علائم کبد چرب و راه های درمان آن

کبد چرب یکی از بیماری‌های خاموش و شایع است که بسیاری از افراد به آن مبتلا می‌شوند. بیماری کبد چرب علائم و نشانه‌ هایی دارد که با دانستن آن‌ها می‌توانید زودتر از بیماری خود آگاه شوید و نسبت به درمان آن اقدام کنید. در این مقاله به بررسی کامل بیماری کبد چرب طبق جدیدترین مقالات علمی و روز دنیا پرداخته‌ایم. با مجله سلامت دکترتو همراه باشید.

اگر دچار این بیماری هستید و می‌خواهید آن را درمان کنید یا علائم آن را تجربه کرده‌اید، می‌توانید برای پیداکردن بهترین متخصص گوارش یا فوق تخصص کبد از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

کبد چرب چیست؟

بیماری‌های کبد انواع متعددی داشته و هرکدام به‌نوعی به این اندام حیاتی آسیب وارد می‌کنند. کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری های کبد است که به دلیل تجمع چربی در آن ایجاد می‌شود. کبد چرب که با نام استئاتوز کبدی نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق میفتد که چربی در کبد تجمع پیدا کند.

وجود مقدار کمی چربی در این اندام طبیعی است. اما تجمع بیش از حد آن می‌تواند به یک مشکل اساسی تبدیل شود. اگر بیش از 5 تا 10 درصد از وزن کبد شما چربی است احتمالا به این بیماری مبتلا هستید. کبد دومین ارگان بزرگ بدن است. این عضو، به فرآوری مواد غذایی کمک می‌کند و مواد مضر خون را فیلتر می‌کند. گاهی این بیماری را بیماری خاموش کبدی می‌نامند، به این دلیل که می‌تواند بدون ایجاد علائم رخ دهد.

شیوع این بیماری در بسیاری از نقاط جهان، به ویژه در کشورهای غربی، به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است و حدود ۲۵ درصد از مردم جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما خبر خوب این است که این بیماری یک بیماری برگشت‌پذیر است و با تغییر سبک زندگی قابل درمان است.

برای اطلاع از علائم، تشخیص و درمان آن باید به متخصص گوارش و فوق تخصص کبد مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان فوق تخصص کبد کشور آشنا شوید، با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.

جگر چرب یک بیماری قابل برگشت است. اغلب نشانه خاصی ندارد و به طور معمول اگر درمان شود آسیب دائمی و همیشگی ایجاد نمی‌کند.

انواع کبد چرب

این بیماری به دو شکل اصلی دیده می‌شود. علت ایجاد هر یک متفاوت بوده و عامل خطر آنها از هم مجزا است.

کبد چرب الکلی (AFLD): نوعی از بیماری که به علت مصرف بیش از حد الکل ایجاد می‌شود. نوشیدن زیاد الکل باعث تجمع چربی در کبد می‌شود. افرادی که الکل مصرف می‌کنند، باید مصرف آن را محدود کنند، تا به این بیماری مبتلا نشوند. در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا که مصرف الکل زیاد است، حدود 5% جمعیت دچار این بیماری هستند.کبد چرب غیر الکلی (NAFLD): نوعی از بیماری که به علت عاملی غیر از الکل مانند ژنتیک، چاقی، دارو و غیره ایجاد می‌شود. این نوع از بیماری ارتباطی با مصرف الکل ندارد. از هر سه بزرگسال، یک نفر و از هر 10 کودک یک نفر ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. علت دقیق ایجاد این نوع از بیماری مشخص نیست. اما در افراد چاق و دیابتی بیشتر دیده می‌شود.

مراحل کبد چرب

این بیماری دارای 4 مرحله است که از گرید 1 تا 4 طبقه‌بندی می‌شوند و می‌تواند طی ۴ مرحله پیشرفت کند:

کبد چرب گرید 1 (کبد چرب ساده): چربی اضافی در کبد تجمع پیدا می‌کند. اگر بیماری از گرید 1 پیشرفت نکند، تقریبا بی‌ضرر است.کبد چرب گرید 2 (استئو هپاتیت): علاوه بر چربی اضافی، التهاب نیز در کبد وجود دارد.کبد چرب گرید 3 (فیبروز کبدی): التهاب در کبد باعث ایجاد زخم شده است. التهاب مداوم باعث ایجاد اسکار در کبد می‌شود. اما کبد هنوز می‌تواند عملکرد طبیعی داشته باشد.کبد چرب گرید 4 (سیروز کبدی): زخم کبد به طور گسترده‌ای گسترش یافته است. سیروز یک بیماری بالقوه تهدیدکننده زندگی است که می‌تواند باعث نارسایی کبدی شود و معمولا غیرقابل برگشت است. به همین دلیل بسیار مهم است که از پیشرفت آن جلوگیری کنید.

