احتمالا شما هم مانند بسیاری دیگر از مادران نگران این هستید که شیر کافی برای نوزاد خود نداشته باشید. اگر به دنبال راهکارهای افزایش شیر مادر هستید و می‌خواهید از طریق روش‌های طبیعی و سالم این کار را انجام دهید، در این مطلب همراه ما باشید. در ادامه توضیح می‌دهیم سریع‌ترین راه برای افزایش شیر مادر چیست؟ چه غذاهایی شیر را افزایش می‌دهند؟ در روزهای اول زایمان چگونه می‌توان شیر را افزایش داد؟

اگر شیر شما کاهش پیدا کرده است و به دنبال راهی برای رفع این مشکل هستید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو با متخصص کودکان و نوزادان یا دکتر زنان مشاوره داشته باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص وجود دارد.

چند توصیه جهت افزایش شیر مادر

قبل از ورود به بحث اصلی، باید به این نکته توجه داشت که غذاهایی که در هر زن شیرده باعث افزایش شیر می‌شوند؛ ممکن است با زنان دیگر کمی متفاوت باشد؛ به نحوی که دارو یا غذایی که در یک نفر باعث افزایش فراوان شیر می‌شود؛ ممکن است در دیگری اثر چندانی نداشته باشد. آنچه در پی می‌آید، دستوراتی است نسبتا عمومی که در اکثر موارد، مفید واقع می‌شود.

راهکارهای عمومی افزایش شیر مادر

آرامش روحی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در کیفیت و کمیت شیر مادران است. استرس، علاوه بر کم کردن میزان شیر، کیفیت آن را نیز دچار تغییراتی خواهد کرد که می‌تواند باعث کاهش تمایل نوزاد به مکیدن پستان شود که این مسئله، خود دور باطلی را به وجود می‌آورد و به کاهش بیشتر شیر منجر خواهد شد.

به تغذیه مادران در دوران شیردهی توجه کافی داشته باشید. متاسفانه بسیاری از مادران جوان، به جای آنکه به فکر سلامت خود و نوزاد دلبندشان باشند؛ به دنبال به‌دست‌آوردن تناسب‌اندام از دست رفته هستند و در دوران شیردهی اقدام به گرفتن رژیم می‌کنند که کاری است بسیار ناپسند و غیرعملی. این کار می‌تواند علاوه بر محرومیت نوزاد از شیر با کیفیت و کافی، عوارض ناگواری از جمله ریزش موی شدید مادر را به دنبال داشته باشد و این در حالی است که خود شیردهی، یکی از مهم‌ترین عوامل بازگشت وزن مادر به حالت سابق است.

مکیدن سینه توسط نوزاد

مکیدن سینه از سوی کودک، مهم‌ترین عامل تحریکی ترشح شیر است. بنابراین از کارهایی که تمایل او به پستان مادر را کم می‌کنند، خودداری کنید. شیر در صورتی تولید می‌شود که کودک شیر بخورد و میزان شیری که کودک می‌خورد به بدن مادر می‌فهماند که باید چه مقدار شیر تولید کرد. اگر کودک کمتر شیر بخورد، بدن مادر هم شیر کمتری تولید خواهد کرد.

عدم فعالیت‌های ورزشی

اگرچه ورزش منظم و در حد متعادل در زنانی که قبل از بارداری از نظر جسمانی متناسب بوده‌اند مانعی برای شیردهی نیست. اما پس از فعالیت بدنی شدید مادر شیرده، به علت ورود اسید لاکتیک به شیر، ممکن است طعم تلخی در شیر ایجاد شود و شیرخوار از خوردن شیر امتناع کند. ضمن توصیه به خودداری از هر‌گونه فعالیت سنگین (به ویژه در روزهای نخست پس از زایمان)، در این مواقع لازم است مادر قبل از شیر دادن، سینه خود را بشوید و اگر هنوز کودک مایل به شیر خوردن نیست مقدار کمی از شیر خود را قبل از تغذیه شیرخوار بدوشد و دور بریزد.

