شهرهای جدید پشتیبان کلانشهرها یا چالش جدید

به گزارش همشهری آنلاین، با افزایش جمعیت کلانشهرها، به‌ویژه در استان‌های صنعتی، نیاز به ایجاد شهرهای جدید احساس شد تا سرریز جمعیت شهرهای بزرگ راهی آنجا شوند و البته تأمین رفاه، امنیت و رفع چالش‌های این شهرها برای ماندگاری جمعیت جذب شده از اهمیت بالایی برخوردار است. نسل نخست شهرهای جدید کشور در اواخر دهه ۶۰ شمسی به تصویب رسید و ساخت تعداد زیادی از آنها درسال‌های ابتدایی دهه ۷۰ آغاز شد؛ نسلی که به‌نظر می‌رسد به‌دلیل وجود ضعف‌های اساسی و حوزه برخورداری از زیرساخت‌های لازم، نتوانسته‌اند آن‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، در جذب جمعیت موفق عمل کنند.

این‌درحالی‌است که درسال‌های اخیر ساخت نسل دوم شهرهای جدید در برخی استان‌ها آغاز شده‌است و انتظار می‌رود بتوانند ناکامی‌های نسل نخست شهرهای جدید را جبران کنند. همشهری دراین پرونده علاوه بر معرفی ۱۷ شهرجدید در استان‌های مختلف کشور، به بررسی وضعیت تکمیل زیرساخت‌ها و میزان استقبال از سکونت درآنها پرداخته و اصلی‌ترین چالش‌های این شهرها را مورد واکاوی قرار داده‌است.

۲ شهرجدید بوشهر
استان بوشهر ۲شهرجدید مصوب شورای‌عالی شهرسازی ومعماری ایران به نام‌های «عالی‌شهر» و «نایبند» (سیراف) دارد و یک شهرجدید به نام «پارس» هم در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی قرار دارد. عالی‌شهر با جمعیت ۲۷ هزارنفر و سقف جمعیتی صدهزارنفر با سیاست جذب سرریز جمعیتی شهر بوشهر در سال ۱۳۶۵ مکان‌یابی و تصویب و عملاً از اوایل دهه ۷۰ جمعیت‌پذیری آن آغازشد.

این شهر دارای ۶ فاز مصوب و ۲ فاز توسعه‌ای است که از فازهای مصوب، ۴ فاز شهر فعال و درحال جمعیت‌پذیری است. همچنین فاز ۶ آن درحال اجرا بوده و فاز۵ هم دارای مشکلات حقوقی و معارض است. با توجه به کمبود زمین، قیمت بالای اجاره و خرید و... در بوشهر، عالی‌شهر توانسته در اسکان خانوارهای زیادی نقش داشته باشد، اما در مدت جمعیت‌پذیری، بسیاری از مطالبات شهروندان همچنان لاینحل باقی مانده‌است. شهرجدید نایبند هم در فاصله ۲۹۴ کیلومتری مرکز استان بوشهر و ۲۴ کیلومتری شهرستان عسلویه قراردارد.

درحال‌حاضر زیرساخت‌های اجرایی برای ساخت ۴هزار و ۸۰۰واحد مسکونی از سهمیه اختصاص یافته برای طرح اقدام ملی مسکن، در شهرجدید نایبند درحال انجام است.

کمبود امکانات در شهرهای جدید اهواز
۲ شهر جدید «رامین» و «شیرین‌شهر» درسال ۱۳۸۳ با هدف کنترل و اسکان سرریز جمعیت شهر اهواز مرکز خوزستان، مجوز ساخت گرفتند. شیرین‌شهر در ۳۵کیلومتری جنوب‌غرب اهواز و درکنار رودخانه کارون قرار دارد و تا سال ۱۳۸۶، ۱۰۰هکتار اراضی مسکونی دراین شهر آماده‌سازی شد.

