به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، دنیا قطعا با ایده‌های متفاوت است که تغییرات را به خود می‌بیند؛ ایده‌هایی که حاصل نیاز‌های جدید و متفاوت هستند. این نیاز‌ها هستند که ایده‌ها را تشکیل می‌دهد و ایده‌ها ابزار‌ها را می‌سازند. مفهوم قدرت همیشه به‌شکلی با ثروت و سرمایه در ارتباط است؛ به همین خاطر از دهه ۸۰ میلادی ایده‌هایی را می‌بینیم که سعی در خارج کردن تمرکز ثروت از دست دولت‌ها هستند و دلیلش تقسیم آن میان مردم است تا مردم خودشان بتوانند صاحب دارایی‌هاشون باشند؛ بدون دخالت شخص ثالثی مانند دولت، سازمان یا بانک. از طرفی هرشخصی که به کمک تکنولوژی بتواند به اطلاعات و راز‌های دیگران دست پیدا کند هیچگونه ابزار تکنولوژی این عمل را توجیه نمی‌کند و شخصی مستحق این حرکت نیست.

برای رسیدن به صیانتی در این زمینه، نیاز به سیستمی داریم که تقریبا همه‌گی به آن دسترسی داشته باشند که هم دارایی‌های خود را مدیریت کنند و هم از حقوق فردی‌شان محافظت کنند؛ درنهایت جواب منطقی برای این سیستم «اینترنت و فضای دیجیتال» است و در پی آن طرح مسئله‌ای که چگونه دارایی‌های خود را می‌توان دیجیتالی کرد؟!

از علم رمزنگاری برای نخستین بار در جنگ جهانی دوم به‌منظور انتقال پیام‌های نظامی استفاده شد، اما رفته‌‎رفته این رمزنگاری در عرصه‌های دیگر نیز کاربرد پیدا کرد. دیوید چام (David Chaum) دانشمند آمریکایی برای نخستین بار، از واژه ارز‌های دیجیتال استفاده کرد و بعد از آن متخصصان به این مفهوم توجه کردند. اولین اقدام در این خصوص در سال ۱۹۸۳ بود؛ دیوید چام، متخصص رمزنگاری یا همان کریپتوگرافی، یک گونه پول دیجیتال مبتنی‌بر رمزنگاری اختراع کرد که ای‌کش نام داشت. اما اساسی‌ترین مشکل این اقدام ماندگاری واسطه‌ها بود و واسطه‌هایی همچون بانک‌ها حذف نشده بودند. اما این پایان جنبش نبود و ایده‌ها، مقالات و تحقیقات آقای چام ادامه داشت. بعد‌ها وی در ۱۹۸۹ با ایجاد DigiCash، مقاله‌ای چاپ کرد و اولین کریپتوکارنسی که رمزنگاری شده با امضا‌های دیجیتالی بود را خلق کرد و اسم سیستم و کمپانی‌اش را DigiCash و اسم پول‌اش را Cyberbuck گذاشت که روش رمزنگاری آن به گونه‌ای بود که نه بانکی که پول در آن حفظ می‌شد، نه دولت و نه هیچ شخص ثالثی قادر به ردگیری تراکنش‌های مالی نبودند.

کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) یا همان رمزارز‌ها یکی از گونه‌های دارایی دیجیتال است که از فناوری رمزنگاری در طراحی آن استفاده شده و معمولا به صورت نامتمرکز اداره می‌شود و از همین لحاظ، مقابل نظام‌های بانکداری متمرکز قرار می‌گیرند. تاریخچه شکل‌گیری رمزارز‌ها به دهه ۱۹۸۰ میلادی می‌رسد. نخستین بار در دهه ۹۰ میلادی، فناوری زنجیره بلوک یا همان بلاکچین معرفی شد و در سال ۲۰۰۹ پس از وقوع بحران عظیم اقتصادی در جهان، نخستین رمزارز نامتمرکز یا همان بیت‌کوین، توسط فرد یا افراد ناشناخته‌ای که بیت‌کوین را طراحی کرده‌اند عرضه شد. تا ماه نوامبر سال ۲۰۱۹، بیش از ۱۸ میلیون بیت کوین در بازار مورد معامله قرار گرفته و ارزش کلی بازار این رمز ارز در حدود ۱۴۶ میلیارد دلار تخمین زده شده است. کریپتوکارنسی‌ها ماهیت فیزیکی ندارند و تنها در کامپیوتر‌ها تعریف می‌شوند. هیچ بانکی برای رمزارز‌ها وجود ندارد تا سکه یا اسکناس آن را تولید کند.