محدود کردن مصرف برخی مواد غذایی

مصرف نوشابه‌های کافئین‌دار اعم از چای، قهوه و کوکاکولا ممکن است سبب تحریک‌پذیری، بی‌اشتهایی و کم‌خوابی شیرخوار شود.

مصرف برخی غذاها مانند سیر، انواع کلم، پیاز، مارچوبه، تربچه و یا غذاهای پر ادویه و پر چاشنی ممکن است روی طعم شیر اثر بگذارد و تغییر ناگهانی طعم شیر سبب تمایل نداشتن شیرخوار به شیر خوردن می‌گردد. بهتر است مادران از مصرف این مواد خودداری کرده یا مصرف آن را محدود کنند.

کاهش مصرف شیرخشک

هر شیشه شیر خشک، آب، آب‌میوه و هرگونه خوراکی جز شیر که به کودک می‌دهید؛ به همان اندازه از شدت و مدت مکیدن سینه از سوی شیرخوار کم می‌شود و این باعث می‌شود که بدن مادر شیر کمتری تولید کند. بنابراین سعی کنید تا 4-6 ماهگی، غذایی غیر از شیر به فرزند خود نخورانید.

تغذیه با شیشه: برای کودک، مکیدن شیر از شیشه راحت از مکیدن شیر از سینه مادر است،؛ بنابراین تغذیه کودک با شیشه باعث می‌شود که کودک سینه را به خوبی نگیرد و ترجیح دهد که برای راحتی بیشتر با شیشه تغذیه کند.پستانک: مکیدن پستانک باعث می‌شود کودک با نحوه شیر خوردن از سینه مادر مشکل پیدا کند و همچنین مقدار زمانی که کودک با سینه مادر ارتباط برقرار می‌کند کمتر شده، در نتیجه میزان شیر کاهش می‌یابد.

در این ویدئو دکتر راحیل رحیمی، متخصص کودکان و نوزادان در مورد نکات مهم در مورد تغذیه با شیر مادر با شما صحبت می‌کند.

.h_iframe-aparat_embed_frame.h_iframe-aparat_embed_frame .ratio.h_iframe-aparat_embed_frame iframe

افزایش تعداد دفعات شیردهی

در چند هفته اول، برخی کودکان غالبا می‌خوابند و خیلی کم تقاضای شیر می‌کنند. اما شما در هر صورت دو ساعت یکبار در روز و هر 4 ساعت در شب به کودک شیر دهید تا میزان شیرتان کم نشود.

نباید طبق زمانبندی خاصی به کودک شیر داد. اگر هر وقت که کودک احساس گرسنگی بکند، به او شیر دهید، شیرتان افزایش پیدا می کند. اما زمانبندی مشخص برای شیردهی به تولید و ازدیاد شیر لطمه وارد می‌کند. زمانبندی برای شیردهی، چنانکه در بند قبل گفتیم، تنها در چند هفته اول و آن هم برای کودکانی که زیاد می‌خوابند باید اجرا شود.

عدم قطع شیردهی

قطع شیردهی به هر دلیل که باشد (حتی به صورت موقت و کوتاه مدت) به تولید شیر و میزان آن آسیب می‌رساند. همچنین، باعث می‌شود که چربی موجود در شیر (که موجب وزن گرفتن کودک و پر انرژی ماندن او در بین فواصل شیردهی می‌شود) به او نرسد.

تناوب در مکیدن پستان‌ها

اگر تمایل دارید که شیر شما افزایش یابد، بگذارید کودک در هر وعده، از یک سینه به طور کامل تغذیه کند و سپس سینه دیگر را به او بدهید.