با اینکه شیرین‌شهر ظرفیت ساخت بیش از ۳۰هزار واحد مسکونی را دارد و از ساخت آن در حاشیه شهر اهواز، حدود ۱۵ سال می‌گذرد، اما فقط ۴۵۰ خانوار درآن‌ ساکن شده‌اند که همین تعداد هم با مشکلات ابتدایی و زیرساختی دست و پنجه نرم می‌کنند و با کمبود سرانه فضای سبز، آموزشی و ... مواجهند. شهر جدید رامین (نوین‌شهر رامین) هم یکی از شهرک‌های جدید و درحال ساخت در شهرستان اهواز است که در سال ۱۳۶۸ به‌منظور جذب و اسکان سرریز جمعیت منطقه‌ای شهر اهواز مکان‌یابی و درسال ۱۳۸۳ به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران رسید.

این شهر در فاصله ۴۰ کیلومتری اهواز، حد فاصل بین شهرستان‌های اهواز، باوی، مسجدسلیمان و شوشتر در جوار جاده مواصلاتی اهواز - شوشتر و در مسیر بزرگراه بندرامام(ره) - تهران واقع شده‌است. این شهرک ظرفیت سکونت بیش از ۹۰۰ هزارخانوار را دارد، اما جمعیت اندکی درآن ساکن شده‌اند. بزرگ‌ترین چالش کنونی شهرهای جدید خوزستان، استقبال نکردن مردم به‌دلیل کمبود امکانات است که موجب شده به شهرهای خوابگاهی تبدیل شوند.

شهرجدید «علوی» در هرمزگان
شهرجدید «علوی» که درسال۱۳۹۲به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران رسید، در فاصله ۴۸کیلومتری غرب بندرعباس واقع شده و آب‌وهوای مناسبت‌تری نسبت به بندرعباس دارد و میزان رطوبت هم درآن پایین‌تر است. طرح جامع شهر در دهه ۷۰ در هزارهکتار طراحی و در شورای شهرسازی و معماری مصوب و طرح تفصیلی آن تهیه و پس از طی مراحل نهایی، در سال ۱۳۹۷ در کمیسیون ماده ۵ استان هرمزگان تصویب و ابلاغ شد. فاصله اندک این شهر با محل استقرار صنایع بزرگ در غرب بندرعباس، از دیگر عوامل مهم تشویق سکونت کارکنان صنایع دراین شهر است. خدمات اولیه برای جمعیت مستقر در شهر شامل: یک دبستان و یک مدرسه راهنمایی، ساختمان پاسگاه، خانه بهداشت، زمین چمن مصنوعی، زمین ورزشی روباز، ۶ویلاباغ، تعریض بلوار ورودی شهر و خروجی‌های متعدد، ساخت پارک، آب‌نما، فروشگاه‌های موردنیاز در شهرجدید علوی موجود است. این شهر با هدف سکونت نیروهای کار بنگاه‌های اقتصادی، صنایع و بنادر غرب بندرعباس طراحی شده، اما با وجود گذشت چند دهه از زمان آغاز ساخت آن، هنوز نتوانسته نظر شهروندان را برای اسکان جلب کند. این‌درحالی‌است که استاندار هرمزگان در اردیبهشت‌ماه سال‌جاری از ساخت شهرجدیدی در بندرعباس در مساحتی حدود ۳هزار و ۵۰۰هکتار خبرداد.

۳شهر جدید برای اصفهان
«مجلسی»، «فولادشهر» و «بهارستان» شهرهای جدید استان اصفهان هستند که با هدف‌گذاری‌های متفاوتی ساخته شده‌اند. شهرجدید مجلسی در ۷۰ کیلومتری اصفهان و از توابع شهرستان مبارکه، در سال ۶۸ باهدف اسکان کارکنان شرکت‌های صنعتی اطراف ازجمله شرکت فولادمبارکه و جلوگیری از تخریب زمین‌های کشاورزی ساخته شد و با اینکه ظرفیت ۲۵۰ هزارنفری برای آن پیش‌بینی شد، اما اکنون تنها ۱۰ هزارنفر درآن سکونت دارند. شهر مجلسی به‌دلیل وجود صنایع مادر در مبارکه، از ظرفیت مهاجرپذیری بالایی برخوردار است، اما به‌دلیل نبود زیرساخت‌های شهری، استقبالی از سکونت درآنجا نمی‌شود.