سیروز کبدی چیست؟

تجمع بیش از حد چربی در کبد می‌تواند باعث التهاب این اندام شود. التهاب، باعث آسیب به کبد و ایجاد زخم یا اسکار می‌شود که به عنوان فیبروز کبدی نیز شناخته می‌شود. فیبروز شدید کبدی، سیروز نامیده می‌شود که در موارد شدید، می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود.

سیروز ممکن است باعث ایجاد علائم مختلفی شود مانند:

از دست دادن اشتهاکاهش وزنضعفخستگیخون دماغ شدنخارش پوستزرد شدن پوست و چشم ایجاد شبکه‌هایی از رگ‌های خونی شبیه به تار عنکبوت زیر پوستدرد شکمتورم شکمتورم پاهابزرگ شدن پستان در مردانگیجی، خواب آلودگی و اختلال در گفتار (انسفالوپاتی کبدی).

کبد چرب یک بیماری قابل برگشت است. این بیماری اغلب نشانه خاصی ندارد و اگر درمان شود آسیب دائمی و همیشگی ایجاد نمی‌کند.

کبد چرب چه علائمی دارد؟

این بیماری علائم و نشانه‌های مختلفی دارد. ممکن است همه این علامت‌ها را نداشته باشید و حتی گاهی متوجه نشوید که به این بیماری مبتلا شده‌اید. علائم آن عبارتند از:

خستگی شدیدضعفکاهش وزنزرد شدن پوست یا چشم هاخارش طولانی مدتاز دست دادن اشتهاتهوع و استفراغدرد در ناحیه مرکز شکم یا در ربع راست و بالای شکم.

اگر این بیماری به مرحله سیروز کبدی برسد، اسکارها پیشرفته شده و علائم زیر ظاهر می‌شوند:

تورم شکمبزرگ‌شدن رگ‌های خونی در زیرپوستبزرگ‌شدن طحالقرمز شدن کف دستزردی پوست و چشم

هر مرحله از کبد چرب چه نشانه‌هایی دارد؟

گرید 1 و 2 بیماری معمولا هیچ علامتی نداشته و ممکن است شخص متوجه ابتلا به این بیماری نشود. گاهی ممکن است شخص دچار خستگی یا ضعف کند. زمانی که بیماری به مرحله فیبروز کبدی یا گرید 3 می‌رسد، ممکن است علائمی مانند درد در سمت راست بالای شکم، خستگی مفرط، کاهش وزن و ضعف ایجاد شوند.

بیشتر علائم مربوط به سیروز کبدی بوده که شامل درد شکم، ازدست‌دادن اشتها، کاهش وزن، خستگی، حالت تهوع، خارش پوست، زردی، کبودی و خونریزی آسان، ادرار تیره، تجمع مایع در شکم و تورم پاها می‌شود.

از آنجایی که کاربران سؤالات زیادی در مورد علائم و نشانه‌‌های این بیماری داشتند، تصمیم گرفتیم در این بخش در قالب چند سؤال و جواب به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.

دلایل ایجاد کبد چرب چیست؟

شایع ترین علت بروز این بیماری اعتیاد به الکل است. اما درمورد افرادی که الکلی نیستند در بسیاری از موارد پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث ایجاد آن می‌شود.

کارشناسان هنوز به طور دقیق نمی‌دانند، چرا در برخی افراد دور این اندام چربی تجمع کرده و در برخی دیگر از افراد این عارضه ایجاد نمی‌شود. اما به‌طورکلی می‌توان گفت معمولا کبد چرب و سیروز کبدی هر دو به موارد زیر مرتبط هستند و برای جلوگیری از این بیماری باید موارد زیر را کنترل کرد.

اضافه‌وزن یا چاقیمقاومت به انسولینقند خون بالا که نشان‌دهنده پیش دیابت یا دیابت نوع 2 است.سطح بالای چربی در خون (به‌ویژه تری گلیسیرید)

دیگر علل بیماری کبد چرب چیست؟

جگر چرب هنگامی ایجاد می‌شود که بدن چربی زیادی تولید کند، یا به اندازه کافی چربی را دفع نکند. چربی اضافی در سلول‌های کبدی ذخیره می‌شود. در آنجا تجمع می‌یابد و باعث ایجاد این بیماری می‌شود. این تجمع چربی می‌تواند در اثر موارد مختلفی ایجاد شود، مانند:

