سعودی ها ناتوان در ساختن برج جده؛ آیا بن سلمان آرزوی ساخت بلندترین ساختمان جهان را به گور می‌برد؟

قرار بود که برج جده، بلندترین ساختمان جهان باشد؛ اما ظاهراً سعودی‌ ها در ساختن آن ناتوان هستند؛ آیا این پروژه شکست خورده است؟

برج جده که قرار بود با ارتفاع ۱ کیلومتر بلندترین ساختمان جهان باشد، دائم با شکست مواجه می‌شود؛ از رسوایی‌های شاهزاده عرب گرفته تا فساد گروه سعودی بن لادن، اکنون ساخت این برج متوقف شده است. جده در آرزوی تبدیل شدن به دبی است؛ اما بعید به نظر می رسد که این آرزو به واقعیت بپیوندد.

جزئیات برج جده و ناکامی سعودی‌ها در ساخت بلندترین ساختمان جهان

در سال ۲۰۰۸ میلادی، شاهزاده ولید بن طلال (سرمایه گذار میلیاردر عربستان سعودی) اعلام کرد که قصد دارد بزرگ‌ترین ساختمان جهان (اولین آسمان خراش با ارتفاع ۱۰۰۰ متر یا بیشتر) را بسازد.

قرار بود بود که این برج رکورد شکن، تاج یک شهر گسترده اقتصادی به نام جده باشد، یعنی سعودی‌ها برای جده آرزوی تبدیل شدن به دبی را در سر داشتند. برای مقایسه و درک بهتر ارتفاع این برج می‌توان به مرکز تجارت جهانی وان (بلندترین ساختمان در ایالات متحده) اشاره کرد که ۵۴۱ متر ارتفاع دارد، یعنی تقریباً‌ نصف آن ارتفاعی که برای برج جده در نظر گرفته شده‌ است.

تقریباً ۱۵ سال از اعلام شاهزاده ولید بن طلال می‌گذرد؛ اما هنوز پروژه ساخت اولین ساختمان جهان با ارتفاع یک کیلومتر معروف به برج جده در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد.

تا کنون تنها یک سوم این برج ساخته‌ شده‌ است. ساخت برج به دلیل دسیسه‌های سیاسی سعودی و تعطیلی ناشی از کرونا به بن بست رسیده است و در حال حاضر ظاهراً هیچ برنامه‌ای برای از سرگیری ساخت و ساز آن وجود ندارد.

وب سایت شرکت اقتصادی جده که توسط شاهزاده ولید و گروه سعودی بن لادن برای توسعه این پروژه ایجاد شده‌ است، هنوز با عبارت «اتفاق می‌افتد» به ساخت برج اشاره می‌کند. اما آیا واقعاً‌ این اتفاق رخ خواهد داد؟

در حال حاضر برج خلیفه در دبی با ارتفاع ۸۲۸ متر، بلندترین ساختمان جهان است. آنتونی وود، رئیس شورای ساختمان‌های بلند و زیستگاه شهری (سازمانی که به بلندترین ساختمان‌ها جایزه اهدا می‌کند) می‌گوید:

برج خلیفه در دبی که توسط معمار آمریکایی، آدریان اسمیت طراحی شده‌ است، دقیقاً مطابق خواسته سازندگان دبی است. دبی به معنای واقعی از بیابان ساخته شده‌ است. توسعه دهنده دوبی (Emaar)، مرکز خرید بزرگ و برج خلیفه (بزرگ‌ترین برج دنیا) را پیش‌بینی کرده بود. دست‌آوردهای آنان باورنکردی است.

جزئیات طراحی و معماری برج جده

زمانی که شاهزاده ولید برای اولین بار تصمیم خود را مبنی بر ساخت برج جده یک کیلومتری اعلام کرد، برج خلیفه هنوز در حال ساخت بود. بر اساس گفته وود، هدف برج جده از همان ابتدا تکرار مدل دبی در عربستان سعودی بود.

بنا بر گفته‌ها آینده شهر اقتصادی جده، یک کلان شهر درخشان خواهد بود که بلندترین برج جهان را در خود جای داده است. جده بین دو شهر مقدس مکه و مدینه قرار دارد. هشام جمعه (مدیر ارشد توسعه شرکت اقتصادی جده) در سال ۲۰۱۸ به اخبار CNN گفت:

قبل از ایده ساخت برج، این جا به عنوان مکانی برای زندگی مردم در نظر گرفته نمی‌شد. ما در حال ایجاد یک شهر مستقل هستیم تا افراد مجبور نباشند این جا را ترک کنند.

آدریان اسمیت همان معمار برج خلیفه، برج جده را نیز طراحی کرده است و این دو سازه در برخی از عناصر طراحی اشتراکاتی دارند. هر دو این برج‌ها، سازه‌های مگاتال (ساختمان بیش از ۶۰۰ متر) محسوب می‌شوند.

بزرگ‌ترین شباهت بین برج خلیفه و جده در این است که هر دو آن‌ها Y شکل با سه دیوار بیرونی هستند. اسمیت و مهندسان از طریق آزمایش‌های گسترده تونل باد متوجه شدند که طراحی سه جداره، آیرودینامیک‌تر است و بهتر می‌تواند در برابر برش باد در ارتفاعات مقاومت کند.