شهرمجلسی با وجود برخورداری از فضای‌سبز مناسب، مشکلاتی درزمینه آب آشامیدنی، مکان‌های آموزشی و سامانه حمل‌ونقل دارد. فولادشهر در ۲۸کیلومتری جنوب‌غرب اصفهان و در محور ارتباطی اصفهان- شهرکرد نیز شهرجدید دیگر استان است که ابتدا شهرک مسکونی متعلق به شرکت ذوب آهن اصفهان بود و سپس توسعه پیدا کرد. این شهر ظرفیت ۷۰۰ هزارنفری برای اسکان دارد، اما اکنون ۱۰۰ هزارنفر درآن سکونت دارند.

کمبود سرانه بهداشتی و آموزشی، خطر بلندمرتبه‌های فولادشهر، ضعف زیرساخت‌های بهداشتی، کمبود روشنایی اتوبان ذوب‌آهن و کمربندی نجف‌آباد وعدم استقرار نمایندگی اداره‌ها در بخش فولادشهر با توجه به جمعیت بالا، از مهم‌ترین چالش‌های این شهر هستند. شهرجدید بهارستان نیز در ۲۰ کیلومتری جنوب‌شرق اصفهان در مسیر جاده اصفهان-شیراز برای جذب سرریز جمعیت شهر اصفهان ساخته شد. حدود ۱۱۰ هزارنفر در بهارستان زندگی می‌کنند، درحالی‌که ظرفیت ۳۲۰ هزارنفری برای اسکان درآن پیش‌بینی شده‌است.

امکانات بهداشتی درمانی نامتناسب با جمعیت، کمبود فضاهای آموزشی و نبود آرامستان از چالش‌های این شهر جدید است.

محرومیت‌های شهرهای جدید خراسان‌رضوی
شهرهای جدید «گلبهار» و «بینالود» برای کاستن از مشکلات جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی شهر مشهد ساخته شد، اما درعمل نتوانست از مشکلات شهر مشهد بکاهد. بینالود به‌عنوان یک شهرصنعتی مسکونی، با وسعت حدود ۳هزارو ۳۰هکتار شامل هزارو ۶۳۰هکتار ناحیه صنعتی و هزارو ۴۰۰هکتار بخش مسکونی یکی از قطب‌های صنعتی فعال در خراسان‌رضوی است. درسال‌های اخیر توجه به زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی و حمایت از برگزاری رویدادهای شهری، در اولویت برنامه‌های شهرهای جدید ازجمله «بینالود» قرارگرفت و جمعیت آن از ۴هزارنفر در سال ۱۳۹۵، به ۷هزارنفر در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته‌است.

اما این شهر به‌دلیل فاصله با مشهد، همجواری با شهرک صنعتی و مشکلات زیربنایی و روبنایی متعدد، متناسب با رشد جمعیت خود، توسعه نیافته و اهالی از ابتدایی‌ترین امکانات نیز محرومند. نداشتن نیروی‌انسانی و تجهیزات لازم درحوزه انتظامی برای تثبیت امنیت شهر، کمبود مراکز فرهنگی ویژه بانوان، ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقلی در مسیر مشهد - بینالود، کمبود پزشک و داروخانه و نبود درمانگاه شبانه‌روزی از مشکلاتی است که ساکنان شهرجدید بینالود با آن مواجهند.