نوشیدن بیش از حد الکلچاقیتجمع بیش از حد چربی در اطراف شکم (چاقی شکمی)قند خون بالاکلسترول بالاتری گلیسیرید بالاسندرم متابولیکمقاومت به انسولیندیابت نوع ۲کم کاری تیروئیدکاهش عملکرد هیپوفیز (کم کاری هیپوفیز)سندرم تخمدان پلی کیستیکمقادیر بالای چربی در خون، به ویژه تری گلیسیریدکاهش وزن سریع برخی از انواع عفونت‌ها مانند هپاتیت C و اچ آی وی (HIV)کمبود آلفا 1 آنتی تریپسینعوارض جانبی برخی از داروها مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودارون و داروهای ضدتشنج و ضد صرع، کورتون، استامینوفن (مصرف طولانی مدت) و برخی آنتی بیوتیک هابای پس معدهبارداریقرار گرفتن در معرض سموم خاصژنتیک و وجود سابقه خانوادگیبیماری التهابی روده (IBS)مصرف زیاد کربوهیدراتمصرف نوشیدنی‌های قندی.

ریسک فاکتورهای کبد چرب چه هستند؟

برخی از عوامل ممکن است خطر ابتلا به بیماری جگر چرب را افزایش دهند. افرادی که دارای یکی از ویژگی‌های زیر هستند، باید بیشتر از سایر افراد به علائم این بیماری توجه داشته باشند و در صورت نیاز آزمایش‌های مربوطه را انجام دهند.

افراد اسپانیایی یا آسیاییخانم‌های یائسهافراد چاق با چربی زیاد در ناحیه شکمفشارخون بالا، دیابت یا کلسترولابتلا به آپنه انسدادی خوابسطح بالای تری گلیسیرید در خونسندروم متابولیکسندروم تخمدان پلی‌کیستیکتیروئید کم‌کارغده هیپوفیز کم‌کار.

شایع‌ترین علت کبد چرب اعتیاد به الکل است.

تشخیص کبد چرب به چه صورت است؟

برای تشخیص این بیماری، اقدامات مختلفی لازم است که در زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

۱. شرح حال پزشکی

برای تشخیص، پزشک داخلی یا فوق تخصص گوارش و کبد، به یک شرح حال پزشکی نیاز دارد. سوالاتی در مورد تاریخچه پزشکی خانوادگی هرگونه سابقه بیماری کبدی، مصرف الکل، داروهای مصرفی، بیماری‌های زمینه‌ای، سابقه خستگی یا از دست دادن اشتها از شما پرسیده خواهد شد.

۲. معاینه بدنی

برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم را لمس کند یا فشار دهد. اگر کبد بزرگ شده باشد، ممکن است پزشک بتواند آن را در قسمت بالایی و راست شکم احساس کنند.

اما در برخی موارد، کبد می‌تواند ملتهب باشد اما بزرگ نشود. در نتیجه، ممکن است پزشک متخصص کبد، نتواند در لمس شکم، بزرگی کبد را تشخیص دهد.

۳. آزمایش

در بسیاری از موارد، این بیماری خود را با افزایش آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون، نشان می‌دهد. در آزمایش خون فرد مبتلا به این بیماری، آنزیم‌های آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) افزایش می‌یابند. افزایش آنزیم‌های کبدی نشان دهنده التهاب کبد است. این بیماری یکی از دلایل التهاب کبد و افزایش آنزیم‌های کبدی است، اما تنها علت آن نیست.

در صورت بالا بودن آنزیم‌های کبدی، پزشک آزمایش‌های دیگری را برای شناسایی علت التهاب درخواست می‌دهد. آزمایش‌هایی که برای تشخیص کبد چرب به پزشک کمک می‌کنند عبارتند از:

آزمایش بررسی عملکرد کبد یا تست کبد چرب: این تست با آزمایش خون انجام شده و سطح پروتئین‌ها و آنزیم‌ها در کبد بررسی می‌شود. اگر در آزمایش عملکرد کبد مورد مشکوکی مشاهده شود، پزشک برای تشخیص دقیق‌تر آزمایش‌های تصویربرداری را توصیه می‌کند.آزمایش چربی خونشمارش کامل سلول‌های خونیآزمایش بررسی هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت A، هپاتیتی B، هپاتیت C)آزمایش غربالگری بیماری سلیاکقند خون ناشتاهموگلوبین A1C برای بررسی سطح قند خون طی ۶ ماه گذشته.

