نقش آب و چشمه‌سارها در ساخت و ساز غیرمجاز روستای زیارت گرگان

تخریب و دست‌اندازی به منابع طبیعی روستای زیارت گرگان و استمرار ساخت و ساز غیرمجاز در این سکونتگاه تاریخی، اثرات مخرب زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی زیادی را در پی داشته تا جایی که موضوع مدیریت جامع زیارت و مباحث پیرامونی آن به‌صورت فرا استانی و ملی توسط دستگاه‌ها و نهادهای مختلف در دستور کار قرار گرفته است.

بیش از ۲ دهه است که روستای زیارت گرفتار چالش های مختلفی همچون دست اندازی به اراضی ملی، شکار وحوش، تغییر کاربری اراضی زراعی، تجاوز به حریم و بستر رودخانه و کوه خواری است و در این مدت جلسات و مذاکرات متعددی در سطوح شهرستانی، استانی و ملی برگزار شده و دستگاه های نظارتی و حاکمیتی بسیاری از جمله بازسی قوه قضاییه و دفتر مقام معظم رهبری به آن ورود پیدا کردند تا تخریب و دست اندازی در این منطقه را کاهش داده و مدیریت کنند.

راهکارهای بازدارنده بسیاری مانند گذاشتن ایست و بازرسی برای محدود کردن ورود مصالح ساختمانی و ساخت و ساز، تخریب بناهای غیرمجاز و رفع تصرف از اراضی دولتی تصرف شده برای کاهش این تخلفات پیش بینی شد اما با همه این موانع، روند تخریب طبیعت و محیط زیست زیارت گرگان متوقف نگردید.

یکی از مسائل قابل توجه روستای کوهستانی زیارت، تامین زیرساخت های خدماتی مانند برق و آب و حتی گاز روستا است . تعدادی از واحد های مسکونی روستا که در هسته قدیمی قرار دارند دارای انشعابات آب، برق و تلفن هستد اما دیگر واحد های پیرامون هسته قدیمی روستا که در خارج از بافت قرار دارند از راه های دیگر مانند کشیدن سیم برق و لوله کشی آب از خانه های مجاور برق و آب ساختمان خود را تامین کرده اند که در این بین نحوه تامین این امکانات برای ساختمان هایی که کیلومترهای از مرکز روستا دور هستند به معمایی بزرگ تبدیل شده است.

سئوال بزرگی که در ابتدا به ذهن هر رهگذری می رسد این است که ساخت وساز صدها در فواصل بسیار دور از روستا چگونه انجام شده و چگونه این افراد آپارتمان های چند طبقه را کیلومترها دور از روستا احداث کرده اند؟

بنا به اظهارات یکی از اهالی ؛ چند نفر در زیارت شغلشان ساخت آپارتمان برای شهری ها و خوش نشین ها است و در ازای دریافت مبالغی بعنوان پیمانکار مشغول ساخت و ساز آپارتمان برای غیربومی ها می شوند.

این افراد با انتقال ژنراتورهای بزرگ نسبت به تامین برق مورد نیاز ساخت و ساز اقدام می کنند و برای تامین آب نیز علاوه بر استفاده از تانکرهای بزرگ ، از چشمه سارهای اطراف لوله کشی کرده یا از افرادی که "آب دار" هستند انشعاب می‌خرند.

آب دارها کسانی هستند که از گذشته های دور با ایجاد مخازن فلزی در محل سرچشمه های بزرگ منطقه، آب آن را برای مصارف مختلف به صورت روزانه یا ماهیانه می فروشند؛ هر آب دار به ۱۰ تا ۵۰ واحد مسکونی آب می فروشد.

برای پیگیری این موضوع مراتب را از طریق امور منابع آب شهرستان گرگان پیگیر شدیم.

امین عموزاد مدیر امور منابع آب گرگان در گفتگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت : در سال جاری و با حکم قضایی ۶ چشمه منطقه از دست آب دارها و افرادی که بصورت غیرمجاز آب استحصال می کنند خارج شده و لوله کشی های غیر مجاز جمع آوری گردید.

وی معتقد است در صورت اینکه استفاده از منابع آب روستای زیارت ساماندهی شود مشکلات مربوط به ساخت و ساز غیر مجاز نیز تمام خواهد شد.