ازسوی دیگر شهرجدید گلبهار نیز با وسعت ۴هزارهکتار، در ۳۵کیلومتری شمال‌غربی مشهد در امتداد جاده مشهد - چناران واقع شده‌است. این شهر ظرفیت سکونت ۵۰۰هزارنفر را دارد، اما به‌دلیل مشکلات زیرساختی، تنها حدود ۸۰هزارنفر درآن سکونت دارند. اگرچه شهر گلبهار با برخورداری از دریاچه مصنوعی، خانه‌های ویلایی و همچنین باند فرودگاه هواپیماهای آموزشی در نگاه نخست ظاهر یک شهر گردشگری را تداعی می‌کند، اما این شهر با کاستی‌هایی همراه است.

شهر خوابگاهی سهند
سهند تنها شهرجدید آذربایجان‌شرقی است و در کمتر از ۱۰ سال، توانست چهارمین شهر پرجمعیت استان شود. نزدیکی این شهر به تبریز، قیمت پایین مسکن و ساخت فازهای یک تا ۴ مسکن مهر وهمچنین نزدیکی به صنایع غرب تبریز، موجب شد جمعیت شهرجدید سهند به بیش از ۲۰۰ هزارنفر برسد. این شهر روزها تقریبا خالی از جمعیت و شب‌ها پذیرای جمعیت انبوهی است که از تبریز به سمت آن سرازیر می‌شوند. شهر خوابگاهی سهند، لقبی بود که یکی از مدیران ارشد در جلسه شورای مسکن استان به کار برد و بسیاری نیز معتقدند این شهرهنوز زیرساخت‌های اولیه شهری را ندارد. جمعیت این شهر برای درمان باید به تبریز مراجعه کنند، چون بیمارستانی دراین شهر وجود ندارد. ترافیک بالا در ساعت‌های آخر شب و تصادف‌های سنگین دراین شهر نشان از طراحی نامناسب معابر دارد، اما با این وجود، قیمت پایین خانه «سهند» سبب شده کارگران زندگی دراین شهر را ترجیح دهند. درحال‌حاضر قیمت واحدهای مسکونی ۸۰ متری دراین شهربین ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلیون‌تومان است، درحالی‌که در تبریز با این مبلغ تنها در محله‌های حاشیه‌ای می‌توان خانه تهیه کرد. بنابراین برای کارمندان و کارگران، سهند گزینه مناسبی است. در ماه‌های اخیر با بهره‌برداری از محور تبریز- سهند، بخشی از مشکلات ترافیکی این شهر رفع شد و زمان تردد بین تبریز و سهند از نیم‌ساعت به ۱۰ دقیقه کاهش یافت. یکی دیگر از مشکلات شهرجدید سهند، وابسته بودن این شهر ازنظر تقسیمات سیاسی به اسکو است که جمعیتی به مراتب کمتر از سهند دارد. شهروندان مجبورند برای کارهای اداری به اسکو مراجعه کنند که ظرفیت خدمات‌دهی برای این تعداد جمعیت را ندارد.

ظرفیت‌های «رامشار» و «تیس» در سیستان‌وبلوچستان
استان سیستان‌وبلوچستان ۲ شهر جدید به‌نام‌های «رامشار» و «تیس» دارد که اولی در نخستین سال‌های دهه ۷۰ شمسی و دومی در آخرین سال‌های دهه ۹۰ پا گرفتند. «رامشار» جزو نسل نخست شهرهای جدید کشور است که در بخش‌مرکزی شهرستان هامون و در ۲۰کیلومتری شهر محمدآباد (هامون) و در مسیر جاده زابل به زاهدان قرار گرفته‌است و تا شهر زابل حدود ۳۰کیلومتر فاصله دارد.

این شهرجدید باوجود ظرفیت‌های فراوان اقتصادی، با ضعف‌های زیرساختی مواجه است. ازسوی دیگر ساخت شهر جدید «تیس» در سیستان و بلوچستان با عملکرد سکونتی خدماتی، جمعیت پذیری ۱۵۰هزارنفر و مساحت ۴۳۰۰هکتار در سال ۱۳۹۸ آغاز شد. جاذبه‌های وسیع طبیعی - دریایی، سواحل بکر و شگفت‌انگیز و همچنین ایجاد سایت‌های صیادی و بارانداز و همچنین ایجاد فرصت‌های تجاری، صنعتی و گردشگری از ظرفیت‌های تیس واقع در شهرستان کنارک چابهار به‌شمار می‌ رود. براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، این شهر قرار است به یک نقطه گردشگری، تفریحی و توسعه‌یافته تبدیل شود.