۴. مطالعات تصویربرداری

پزشک ممکن است برخی از آزمایش‌های تصویربرداری زیر را برای بررسی وجود چربی اضافی یا سایر مشکلات درخواست دهد:

سونوگرافیسی تی اسکن (CT scan)ام آر آی (MRI)فیبرو اسکن

۵. نمونه‌برداری از کبد

نمونه‌برداری از کبد بهترین روش برای تعیین شدت بیماری کبدی است. در طی نمونه‌برداری از کبد، پزشک یک سوزن را در کبد فرو می‌کند و یک تکه از بافت را برمی‌دارد. سپس نمونه تهیه شده، در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.

عوارض کبد چرب چیست؟

عارضه اصلی این بیماری، پیشرفت به سمت سیروز است. سیروز به معنی تشکیل زخم (اسکار) در کبد است که منجر به سخت شدن کبد می‌شود. واریس مری و سرطان کبد نیز از دیگر عوارض این بیماری هستند. این بیماری می‌تواند روی رشد مو تأثیر بگذارد و باعث شروع ریزش مو شود.

عوارض خطرناک کبد چرب چیست؟

از عوارضی که در مراحل پایانی کبد چرب ایجاد می‌شود، سیروز کبدی است که به دلیل التهاب کبد به وجود می‌آید. سیروز باعث اسکار در کبد شده و زخم ایجاد می‌کند. اگر این روند متوقف نشود، شخص به عوارض زیر مبتلا می‌شود.

تجمع مایع در شکمتورم وریدهای مری که احتمال دارد، پاره شود و خونریزی کند.گیجی و خواب‌آلودگیسرطان کبدنارسایی کبد و ازکارافتادن این اندام.

کبد چرب موجب اختلال در آنزیم‌های کبدی می‌شود؟

همان‌طور که گفتیم این بیماری می‌تواند، در عملکرد کبد مشکل ایجاد کند. در این شرایط آنزیم‌های کبدی دچار اختلال می‌شوند. یکی از راه‌های تشخیص این بیماری آزمایش خون و بررسی این آنزیم‌ها است. اگر در آزمایش خون سطح آنزیم‌های کبدی مانند آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز یا همان آزمایش ALT و AST بالاتر از حد معمول باشد، نشانه مشکل در کبد است.

آیا کبد چرب باعث مرگ می‌شود؟

در بیشتر افراد این بیماری مشکل جدی ایجاد نمی‌کند و با تغییرات کوچکی در سبک زندگی می‌توان آن را مدیریت کرد. اما زمانی که این بیماری به مرحله سیروز کبدی می‌رسد، ممکن است در نهایت منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود. کبد عضوی حیاتی در بدن است و نمی‌توان بدون آن زندگی کرد.

عارضه اصلی بیماری کبد چرب، پیشرفت بیماری به سمت سیروز کبدی است که می‌تواند به نارسایی و حتی سرطان کبد منجر شود.

درمان کبد چرب چگونه است؟

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان قطعی این بیماری تأیید نشده‌است. برای تولید و آزمایش داروها، تحقیقات بیشتری لازم است. در زیر به بررسی مواردی می‌پردازیم که با رعایت آنها می‌توان روند بیماری را آهسته یا حتی در مواردی معکوس کرد.

۱. درمان فوری کبد چرب

برای درمان فوری این بیماری بهترین راه کاهش وزن است. تحقیقات نشان می‌دهد، حتی کاهش وزن به مقدار کم می‌تواند تاثیر بسیار خوبی روی روند درمان داشته باشد. اگر بیمار دچار نوع الکلی این بیماری باشد، قطع مصرف الکل می‌تواند تاثیر خوبی ایجاد کرده و باعث پاک‌سازی کبد چرب می‌شود.

۲. درمان‌های دارویی و قرص برای کبد چرب

هیچ نوع دارویی برای درمان این بیماری وجود ندارد و پزشک بیشتر روی تغییر سبک زندگی تمرکز می‌کند. اما ممکن است برای کنترل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید داروهایی تجویز شود. در برخی مواقع نیز پزشک قرص ویتامین E تجویز می‌کند. داروی ضد دیابت متفورمین در افرادی که همراه دیابت دچار نوع غیرالکلی این بیماری هستند، تاثیر بسیار خوبی دارد. متفورمین مقاومت به انسولین را بهبود می‌دهد.

۳. عمل جراحی

سیروز می‌تواند منجر به نارسایی کبدی شود. افرادی که به نارسایی کبدی دچار می‌شوند، ممکن است برای درمان، به پیوند کبد نیاز داشته باشند.

برای تشخیص و درمان این بیماری باید به متخصص گوارش و فوق تخصص کبد مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان فوق تخصص کبد کشور آشنا شوید، با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.

