دعای حضرت ابراهیم(ع) دربارۀ بعثت پیامبر اسلام (ص) که به اجابت رسید

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، یکی از برترین انبیای الهی و از رسولان اولوا العزم، حضرت ابراهیم نبی علیه‌السلام است. ایشان از جمله انبیایی است که خداوند بارها در قرآن به ذکر فضائل‌شان پرداخته است. از ویژگی‌های جالب توجه در زندگانی این رسول بزرگوار الهی که در قرآن هم آمده است، دعاهایی است که در راستای اصلاح آینده بشریت و سعادت پاک‌طینتان عالم از خداوند درخواست کرده و خداوند نیز این دعاها را مرحله به مرحله به اجابت رسانده است؛ مثلاً یکی از دعاهای ابراهیم نبی (ع) درخواست مبعوث کردن پیامبری بود تا مردم را تعلیم کتاب و حکمت دهد و آنها را تزکیه کند. خداوند در آیه 129 سوره بقره از زبان ابراهیم علیه‌السلام می‌گوید «رَبَّنا وَ ابْعَثْ فیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِکَ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ یُزَکِّیهِمْ‏ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ» یعنی پروردگارا، در میان آنان، رسولی از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد و تزکیه‌شان کند، زیرا که تو خود، عزت‌بخشِ حکیمى‏.

خداوند در آیۀ دوم سوره جمعه دعای این رسول بزرگوار را با بعثت رسول الله صلی الله علیه و آله اینگونه استجابت می‌کند «هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ‏ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی‏ ضَلالٍ مُبین‏؛ اوست آن کس که در میان بى‏‌سوادان فرستاده‌‏اى از خودشان برانگیخت، تا آیات او را بر آنان بخواند و تزکیه‌شان کند و کتاب و حکمت به ایشان بیاموزد، و [آنان‏] قطعاً پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.» با این تفاوت که ابراهیم (ع) از خداوند ابتدا تلاوت آیات و نیز تعلیم کتاب و حکمت را مقدم بر تزکیه خواست و خداوند با تقدم تزکیه بر تعلیم کتاب و حکمت دعای ایشان را اصلاح اجابت کرد. نکته مهم اینجاست که ابراهیم (ع) دقیقاً بر دعای خود و نیز رسولی که بناست خداوند در آینده مبعوث کند، آگاهی داشت و دعای ایشان از سر نا آگاهی نبود. آن بزرگوار که خود از تربیت‌یافتگان مکتب رسول الله (ص) است، راه اصلاح عالم و آدم را تنها در بعثت برترین رسول الهی می‌داند.

اما آنچه دغدغۀ این دو رسول الهی است، چیزی جز تدارک تمدن الهی در پهنۀ عالم نیست. ابراهیم نبی علیه‌السلام با علم به اینکه بشریت بناست طبق برنامۀ الهی از دل حوادث سخت آینده و فتنه‌های سخت آخرالزمان به سمت تمدن مهدی (عج) حرکت کند، این درخواست را از خداوند داشت. جالب است که وقتی خداوند در قرآن قصد دارد از فلسفه بعثت و مأموریت رسول‌الله صلی الله علیه و آله سخن بگوید، این‌طور بیان می‌دارد: «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؛ اوست خدایی که رسولش را با هدایت (الْهُدَىٰ) و دین حق فرستاد تا آن را هر چند مشرکان خوش ندارند بر همه ادیان عالم پیروز کند». (آیه9 صف) پیامبر گرامی اسلام (ص) این آیه را در خطبه غدیر آنجا که قصد معرفی امام عصر (عج) و برنامه ایشان در عصر ظهور را دارند، اینگونه رمزگشایی می‌کنند: «بدانید که آخرین امامان، مهدی قائم از ما است؛ آگاه باشید که او غالب بر ادیان است؛ اَلا اِنَّ خاتَمَ الاَئِمَّهِ مِنَّا القائِمُ المَهدِیُّ، اَلا اِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَی الدّینِ» و یا امام کاظم (ع) در روایتی ذیل این آیه فرمود لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ قَالَ یَظْهَرُ عَلَى جَمِیعِ الْأَدْیَانِ عِنْدَ قِیَامِ الْقَائِمِ» یعنی خداوند هنگام قیام قائم دین حق را بر جمیع ادیان غلبه می‌دهد. (تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، ص662)

با این توضیح، می‌توان گفت امتداد خط تمام رسالت‌ها و بعثت‌ها به مسئله مهدویت و ظهور ختم می‌شود و به این ترتیب، ابزارهای رسالت و ثمرات آن و حتی ادعیه ایشان باید از این منظر بازتعریف شود و از این رهگذر می‌توان علت صدور فراوان روایات آخرالزمان و ظهور در مجموعه روایات نبوی را فهم کرد.