یکی از دلایل انتخاب این منطقه برای ساخت شهر، همجواری با سواحل و دریای عمان، آب‌وهوای مساعد و هچنین وجود ظرفیت‌های گردشگری و کشاورزی است. در همین رابطه از همه سرمایه‌گذاران و بخش‌خصوصی دعوت شده باحضور دراین منطقه و سرمایه‌گذاری زمینه بهتر توسعه را دراین محدوده فراهم کنند. همچنین دراین راستا خدمات عمومی، هتل، بیمارستان، تاسیسات و سایر زیرساخت‌ها برای سکونت مردم و اقامت گردشگران و سرمایه‌گذاران در شرف ساخت است.

شهرهای جدید در استان مرکزی
استان مرکزی دارای ۲شهرجدید «مهاجران» و «امیرکبیر» به ترتیب با جمعیت حدود ۲۵ هزار و ۲ هزارنفر است، درحالی‌که ظرفیت پیش‌بینی شده برای شهر مهاجران ۶۰ هزارنفر و برای شهرجدید امیرکبیر ۱۰۰ هزارنفر است. مسائلی مانند جانمایی نامناسب، نبود دسترسی کافی شهروندان به امکانات رفاهی و ضعف در تکمیل زیرساخت‌ها، سبب شده اهداف ساخت این شهرها محقق نشود. این موضوع در شهرجدید امیرکبیر کاملا مشهود است و بسیاری از واحدهای مسکونی همچنان خالی مانده‌است.

مهم‌ترین چالش توسعه شهرهای جدید در استان مرکزی، رقابت شهر مادر در جذب جمعیت است. درحالی‌که اراک با مشکلاتی مانند ترافیک، آلودگی هوا و حاشیه‌نشینی مواجه است، اما مدیران شهری به‌دنبال جذب جمعیت و توسعه کالبدی این شهرند. جاذبه شهر مادر به‌دلیل وجود امکانات و دسترسی بیشتر، بالاتر است، درحالی‌که شهرهای جدید، توان رقابت با اراک را در جذب جمعیت ندارند.

دراین میان بسیاری از زیرساخت‌های توسعه شهری در شهر امیرکبیر ازجمله ساخت سامانه فاضلاب، ساخت زیرگذر، توسعه حمل‌ونقل عمومی و امکاناتی که برای ساکنان یک شهر نیاز است، ایجاد نشده یا در دست اقدام است. ساکنان این شهر با مینی‌بوس به مرکز استان رفت‌وآمد می‌کنند و طرح ساخت خط راه‌آهن میان اراک و امیرکبیر همچنان درحد حرف و شعار باقی مانده‌است. براساس بررسی‌های میدانی، سرعت تجهیز شهرهای جدید به زیرساخت‌های موردنیاز شهروندان به‌حدی کند است که بسیاری از شهروندان، انگیزه‌ای برای زندگی دراین شهرها ندارند و به‌همین دلیل ساخت وساز در شهرجدید امیرکبیر آن‌گونه که باید، رونق ندارد.