داشتن استراحت کافی

خستگی مادر از شایع‌ترین علل کاهش تولید شیر خصوصا در 4 تا 6 ماه اول شیردهی می‌باشد. مادر شیرده را باید تشویق کرد تا در طول روز به اندازه کافی استراحت کند. حجم کارهای خود را کاهش دهد و از اطرافیان در کارهای خود کمک بگیرد. حمایت همسر در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است. مهم‌ترین توصیه در این بخش به مادران شیرده آن است که عصرها، 2 ساعت استراحت کنند تا شیر به اندازه کافی ساخته شود.

مشاوره با متخصصان
کودکان (اطفال)
دکترِتو

شروع نوبت‌گیری

درمان خانگی برای افزایش شیر مادر

یکی از سوالات مادران این است که برای افزایش شیر مادر چه غذاهایی بخوریم. در ادامه برخی نکات را برای افزایش شیر مادر ذکر می‌کنیم.

گندم را بو دهید و با کنجد و خشخاش و نبات مخلوط کرده، آسیاب کنید و میل کنید.خوردن سیراب گوسفند، همراه با آب آن؛ همه روزه عصرها.خوردن کاهو با سرکه شیره. (2/1 پیمانه سرکه خانگی با 5 پیمانه شیره انگور مخلوط کرده و به مدت 5 دقیقه حرارت می‌دهیم، مقداری از آن را با آب مخلوط کرده و میل کنید.)رازیانه یکی از بهترین داروها برای افزایش شیر مادر است. رازیانه علاوه بر ایجاد تعادل هورمونی در مادر، محرک بسیار خوبی برای ترشح شیر است، اما می‌تواند خونریزی دوره نفاس را تشدید کند؛ بنابراین شروع مصرف آن باید پس از این دوره باشد.جوانه گندم منبع سرشار ویتامین “ای” است و در ایجاد تعادل هورمونی و افزایش شیر مادر، یک داروی فوق العاده است. روزی یکی، دو قاشق مرباخوری از پودر خشک شده یا پنج، شش قاشق غذاخوری جوانه گندم تازه را به هر نحو که دوست دارید؛ میل کنید.سیاهدانه: 100 گرم سیاهدانه را آسیاب کرده و بلافاصله با یک شیشه بزرگ عسل مخلوط کنید و روزی 3 قاشق چایخوری میل کنید.مصرف زیره به خصوص زیره سبز. تخم شاهتره، گلپر، بالنگو، زنیان، تخم ریحان: برخی دیگر از داروهایی که باعث افزایش شیر می‌شوند؛ می‌توانید این داروها را به دلخواه انتخاب کرده با نبات مخلوط و آسیاب کرده و میل کنید.مغزهای خام؛ به خصوص پسته، بادام و فندق.شیرگاو تازه و محلی همراه با عسل، خرما یا شیره (به شرط عدم حساسیت نوزاد)آبمیوه‌های طبیعی که در منزل تهیه شده و با عسل شیرین شده باشد. (در مجموع در دوران شیردهی بهتر است کمی مصرف خوراکی‌های آبکی افزایش یابد.)

سایر درمان‌های خانگی برای افزایش شیر مادر

علاوه بر نکات ذکرشده و تغییراتی که در رژیم غذایی خود ایجاد می‌کنید، می‌توانید هر چند روز یک بار نیز مواد غذایی زیر را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

خوراک کله پاچه به خصوص پاچه گوسفند.مصرف انواع آش و شوربا که در آنها انواع بلغور، زیاد بکار رفته باشد و به‌ویژه خوردن حلیم.مصرف مالت جو، سوپ جو، دلستر جو.آب عسل: در یک لیوان آب، یک تا یک و نیم قاشق غذاخوری عسل را حل کرده کمی آب لیمو ترش تازه (و نه آبلیمو) به آن اضافه کرده و روزی دو سه لیوان، خنک و جرعه جرعه میل کنید. این نوشیدنی معجزه گر، علاوه بر رفع مشکلاتی از جمله کم خونی، تاثیر مناسبی در افزایش شیر خواهد داشت.شیر بادام: یک مکمل خوب برای افزایش شیر است. 10 عدد مغز بادام خام پوست کنده را با یک لیوان آب و 3 قاشق غذاخوری عسل، 5 دقیقه در مخلوط کن، مخلوط کنید تا معجون یکنواختی به وجود آید و خنک بنوشید.