توصیه‌ها و درمان‌ های خانگی کبد چرب

در بسیاری از موارد، می‌توان روند بیماری را از طریق تغییر سبک زندگی معکوس کرد. این تغییرات ممکن است از آسیب کبدی و ایجاد زخم جلوگیری کند. چند قدم مهم برای درمان خانگی کبد چرب عبارتند از:

از مصرف الکل اجتناب کنید. الکل می‌تواند باعث آسیب شدید به کبد شود.برای کاهش وزن اقدام کنید. کاهش وزن می‌تواند چربی‌های موجود در کبد را نیز کاهش دهد.رژیم غذایی خود را تغییر دهید. از مصرف غذاهایی که باعث افزایش چربی خون و قند خون می‌شوند خودداری کنید.مصرف کالری اضافی را کاهش دهید. کالری اضافی به شکل چربی در بدن و از جمله در کبد، ذخیره می‌شود.کاهش مصرف چربی اشباع شده و چربی‌های ترانس.افزایش مصرف میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل.کاهش مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند شیرینی‌جات، برنج سفید، نان سفید.روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.برخی شواهد نشان می‌دهند که مصرف مکمل‌های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از این بیماری کمک کند. مصرف دارو برای کاهش کلسترول یا تری گلیسیرید خون.مصرف دارو برای کاهش فشار خون.مصرف دارو برای کنترل دیابت.مصرف داروهایی که باعث آسیب به کبد می‌شوند، محدود کنید. قبل از استفاده از یک مکمل یا داروی جدید با پزشک خود مشورت کنید. علاوه بر این، برخی از مکمل‌ها یا داروهای گیاهی ممکن است کبد را تحت تاثیر قرار دهند.

کاهش وزن، تغذیه سالم، ورزش و عدم مصرف الکل در کنار مصرف دارو برای کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند چربی خون یا دیابت بهترین راه برای درمان کبد چرب است.

غذاهای مفید کبد چرب کدام‌اند؟

مهم‌ترین اقدام برای درمان این بیماری رعایت رژیم غذایی است. سعی کنید از تمام گروه‌های غذایی شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی، لبنیات کم‌چرب، چربی و روغن سالم در رژیم غذایی خود استفاده کنید. مصرف غذاهای پرکالری را محدود کنید و غذاهای غنی از فیبر را جایگزین آنها کنید. انواع میوه، سبزیجات و حبوبات جز غذاهای پر فیبر هستند.

روش‌های پیشگیری از کبد چرب چیست؟

مهم‌ترین اقدام برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری تغییر در سبک زندگی و انجام کارهایی است که به سلامت بدن کمک می‌کند. از جمله:

وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید. اگر چاق هستید یا مقداری اضافه‌وزن دارید، وزن خود را کاهش دهید.ورزش روزانه را در برنامه خود قرار دهید.مصرف الکل را تا جای ممکن کاهش دهید.اگر مبتلا به دیابت یا چربی خون هستید، به طور منظم داروهای خود را مصرف کنید.رژیم غذایی سالم را انتخاب کنید. از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم در رژیم خود استفاده کنید.

کبد چرب با دیگر بیماری‌ها چه ارتباطی دارد؟

کبد چرب با بسیاری از بیماری‌های دیگر دستگاه گوارش و برخی از بیماری‌های زمینه‌ای در ارتباط است. به این صورت که گاهی برخی بیماری‌ها موجب ابتلا به کبد چرب می‌شوند و گاهی برخی از این بیماری‌ها در اثر کبد چرب ایجاد می‌شوند. در ادامه بیماری‌های مرتبط با کبد چرب را در قالب چند سؤال و جواب بررسی می‌کنیم.

سؤالات متداول شما

در این بخش از مطلب طبق روال همیشه به سؤالات شما در مورد این بیماری پاسخ می‌دهیم.

برای درمان کبد چرب به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

اگر علائم مربوط به کبد چرب را دارید یا دچار بیماری‌هایی مانند دیابت و چربی خون هستید، باید برای تشخیص دقیق این بیماری به متخصص گوارش و فوق تخصص کبد، متخصص داخلی مراجعه کنید.

متخصص با تجویز آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون یا آزمایش تصویربرداری احتمال ابتلا به این بیماری را بررسی می‌کند. درصورتی‌که مبتلا به کبد چرب باشید، پزشک برنامه غذایی خاصی به شما ارائه می‌دهد و در مراحل پیشرفته دارو تجویز می‌کند.

برای پیداکردن بهترین متخصص گوارش یا فوق‌تخصص گوارش و کبد می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

دکتر گوارش و کبد تهران

دکتر گوارش و کبد شیراز

دکتر گوارش و کبد اصفهان

دکتر گوارش و کبد مشهد

دکترتو مراقب سلامتی شماست!