ساختمان‌های نیمه‌کاره در شهرجدید هشتگرد
ساخت شهرجدید هشتگرد که قراربود بخشی از جمعیت تهران و کرج را در خود جا دهد، از دهه۷۰ آغاز شد و در دولت نهم بخشی از این شهر به مسکن مهر اختصاص یافت تا ۵۰هزار واحد مسکن مهر درآن ساخته شود. براساس پیش‌بینی‌ها باید تاکنون حدود یک‌میلیون نفر دراین شهرجدید ساکن می‌شدند، اما توسعه شهر بدون‌توجه به تقویت زیرساخت‌ها، نبود بیمارستان مناسب، نداشتن حداقل امکانات رفاهی، تفریحی، خدمات شهری و نبود دسترسی آسان به اداره‌ها، سازمان‌ها و بانک‌ها سبب شده مردم رغبتی برای زندگی دراین شهر نداشته باشند؛ هرچند در یک‌سال اخیر با گرانی مسکن در تهران و کرج، برخی به اجبار به این شهر کوچ کردند. راه‌اندازی خط مترو نیز از دیگر اقدام‌های انجام شده برای جذب جمعیت بود؛ هرچند بخشی از آن هنوز تکمیل نشده‌است.

ساکنان این شهر جدید هنوزهم با مشکلات بسیاری روبه‌روهستند و ساخت بیمارستانی که ۲۰ سال قبل کلنگ آن به زمین خورده، مهم‌ترین خواسته اهالی است. اما شاید بیشترین مشکل شهرجدید هشتگرد مربوط به مسکن مهر باشد؛ محله‌هایی که بیشترین کمبودها را دارند، بسیاری از ساختمان‌ها نیمه‌کاره مانده و حتی بخشی از آنها فاقد زیرساخت‌های اولیه مانند آب، گاز، برق و تلفن هستند. بخشی از این واحدهای مسکونی هم بلاتکلیف مانده و بنا به‌دلایل حقوقی هنوز به صاحبان‌شان تحویل داده نشده‌است. دراین شهرجدید انبوهی از خانه‌های خالی دیده می‌شود که اگر زیرساخت آن فراهم بود، می‌توانست جمعیت بیشتری را در خود جا دهد و البته قیمت مسکن را در کلانشهر کرج به تعادل برساند.

چالش‌های زندگی در «صدرا»
«صدرا» یکی از شهرهای جدید استان فارس است که حدود ۲ دهه از ساخت آن می‌گذرد، اما هنوز ساکنان این شهر با چالش‌ها و مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ ساکنانی که شاید برای زندگی راحت‌تر با دغدغه‌های کمتر، این شهر جدید و خوش آب‌وهوا را برای سکونت انتخاب کرده‌اند، چراکه شهر صدرا در منطقه‌ای خوش آب‌وهوا موسوم به «دشت آهوچر» واقع شده‌است و این منطقه بیش‌از ۳۰۰متر، مرتفع‌تر از شیراز است. شهر صدرا در دهه۷۰ شمسی، به‌منظور جذب سرریز جمعیت کلانشهر شیراز ساخته شد و به‌سرعت باعث جذب اکثریت مردمی شد که به‌دلایل مختلفی به این شهر نقل مکان می‌کردند.

در نتیجه جمعیت شهر صدرا رشد روزافزونی پیدا کرد، به‌طوری‌که حتی افراد زیادی از شهرهای هم‌جوار به امید زندگی بهتر با مزیت‌های بیشتر، دراین شهر ساکن شدند. اما کیفیت زندگی و رفاه شهری در شهر جدید صدرا بسیار پایین است؛ سال‌هاست کمبود امکانات رفاهی، تفریحی، آموزشی و... سبب نارضایتی شهروندان این شهر است، اما تاکنون اقدام قابل‌توجهی برای رفع آنها صورت نگرفته‌است.

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صدرا، نبود سامانه حمل‌ونقل عمومی مناسب دراین شهر است که پس از گذشت سال‌ها، هنوز این مشکل رفع نشده است. همچنین باتوجه به افزایش جمعیت روزافزون شهر، نیاز به خدمات آموزشی و فرهنگی بیش از گذشته احساس می‌شود، اما تعداد فضاهای آموزشی و فرهنگی در این شهر به‌شدت محدود بوده و این خود معضل بسیاری از خانواده‌ها برای آموزش و پرورش فرزندانشان است. به اضافه اینکه بوی نامطبوع فاضلاب و جاری شدن فاضلاب در محدوده‌های خاصی از شهر صدرا، مشکل بزرگ دیگری بر مشکلات قدیمی شهروندان این شهر اضافه کرده‌است. با این حال طرح ساخت یک شهرجدید به نام «تابناک» در دستورکار مسئولان استان قرار گرفته و طرح جامع این شهرجدید در مجاورت شهرستان لامرد، با جمعیت‌پذیری ۵۴هزارنفر، تهیه شده‌است.