راه‌های افزایش شیر مادر

تغذیه با شیر مادر اهمیت زیادی داشته و به همین دلیل هفته‌ای را به نام هفته جهانی شیردهی مادر در نظر گرفته‌اند. هدف از آن بالابردن اطلاعات در مورد اهمیت شیردهی است. برخی از اقدامات باعث افزایش شیر مادر می‌شوند. مدت‌زمان تاثیر این روش‌ها بستگی به این دارد که در ابتدا شیر شما چه مقدار بوده است. اقدامات زیر معمولا ظرف چند روز تاثیر خود را نشان می‌دهند.

تعداد دفعات شیردادن را افزایش دهید.بین شیردهی پمپاژ و گرم‌کردن سینه‌ها به افزایش شیر کمک می‌کنند.از هر دو سینه به کودک شیر بدهید.از کوکی‌های شیردهی که حاوی جو کامل، جوانه گندم و بذر کتان هستند، استفاده کنید.غذاها و مکمل‌هایی که شیر را افزایش می‌دهند، استفاده کنید.مقدار مصرف آب را افزایش دهید.

سریع‌ترین راه برای افزایش شیر مادر

یکی از سریع‌ترین و طبیعی‌ترین راه‌ها برای افزایش شیر بالابردن تعداد دفعات شیردهی است. اگر در روزهای اول پس از زایمان نوزاد شیر کمی می‌خورد، برای تخلیه سینه‌ها صبر نکنید تا کامل پر شود. باید سینه را به طور مرتب خالی کنید. یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش شیردهی ماساژ دادن سینه‌ها قبل از شیردهی یا قبل از تخلیه با پمپاژ است.

قبل از شیردادن به نوزاد سینه را ماساژ داده و پس از آن نیز پمپاژ کوتاهی انجام دهید. این کار باعث می‌شود، تولید شیر افزایش پیدا کند.

بهترین دارو برای افزایش شیر مادر

گاهی ممکن است پزشک برای افزایش شیر مادر داروهایی را تجویز کند. این داروها سطح پرولاکتین را افزایش می‌دهند. پرولاکتین هورمون مسئول تولید شیر است. این داروها عوارض داشته و نباید بدون مشورت با پزشک مصرف شوند. دو مورد از رایج‌ترین داروهایی که برای افزایش تولید شیر تجویز می‌شوند عبارتند از:

متوکلوپرامید: این دارو برای درمان مشکلات معده مانند رفلاکس معده، تهوع و استفراغ تجویز می‌شود. اما برای القای شیردهی و افزایش تولید شیر هم کاربرد دارد. تا زمانی که دارو را مصرف می‌کنید، شیر افزایش پیدا می‌کند.دومپریدون: این دارو نیز برای درمان مشکلات معده کاربرد دارد. اما برای تحریک تولید شیر هم تجویز می‌شود.

قرص افزایش شیر مادر

علاوه بر داروهای ذکر شده ممکن است پزشک قرص دیگری تجویز کند. آرام‌بخش‌هایی مانند کلرپرومازین و هالوپریدول همچنین داروی فشارخون متیل دوپا از دیگر داروهایی هستند که سطح پرولاکتین را افزایش می‌دهند. البته عوارض این نوع قرص‌ها زیاد بوده و پزشک ترجیح می‌دهد از روش‌های طبیعی برای افزایش شیر مادر استفاده کند.

