نمایشگاه 33؛ هنر دعوت به عفاف در فضایی فرهیخته

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در مصلای امام خمینی(ره) در حال برگزاری است، نمایشگاهی با حضور اهالی فرهنگ و ناشران کتاب و البته علاقه‌مندان به کتابخوانی؛ نمایشگاهی که از هر قشر و از گروه های مختلف سنی مخاطب دارد، هر گرایش فکری را در طول ۷ روز گذشته به خود جذب کرده است، آنچه در این‌گونه رویدادهای اجتماعی گسترده مهم است و به چشم می‌آید رعایت آداب و اخلاق مطابق با عرف اجتماعی حضور در جامعه اسلامی و ایمانی است.

رعایت حجاب و عفاف یکی از اصول مصرح اجتماعی در عرصه عمومی جامعه است؛ و آنچه بیشتر مورد توجه و نمود قرار می‌گیرد زمانی است که رویدادی به وسعت نمایشگاه بین‌المللی کتاب در تهران برگزار می‌شود، و فضا عمومی‌تر، فرهنگی‌تر، خانوادگی‌تر می‌شود و نمادهای ارزشمند جامعه بیشتر به چشم خواهد آمد، در این تردیدی نیست که عده‌ای در میان هزاران بازدیدکننده در یک رویداد اجتماعی با این گستردگی این ضوابط را دقیق رعایت نکنند؛ اما شیوه تذکر و دعوت، آن هم در محیطی فرهنگی مانند نمایشگاه، نیازمند یک رویکرد خلاقانه، صبورانه و مبتنی بر اصول امر به معروف است.

امسال برگزارکنندگان نمایشگاه از روش‌های نمادین و اثربخش برای حفظ حریم حجاب و عفاف در نمایشگاه استفاده کرده‌اند، تذکرهای نامحسوس از سوی گروه‌های فرهنگی مستقر در نمایشگاه فضایی آرام و قابل تامل را ایجاد کرده است، وقتی بانویی محجبه به آرامی و گاهی با اشاراتی گذرا رعایت حجاب را توصیه می‌کند که شاید فقط خود فرد مورد نظر متوجه می‌شود نتیجه اش شیرین تر خواهد بود، او چند گام آن طرف‌تر ناخودآگاه حجابش را کامل می‌کند.

گاهی تکنیک ارتباطات‌محور است، و دقایقی گفت‌وگو آن هم غیرمستقیم درباره موضوع یک کتاب، تازه‌های نشر، کتاب‌های فلان نویسنده و حتی طراحی روی جلد خیلی موثرتر واقع می‌شود، الگویی که دختر جوان کتاب‌خوان که با روی و زبان خوش برای گپ و گفتی خواهرانه قدم پیش می‌گذارد و لحنش نافذ است و قطعا تاثیر خود را می‌گذارد، حتی سخن به امر به معروف و تذکر هم نمی‌رسد.

گاهی هم باید گفت‌ و رفت؛ نیازی به پیگیری و دریافت نتیجه هم نیست، این هنر ناصح به معروف است که اگر چه حریم و حجاب برایش مهم است، اما حرمت فرد را هم حفظ می‌کند؛ شیوه‌ای که در گوشه گوشه نمایشگاه این دوره رواج دارد، و اساسا با تدبیر این نوع رفتار انتخاب شده است.

اگر چه سایر دستگاه‌هایی که مسئولیت انتظامات اجتماعی و نظم عمومی را بر عهده دارند و در فضاهای مختلف ماموریت ستادی خود را انجام می‌دهند، اما آنچه از یک رویداد فرهنگی انتظار می رود برخوردهای فرهنگ‌ساز و الگوساز است. همه آنچه که در نمایشگاه سی‌وسوم به چشم می‌آید رویکرد خلاقانه و مبتکرانه در شیوه‌های برخورد است، شیوه‌هایی هنرمندانه که در یک محیط فرهنگی عمومی، جایی که فرهیختگان و کتابخوان‌های جامعه هم حضور دارند و حفظ حریم‌ها و حرمت‌های فردی و اجتماعی پاسداری می‌شود؛ و شایسته‌تر آنکه یکایک جامعه چنین هنرمند باشند.

البته ضوابط رعایت حجاب برای مسئولان غرفه‌های کتاب به عنوان بخشی از بدنه میزبانی و اجرای نمایشگاه با میهمانان نمایشگاه که مردم است متفاوت است، از ابتدای برگزاری نمایشگاه به مسئولان و حاضران در غرفه ها در طول یازده روز برگزاری توضیح داده شده که رصد میدانی نشان می‌دهد اغلب این دستور العمل‌ها رعایت می شود و در مواردی که مشاهده شده مسئولان مربوطه تذکرات لازم را داده‌اند.

شاید این شیوه بتواند از بطن نمایشگاه کتاب به سایر رویدادهای هنری و فرهنگی حتی به سطح عمومی جامعه هم سرایت داده شود، کنسرت‌های موسیقی شاید در این سال‌ها بیشترین نقدها به آن شده باشد، اما جامعه ما در کنار اصول اخلاق اجتماعی و رعایت آن بهره‌گیری از منطق ارتباطات اثربخش را بیشتر می‌پسندند. اتاق فکری که بر مبنای اصول جامعه‌شناختی و روان شناسی مخاطب، رعایت عفاف و حجاب را در محیط نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرهنگ‌سازی می‌کند می‌تواند این تجربه را برای بهره‌برداری همه متولیان برگزاری رویدادهای بزرگ در کشور مستندسازی و الگوسازی کند.