مکان‌یابی شهرهای جدید در برخی استان‌ها
علاوه بر شهرهای جدید نسل نخست که در تعدادی از استان‌ها ساخته شده‌است، برخی استان‌ها هم درحال انجام مطالعات امکان‌سنجی ساخت نسل دوم شهرهای جدید هستند که البته تعدادی ازاین استان‌ها تاکنون از شهرهای جدید برخوردار نبوده‌اند. یکی از این استان‌ها کرمانشاه است که از سال‌گذشته بحث‌هایی برای ساخت شهری جدید مطرح شد تا بتواند سرریز جمعیتی کلانشهر کرمانشاه را در خود جا دهد.

این شهرجدید در مرحله مطالعات اولیه، مکان‌یابی و امکان‌سنجی قرار دارد و کارهای مطالعاتی با ۲رویکرد اقتصادی و مسکونی - گردشگری، توسط تیمی از دانشگاه شهید بهشتی تهران انجام می‌شود. دراین میان استان مازندران هم به‌دنبال ساخت شهرجدید است.

اهمیت بالای زمین‌ در مازندران و تقاضای بالای مسکن دراین استان طی ۲ دهه اخیر با افزایش شهرک‌های خوش‌نشین، از یک‌سو ده‌ها هزارهکتار زمین مولد را از بین برد و ازسوی دیگر نتوانست به گسترش زیرساخت‌های رفاهی جامعه کمک کند. سال ۱۳۹۶ هیأت وزیران با هدف کنترل ساخت وساز در زمین‌های باغی و کشاورزی و ملی مازندران و تغییر کاربری زمین‌ها، وزارت راه و شهرسازی را مأمور کرد تا برای شهرک‌سازی و ایجاد شهرهای جدید به‌صورت برنامه‌ریزی شده، درمناطق شمالی زمین‌های مستعد اجرای این طرح را معرفی کند. ۲سال پیش از آن نیز اعلام شده بود که قرار است با همکاری کره‌ای‌ها یک شهرجدید با نام توسان در مازندران ساخته شود و کلنگ آن تا پیش از سال ۱۳۹۵ به زمین می‌خورد، اما این وعده‌ها زیرسایه بسیاری از اولویت‌های عمرانی مازندران به‌دلیل کمبود زمین و کمبود اعتبار عملا مسکوت ماند.

اما طرح ساخت شهرهای جدید سال ۱۳۹۶ شامل حال استان کردستان هم شد و سهمیه شهرجدید زاگرس به شهرستان سنندج رسید. این شهر که با نقش سکونتی- خدماتی و با جمعیت ۱۵۰ هزارنفر به‌زودی در اطراف سنندج وارد فرایند برنامه‌ریزی و طراحی می‌شود، درحال‌حاضر در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی قرار دارد.

ازسوی دیگر ساخت شهرهای جدید در استان سمنان با توجه به صنعتی بودن این استان و افزایش جمعیت مهاجر آن طی سال‌های اخیر، به یکی از اولویت‌های زیرساختی مسئولان حوزه شهرسازی کشور تبدیل شده‌است. تاجایی که علاوه بر برنامه‌ریزی برای ساخت شهر جدید «خوارزمی» در منطقه جنوب‌شرقی استان تهران و محدوده استان سمنان که اردیبهشت‌ماه امسال تقاضای عملیاتی شدن آن ازسوی استانداری تهران به شورای‌عالی شهرسازی ارائه شد، ساخت یک شهرجدید در نزدیکی شهر «ایوانکی» سمنان نیز در دستورکار قرار دارد و درحال انجام است.