قطره افزایش شیر مادر

گاهی برای افزایش شیر مادر از قطره‌ای به نام قطره شیرافزا استفاده می‌شود. این قطره حاوی چند نوع گیاه بوده و مانند داروهای شیمیایی عوارض ندارد. در این قطره از عصاره رازیانه، زیره سبز، شنبلیله و عصاره شوید استفاده شده است. حدود 20 قطره داخل آب سرد ریخته و روزی سه بار میل کنید.

دلیل قطع شدن شیر مادر یا کم‌شدن آن چیست؟

دلایل زیادی وجود دارد که باعث کاهش شیر مادر می‌شوند. اصلی‌ترین علل آن عبارتند از:

عوامل عاطفی: استرس، اضطراب و حتی خجالت روی تولید شیر تاثیر گذاشته و باعث کاهش شیر مادر می‌شود.شرایط پزشکی: برخی از بیماری‌ها مانند فشارخون بالا ناشی از بارداری، دیابت و سندروم تخمدان پلی‌کیستیک باعث کاهش شیر مادر می‌شوند.داروهای خاص: مصرف داروهایی که حاوی سودوافدرین هستند، مثل داروهای درمان سینوس و آلرژی و داروهای ضدبارداری هورمونی باعث کاهش شیر می‌شوند.سیگار و الکل: مصرف زیاد الکل و کشیدن سیگار تولید شیر را کم می‌کند.جراحی سینه: سابقه جراحی سینه به دلیل کوچک کردن آن، برداشتن کیست یا ماستکتومی به دلیل کاهش بافت غده‌ای در شیردهی مشکل ایجاد می‌کند.

چه غذاهایی باعث افزایش شیر مادر می‌شوند؟

طبق تحقیقات بنیاد تغذیه با شیر مادر در کانادا برخی غذاها و گیاهان می‌توانند تاثیر مثبتی در افزایش شیر مادر داشته باشند. یکی از بهترین گیاهانی که در کمتر از 7 روز تاثیر خود را نشان می‌دهد، شنبلیله است. دیگر مواد غذایی موثر عبارتند از:

سیرزنجبیلماهیغذاهای غنی از پروتئین مانند مرغ و تخم‌مرغزغال اختهرازیانهکدوحلوایییونجهجو دو سردانه کنجد

چه چیزی باعث کاهش شیر مادر می‌شود؟

مصرف الکل و سیگار می‌تواند تاثیر بسیار منفی در تولید شیر داشته باشد. علاوه بر این مواد مضر، باید از بستن سوتین‌های تنگ هم خودداری کنید. برخی از داروهای تجویزی یا بدون نسخه نیز می‌توانند شیر را خشک کنند. به همین دلیل باید از عوارض داروهایی که مصرف می‌کنید، مطلع شوید.

خوردن قرص‌های ضدبارداری به‌ویژه در شش هفته اول پس از زایمان تاثیر زیادی روی کاهش تولید شیر دارد. به‌خصوص داروهای حاوی استروژن در شیردهی بیشتری مشکل را ایجاد می‌کنند.

زمان از شیر گرفتن کودک پیشنهاد می‌شود که تعداد دفعات شیردهی روزانه کاهش پیدا کند. این کار به‌مرور تولید شیر را کاهش می‌دهد. به همین دلیل در سنین شیردهی باید تا جای ممکن تعداد دفعات شیردهی افزایش پیدا کند تا کودک دچار مشکل کمبود شیر نشود.

آیا ریحان برای افزایش شیر مادر خوب است؟

ریحان جز سبزیجاتی است که علاوه بر خاصیت ضد یبوست، ضدتشنج، درمان بی‌خوابی و رفع سردردهای میگرنی برای افزایش تولید شیر هم موثر است. سعی کنید در وعده‌های غذایی خود از آن استفاده کنید. البته در مصرف ریحان باید اعتدال را رعایت کرده و بیش از حد استفاده نکنید.