یکی دیگر از کارشناسان حوزه آب نیز که تمایلی به ذکر نامش نداشت در خصوص مباحث حوزه آب روستای زیارت گفت که چگونگی تامین آب حدود ۴ هزار واحد مسکونی این روستا شبیه معما است.

وی افزود : چشمه های دائمی زیارت در حدود صد حلقه چشمه را شامل می شود که بیش از ۵۰۰ لیتر بر ثانیه دبی متوسط قابل استحصال و جاری دارد و بر همین اساس در مواقع پرآبی و نیز آب ناشی از چشمه های موقت، حجم آب جوشان از مناطق پیرامونی زیارت به حدود یک متر مکعب نیز می رسد.

مسئول امور مشترکین اداره کل آب و فاضلاب گلستان هم در گفتگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت : با توجه به اینکه آب شرب روستای زیارت از طریق دهیاری و شورا به طور مستقل و از طریق چشمه های منطقه تامین می شود اطلاعاتی در خصوص تعداد مشترکین این روستا وجود ندارد .

حسن مخدوم به مذاکرات این اداره کل با دهیاری و شورای زیارت خبر داد و گفت : با وجود برگزاری چند جلسه، تاکنون هیچ آماری به این اداره کل ارئه نشده و همچنان تعداد مشترکین و میزان مصرف ماهانه آنها مبهم است.

فرماندار گرگان در پیگیری خبرنگار ایرنا در خصوص تعداد مشترکان و میزان آب مصرف شده در روستای زیارت گفت: اطلاعاتی در این خصوص وجود ندارد و دهیاری روستای زیارت باید پاسخگوی تعداد مشترکین و مصرف آب این روستا باشد.

دهیار روستای زیارت گرگان هم از پاسخ به خبرنگار ایرنا برای علت تعطیل نشدن ساخت و سازهای غیرمجاز این روستا خودداری کرد.

تلاش خبرنگار ایرنا برای یافتن متولی اصلی مدیریت بر این حوزه ناکام ماند و مشخص نشد که متولی اصلی آب روستای زیارت کدام نهاد و دستگاه است.

برخی بومیان روستای زیارت گرگان معتقدند که به سبب آنکه تعدادی از مدیران استان در این روستا ویلا دارند و آب شرب مورد نیاز آنها نیز از همین راه ها تامین می شود تلاش برای یافتن دلایل چگونگی تامین آب مورد نیاز ساخت و ساز غیرمجاز این روستا به نتیجه نخواهد رسید.

روستای گردشگری زیارت با ۴۷۸ واحد مسکونی روستایی دارای هزار و ۹۶۴ نفر جمعیت در دهستان استرآباد جنوبی از توابع بخش مرکزی گرگان واقع است و از آبشار زیبا، چشمه آبگرم، رودخانه، امامزاده و همچنین بافت قدیمی و تاریخی برخوردار است.

بر اساس اطلاعات دریافتی ۳۲۰ هکتار از محدوده مسکونی روستای زیارت در طرح هادی و مجاز قرار گرفته و یک بلوک مسکونی مشتمل بر صدها منزل مسکونی به مساحت ۷۴ هکتار در بخش شمالی و یک بلوک مسکونی مشتمل بر چند صد منزل مسکونی در جنوب و شرق این روستا به صورت غیر مجاز احداث شده است.

به گزارش ایرنا مستند به آمار اداره امور اراضی گلستان، در روستای زیارت بیش از ۱۵۰۰ واحد غیرمجاز ساخته شده که مجوز کمیسیون ماده یک تبصره یک جهاد کشاورزی را ندارند و ساخت آنها مربوط به قبل از دهه ۷۰ شمسی است.

روستای زیارت دارای ۹۰۰ هکتار زمین کشاورزی و مستثنیات است که بیشتر این زمین‌ها از شیب ۱۲ تا ۱۵ درصد برخوردار بوده و باید به باغ تبدیل شوند تا از فرسایش خاک جلوگیری شود.

روستای زیارت در ارتفاع هزار متری از سطح دریا از شمال به ناهارخوران و ارتفاعات بندسر و خمام شهر، از شرق به ارتفاعات خال دره، از غرب به ارتفاعات مازوآش، ادیم و کمرسر و از جنوب به آبشار و ارتفاعات پوشیده از جنگل محدود می‌شود.

در راستای تثبیت آثار باستانی و تاریخی استان گلستان، بافت قدیمی و زیبای روستای زیارت در فهرست آثار ملی کشور با شماره ۵۰۳ ثبت شده است.