سینما و تلویزیون از معلولیت چه چیزی در ذهن مخاطبانشان ایجاد می‌کنند؟

به گزارش شهرآرانیوز - ویدیویی که این روز‌ها از سوی یکی از خوره‌های فیلم ساخته و در صفحه اینستاگرامش منتشر شده است، حالا دست به دست در فضای مجازی می‌چرخد. تیتر این ویدیوی چند دقیقه‌ای «تقاص گناه با معلولیت» است و هدفش مقایسه و بررسی آنچه در سینما و تلویزیون ایران و جهان از معلولان به مخاطب نمایش می‌دهد.

طبق آنچه احسان منصوری، پژوهشگر حوزه فیلم و سینما، در این ویدیو می‌گوید و نشان می‌دهد هدفش حمله به فیلم‌نامه ‌نویسان نیست، بلکه آن‌ها نسبت به فیلم نامه‌هایی که می‌نوشتند آگاهی ندارند و، اما این نداشتن آگاهی باعث شده تصویر نامطلوبی از معلولیت در جامعه فراگیر شود. سال هاست که در سینما آدم بد‌ها وقتی می‌خواهند تقاص پس بدهند و بدبخت شوند روی ویلچر می‌افتند و قدرت تکلمشان را هم از دست می‌دهند. این در ظاهر به دم دستی‌ترین انتخاب برای فیلم نامه نویس‌ها تبدیل شده است.

از آن طرف این نگاه تنها در آثار داخلی نمود ندارد، بلکه در سینمای جهان هم این ناآگاهی در برخی آثار موج می‌زند. به عنوان مثال در سریال «کیمیا» شخصیت فرزانه که مدام و از هر راهی به دنبال گرفتن انتقام بود دست آخر روی ویلچر می‌افتد. در سریال «ستایش» هم انیس که همسر اول صابر است و حتی باعث کشته شدن طاهر، پسر فردوس، می‌شود، تقاص اشتباهش را با معلولیت و نشستن روی ویلچر می‌دهد. در سریال «دل» نکیسا با وجود اینکه از صاحب کارش جز لطف و محبت چیز دیگری ندیده است، ولی به دختر او تعرض می‌کند و در آخر روی ویلچر آن هم با شکل وشمایلی چندش آور و ناخوشایند نشان داده می‌شود.

اما از آن طرف، در فیلم‌هایی مثل «حوض نقاشی»، «اینجا بدون من»، «بچه‌های ابدی» و «رنگ خدا» نویسنده و کارگردان ایده و تصاویر انسانی تری از معلولیت نمایش می‌دهند. کارگردانانی که سعی کردند از آدمِ ناتوان یک شخصیت عادی در جامعه بسازند که مشکلات خودش را دارد، ولی در عین مشکلات زیادی که دارند مثل هر آدم دیگری صاحب قابلیت‌های بی شمار هستند. اما آیا در سریال‌های خارجی هم می‌شود ایده‌های دیگری دراین باره پیدا کرد؟

مثلا یکی از شخصیت‌های کاریزماتیک «گیم او ترونز» کوتاه قامت است و بسیار جذاب و خوش صحبت، آن قدرکه می‌تواند روی آدم‌ها تأثیر بگذارد و باهوش است. یا در سریال «سی» اساسا داستان بر مبنای یک کلیشه برعکس جلو می‌رود. اینکه همه ما بینا هستیم، ولی به دلیل انتشار ویروسی ناشناخته عده زیادی بینایی شان را از دست می‌دهند و حالا این بینا بودن شکل نامطلوبی به خودش می‌گیرد.

این ویدیو باعث شد مخاطبان زیادی درباره آن اظهارنظر کنند و بگویند که حتی در گفتگو روزمره هم آدم‌ها باید مراقب حرف زدنشان باشند. مثلا به همدیگر «مگه کوری؟ مگه کری؟ مگه شلی؟» خطاب نکنند و مهم‌تر اینکه از این عبارات و جملات جلوی یک معلول استفاده نکنند.