امنیت این رمزارز توسط الگوریتم‌های رمزنگاری شده تضمین می‌شود که بر‌اساس این الگوریتم‌ها، تولید مقدار مشخص و محدودی از بیت‌کوین در هر روز امکان‌پذیر است. هدف سازندگان ناشناس بیت‌کوین از این کار، جلوگیری از تولید بی‌رویه پول توسط دولت‌ها و همچنین ایجاد اعتماد بر‌اساس الگوریتم‌های رمزنگاری بود که البته این خوشبینانه‌ترین دلیل وجودی این رمزارز محسوب می‌شود. این رمزارز، در بدو پیدایش ارزش چندانی نداشت، چون عموم مردم آن را نپذیرفتند، اما با گذشت زمان و با افزایش اعتمادی که به‌وجود آمد، قیمت آن افزایش یافت و امروزه تبدیل به یکی از ارز‌های قدرتمند جهان شده است!

در سال ۱۹۹۶ نیز موسسه فناوری ماساچوست (اِم‌آی‌تی)، مطالبی منتشر کرد که در آن یک نظام رمزپول به تفصیل شرح داده شده بود. این سلسله مطالب در همان سال توسط آژانس امنیت ملی ایالات متحده در قالب یک گزارش با عنوان «چگونه یک ضرابخانه بسازیم: رمزنگاری پول‌های الکترونیکی گمنام» منتشر شد.

رمزارز گونه‌ای پول دیجیتال است که درآن تولید واحد پول و تایید اصالت تراکنش پول با استفاده از الگوریتم‌های رمزگذاری شده کنترل می‌شود و بدون وابستگی به یک بانک مرکزی کار می‌کند. ارز‌های رمزنگاری شده می‌توانند مانند سایر ارز‌های بدون پشتوانه قابلیت مبادله داشته باشند و در انجام تراکنش‌های مالی به کار بروند. ارز‌های دیجیتال مدت‌ها قبل از اینکه اولین ارز مجازی به وجود بیاید، به عنوان یک ساختار تئوریک وجود داشت تا بتواند جایگزینی برای مدل فعلی مبادلات و پول‌های رایج بشود.

بسیاری از سیاستگذاران داخلی، عامل اصلی روانه شدن سرمایه‌های ایرانیان به بازار رمزارز‌ها را ریزش بورس تهران می‌دانند؛ درحالی که فعالان و کارشناسان این حوزه، معتقدند جذابیت‌های بسیار بازار رمزارز‌ها دلیل گرایش به سمت این فضا بوده است. از نظر کارشناسان هر سرمایه‌گذاری به دنبال آن است که در مدت معینی بتواند مقدار سود بیشتری کسب کند. به همین منظور عواملی همچون نبود دامنه نوسان در بازار رمزارز‌ها و امکان معامله در ۲۴ ساعت شبانه روز، شانس کسب سود‌های قابل توجه در مدت زمان کوتاه را برای تریدر‌ها بالا برده است. این درحالی است که در بازار‌های دیگری که پیشتر در اختیار سرمایه‌گذاران داخل کشور بود (بورس تهران)، محدوده زمانی برای معامله و همچنین وجود سقف نوسان روزانه، این امکان را از سرمایه‌گذاران گرفته است.

