خوزستان کشورمان هم در این نشست با اشاره به اینکه شعر آیینی خوب و اجرای آن توسط یک مداح خوب می‌تواند تاثیرگذاری مضاعفی داشته باشد، گفت: متاسفانه این اتفاق خیلی کمتر رخ می‌دهد و این روزها سروده‌هایی که ما در محافل می‌شنویم و یا از صدا و سیما پخش می‌شود یا شعر خوبی ندارند یا موسیقی خوبی روی آن ننشسته است. شعر و موسیقی باید با همدیگر منطبق باشند.

وی ادامه داد: شاعرانی که دوست دارند آثارشان خوانده شود باید دستگاههای موسیقی را بیاموزند و بر آن مسلط باشند تا وقتی که شعری می‌سرایند این شعر بتواند در دستگاه موسیقی ادا شود. بعضی وقتها کار سفارشی است یعنی مداح، آهنگ را به شاعر می‌دهد و از او شعر می‌خواهد که البته در فضای غیر مداحی هم این اتفاق می‌افتد. ارتباط بین خواننده و شاعر باید منطبق باشد تا نتیجه خوب شود.

شتاب‌زدگی در سرودن شعر

سعیدی‌راد افزود: شعرها خیلی وقت‌ها شتاب‌زده و معمولا فقط در این ایام سروده می‌شوند. شاعر در فضا قرار می‌گیرد و آثار خود را خلق می‌کند و یا خیلی از مداحان شب عاشورا برای روز عاشورا شعر می‌خواهند که گاهی نتیجه خوب می‌شود و گاهی هم ممکن است کار خوب نشود. اگر از ظرفیت ایام سال استفاده شود تا شاعر با آرامش و تفکر شعر بگوید خیلی زیباتر و درست تر و کامل تر است.

حجت‌الاسلام سید علیرضا شفیعی هم دیگر شاعر جوان استان خوزستان درباره مداحی امروز خوزستان به لحاظ محتوایی، گفت: در سالهای اخیر در زمینه مداحی رویش‌های قابل توجهی داشته‌ایم. هیئاتی در اهواز هستند که جمعیت چندهزار نفری دارند و این برکتی است که رشد و پیشرفت مداحی در استان در این حادثه مبارک بی‌تاثیر نیست. این ظرفیت بزرگ یک مسئولیت بزرگ برای مداحان و سخنرانان ایجاد می‌کند. شاید ظرفیتی که در مداحی هست در هنر دیگری نباشد که چندین هزار نفر پای تریبون بنشینند.

وی با تأکید بر خلاء ارتباط بین شاعر و مداح در فضای مداحی استان، تصریح کرد: سهل‌انگاری‌هایی در زمینه شعر و نوحه اتفاق می‌افتد که در خور ظرفیت مداحی نیست در حالی که فضای ارائه نوحه و شعر خوب به مخاطب فراهم است.

شفیعی ادامه داد: ما مداح نیستیم و انتقاد کردن از مداح طبیعتا برای ما راحت‌تر است اما باید از سوی دیگر از وظایف شاعران هم بگوییم؛ عرصه شاعری برای هیئت عرصه‌ای بی‌بدیل و ناب برای شاعران است. از این جهت که بهترین کتاب‌های شعر ما به غیر از دو، سه موردی که استثنا هستند، بیشتر از یکی، دو بار آن هم در هزار یا دوهزار نسخه چاپ نمی‌شوند و به شدت شاعران ما با کمبود مخاطب مواجهند. اگر شاعران ما به شعر هیئت توجه ویژه‌ای داشته باشند این جمعیت در هیئات ظرفیت خیلی خوبی برای انتقال پیام در قالب شعر و نوحه است.

به این شاعر افزود: به‌جای اینکه شعر را در پستوی کافه‌ها یا گوشه انجمن‌ها یا در خطوط کتاب‌ها دنبال کنیم، در هئیت، چندین هزار نفر آماده شنیدن شعر ما هستند و این فضای خوبی برای ما شاعران است که آثار فاخر را ارائه دهیم. باید شاهد این باشیم که رابطه شاعران و مداحان در استان بیشتر و بهتر از قبل باشد تا مردم استفاده بیشتری از مجالس اهل بیت داشته باشند.

بستر آماده شنیدن شعر خوب در هیئت

همچنین دکتر حامد صافی، شاعر و مدرس دانشگاه در پایان با بیان اینکه شعرشناس بودن مداح در غنابخشیدن به مداحی عاشورایی بسیار مهم است، گفت: خیلی وقت‌ها لازم نیست که مداح، شاعری اختصاصی داشته باشد تا برای او شعر بگوید بلکه شعرای گذشته و حال ما اشعاری دارند که برای مداحی عاشورایی مناسب هستند.

وی با بیان اینکه در استان خوزستان ارتباط میان شاعران و مداحان ضعیف است، افزود: زمانی در انجمن آفتاب تلاش کردیم این ارتباط را برقرار کنیم که میسر نشد.

صافی گفت: طبق تصمیم اخیر سازمان تبلیغات اسلامی، کانون مداحان و کانون شاعران منفک شده است؛ ما سالها در کانون مداحان و شاعران فقط حضور مداحان را دیدیم و ما شاعران را آنجا نمی‌دیدیم. امیدوارم با این اتفاق جدید بخش شعر و شاعری هم فعال شود که البته هنوز در این زمینه اتفاقی رخ نداده است.

این مدرس دانشگاه همچنین بر این نکته هم تأکید کرد که ممکن است شاعر اگر فقط معیارش مخاطب هیئتی باشد، شعرش از آن سطح لازم پایین‌تر بیاید و به مرور فاصله بگیرد کمااینکه این آسیب در شعر شاعرانی که فقط برای هئیت شعر می‌سرایند وجود دارد.

انتهای پیام