راه‌ها افزایش شیر مادر در روزهای اول زایمان

مهم‌ترین اقدام در شروع شیردهی پس از دوره بارداری این است که شیردادن به نوزاد را سریع شروع کنید. شیردهی در یک ساعت اول پس از زایمان در تولید شیر کافی در درازمدت نقش پررنگی دارد. رنگ شیر اولیه کمی فرق داشته و به آن آغوز می‌گویند. این شیر غنی از آنتی‌بادی‌ها و اجزای ایمنی است. به همین دلیل نوزاد باید آن را بخورد.

بعد از یک ساعت اول شما باید در چند روز اول 8 تا 12 بار به نوزاد شیر بدهید. در روزهای اول هر چه شیر بیشتر تخلیه شود، بدن شیر بیشتری تولید می‌کند. نوشیدن مقدار زیاد آب را نیز فراموش نکنید. هیدراته ماندن در دوران شیردهی بسیار مهم است.

چه چیزی باعث افزایش شیر مادر می‌شود؟

یکی از اقداماتی که شاید به آن توجه نمی‌شود، نحوه قرارگیری نوزاد برای خوردن شیر است. اگر وضعیت نوزاد در شرایط مناسبی نباشد، نوزاد نمی‌تواند شیر را به‌خوبی از سینه خارج کند. زمانی که نوزاد در وضعیت مناسب قرار می‌گیرد و راحت شیر می‌خورد، بدن تحریک شده و شیر بیشتری تولید می‌شود.

نوزاد باید حداقل 10 دقیقه از هر سینه شیر بخورد. اگر حین خوردن شیر خوابید، او را بیدار کنید. هر چه نوزاد زمان طولانی‌تری شیر بخورد، تولید شیر بیشتر می‌شود.

چای برای افزایش شیر مادر مفید است؟

نوشیدن چای برای هیدراته ماندن بدن مفید بوده و تولید شیر را افزایش می‌دهد. اگر به دنبال دم‌نوشی هستید که تاثیر زیادی در شیردهی داشته باشد، می‌توانید دم‌نوش‌های زیر را تهیه کنید. به این دم‌نوش‌ها چای شیردهی گفته می‌شود.

چای شنبلیلهخار مریمچای رازیانه

برای زیادشدن شیر مادر چه بخوریم؟

برای افزایش شیر مادر باید مواد غذایی زیر در رژیم غذایی گنجانده شوند. البته دقت داشته باشید که در مصرف هیچ نوع ماده غذایی زیاده‌روی نکنید.

ماهی قزل‌آلاهویجکدوحلواییبرگ ریحانمارچوبهاسفناج و برگ چغندردانه رازیانه و شنبلیلهسیرنخودبرنج قهوه‌ایزیرهکنجدزردآلوشیربرگ شویدمرغانواع آبمیوهبادامسیب‌زمینی

برای افزایش شیر مادر به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

اگر دچار مشکل تولید شیر هستید و به دنبال راهکارهایی برای افزایش شیر مادر هستید، ابتدا از طریق درمان‌های خانگی و تغییر رژیم غذایی تلاش کنید تا این مشکل را برطرف کنید. در صورتی که شیر مادر با این روش‌ها افزایش پیدا نکرد، باید به متخصص زنان یا متخصص نوزادان و کودکان مراجعه کنید.

برای پیداکردن بهترین متخصص زنان می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در سایت دکترتو می‌توانید علاوه بر تعیین وقت حضوری به صورت آنلاین یا تلفنی با متخصص در ارتباط باشید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

دکتر فهیمه فرزادی

متخصص نوزادان و کودکان

مشاور رشد و تغذیه، دارای بورد تخصصی اطفال ایران

منبع:

https://www.healthline.com/health/parenting/how-to-increase-breast-milk#causes-for-low-milk-supply

https://www.verywellfamily.com/naturally-increase-your-breast-milk-supply-431842

https://www.pregnancybirthbaby.org.au/increasing-your-breast-milk-supply

https://www.nourisher.co/blogs/the-milkful-blog/5-steps-to-take-when-your-breast-milk-supply-drops