همچنین ساختار غیرمتمرکز رمزارزها، باعث شده تا امکان دخالت گروه‌های خاص در این بازار به حداقل برسد و همین مصونیت بازار ارز‌های دیجیتال از دستکاری‌های ... بود که به دیگر جذابیت‌های این بازار افزوده بود. طبق نظر کارشناسان و فعالان حوزه ارز‌های دیجیتال ریزش بورس تهران، عامل کلیدی در افزایش اقبال بی سابقه ایرانیان به بازار ارز‌های دیجیتال نبوده است و شاید بتوان برای آن صرفا نقش کاتالیزگری در نظر گرفت.

اما از چالش‌های موجود در این زمینه، نبود بستر‌های مناسب قانونی و کلی است که پلتفرم‌های خدمات دهنده داخلی را با مشکل عمده‌ای روبه‌رو کرده است. به همین منظور سرمایه‌گذاران ایرانی عمدتاً ناچار به مراجعه به پلتفرم‌های خدمات دهنده فعال خارجی هستند؛ و ازآنجا که عمده این پلتفرم‌ها خارجی هستند، هیج مسئولیتی در قبال فعالیت و سرمایه‌گذاری کاربران ایرانی قبول نمی‌کنند و نتیجه آن این است که سرمایه تریدر‌های ایرانی در معرض مسدود شدن و ریسک‌هایی از این دست قرار میگیرد.

علی‌رغم آنکه هنوز حوزه ارز‌های دیجیتال در کشور قانون‌مند نشده است؛ اما کارشناسان، سرمایه گذاری از طریق صرافی‌های داخلی را بسیار معقول‌تر از پلتفرم‌های خدمات‌دهنده خارجی می‌دانند. مبادله ارز‌های رمزنگاری شده به قوانین کشوری و بین‌کشوری وابسته است که می‌تواند به رسمیت شناخته شدن و صحت اعتبار آن را تضمین کند. آمار جهانی از پیشرفت غیرقابل انکاری در پذیرش رمزارز‌ها به‌عنوان وسایل مبادله مالی، طی زمانی کمتر از یک دهه حکایت دارد، اما در ایران تا امروز مانند بسیاری از کشور‌های دیگر، هنوز تصمیم قطعی و شفاف درباره استفاده و یا تولید قانونمند این نوع رمز ارز گرفته نشده‌است. همان‌طور که عضو کمیسیون اقتصادی مجلس خواستار ورود وزرای اقتصاد، کشور و اطلاعات به موضوع ساماندهی ارز‌های دیجیتال برای جلوگیری از ایجاد فعالیت‌های زیرزمینی شد.

محسن علیزاده در نشست علنی ۲ تیرماه مجلس شورای اسلامی گفت: بانک مرکزی و سازمان بورس تاکنون هیچ آئین‌نامه‌ای در خصوص ارز دیجیتال داشته نداشته‌اند و عدم ساماندهی این موضوع منجر به فعالیت‌های سیاه و زیرزمینی در کشور شده است. وی افزود: در عین این که عدم ساماندهی این وضعیت در داخل کشور، منجر به فعالیت زیرزمینی و اصطلاحا سیاه در بازار رمزار‌ها می‌شود که این موضوع مضرات فراوانی برای اقتصاد وامنیت کشور دارد، اما نمی‌توان عنان این ساماندهی را در اختیار افراد و مجموعه‌هایی در داخل قرار داد که علاوه بر تلاش برای انحصار و حذف رقبا از بازار، شرکای خاموش شرکت‌ها و مجموعه‌های مشکوک خارجی هستند.

از سوی دیگر همچنان باید انتظار داشت تا نهاد‌های قانونی مانند مجلس، شورای عالی فضای مجازی و بانک مرکزی چهارچوب فعالیت قانونی خرید و فروش رمزارز در ایران را فراهم کنند تا کاربران در برخورد با صرافی‌های رمزارزی که می‌خواهند به طور قانونی در ایران فعالیت کنند هم بدون نگرانی اقدام به معامله کنند.