طراحی برج جده به این صورت است که به طور مداوم باریک‌تر می‌شود و مانند یک سوزن غول پیکر ابرها را سوراخ می‌کند. یک ویژگی پر سر و صدای دیگر برج جده، سکوی رصد در هوای آزاد آن است که در واقع مرتفع‌ترین سکوی رصد در جهان با ارتفاع ۶۶۴ متر است.

عرشه رصد در ابتدا به عنوان یک سکوی فرود هلیکوپتر طراحی شده بود؛ اما سپس معماران متوجه شدند که فرود آمدن هلیکوپتر در چنین ارتفاعی با بادهای غیر قابل پیش‌بینی بیابانی خطرناک همراه خواهد بود.

اگر برج جده با مشخصات اولیه خود ساخته شود به ۸۰ هزار تن فولاد، ۵۹ آسانسور و ۱۲ پله برقی نیاز پیدا خواهد کرد. یک سوم پایینی آن به فضای اداری اختصاص داده خواهد شد و سپس یک هتل مجلل برای آن در نظر گرفته شده‌ است. یک پنت هوس بزرگ تاج این برج را اشغال خواهد کرد.

برج جده و ناتوانی سعودی‌ها در ساخت آن

ساخت برج جده در تاریخ یکم آوریل سال ۲۰۱۳ میلادی آغاز شد و بیش از یک سال طول کشید تا پایه عظیم این سازه گذاشته شود. پایه عظیم آن شامل شمع‌های بتنی به قطر ۳ متر و ارتفاعی بلندتر از یک زمین فوتبال بودند.

ساخت و ساز این برج روی زمین در سپتامبر سال ۲۰۱۴ آغاز شد. پایه این برج به آرامی و پیوسته بالا می‌رفت؛ اما در سال ۲۰۱۷ تحت تاثیر بحران سیاسی عربستان سعودی قرار گرفت.

در این سال، ولیعهد محمد بن سلمان در اقدامی تهاجمی برای تحکیم قدرت، یک پاکسازی گسترده ضد فساد را آغاز کرد که منجر به دستگیری ۱۱ شاهزاده سعودی از جمله ولید بن طلال (حامی مالی اصلی جده) و برخی از شرکای او در گروه سعودی بن لادن شد.

در نهایت این افراد پس از پرداخت صدها میلیون دلار جریمه آزاد شدند. در سال ۲۰۱۸ ساخت و ساز برج جده از سر گرفته شد و تاریخ اتمام آن برای سال ۲۰۲۰ برنامه ریزی شد. منیب حمود (مدیر عامل شرکت اقتصادی جده) در گزارشی به CNN گفت که از سال ۲۰۲۰ میلادی، شما برج، مرکز خرید و بسیاری از پروژه‌های دیگر جده را خواهید دید.

اما مشکلات کارگری با یک پیمانکار همه این برنامه‌ها را در اواخر سال ۲۰۱۸ به هم زد و کرونا نیز به همه امیدها برای از سرگیری ساخت و ساز آن در سال ۲۰۲۰ پایان داد.

پایه این برج تا همین اواخر تقریباً ۳۰۰ متر بود و این کمتر از یک سوم ارتفاعی است که برای آن پیش‌بینی شده‌ است. بر اساس آخرین اخبار موجود، ۹۰ درصد از عملیات جاده سازی شهر اقتصادی جده تکمیل شده‌ است؛ اما فعلاً خبری درباره وضعیت برج نیست!

آینده نامعلوم برج جده

آنتونی وود در سال ۲۰۱۸ از مکان ساخت و ساز برج جده بازدید کرد و گفت که منظره از بالای برج ناتمام جده حیرت‌انگیز بود! وود در این باره گفت:

شما در ارتفاع ۳۰۰ متری هستید و به شهری نگاه می‌کنید که هنوز ساخته نشده است. منظره شبیه خرابه‌های باستان شناسی به نظر می‌رسد؛ اما زیرساخت کاملاً جدیدی در پس زمینه این بیابان است.

وود می‌گوید، حیف است که این پروژه به پایان نرسد. چیزی که معلوم نیست این است که آیا این برج به طرح اصلی خود، یعنی تبدیل شدن به بلندترین ساختمان دنیا پایبند خواهد بود یا خیر.

توسعه دهنده برج خلیفه (Emaar) در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که تصمیم دارد، یک برج دیدبانی در دبی بسازد که کمی بلندتر از برج خلیفه باشد؛ اما حتی ساخت آن پروژه هم به دلیل کرونا به تاخیر افتاد. وود درباره برج جده می گوید:

این پروژه‌ای نیست که فقط از برنامه‌اش عقب افتاده باشد، بلکه ساخت آن به مدت ۴ سال کاملاً‌ متوقف شد. دائم می‌شنویم که قرار است ساخت آن دوباره شروع شود؛ اما فعلاً‌ که شروع نشده است!

اگر به خاطر داشته باشید در گذشته هم بن سلمان از طرح ساخت شهر آینده نگرانه “The Line” در عربستان سعودی حمایت کرده بود. قرار بود که این شهر به شکل یک خط مستقیم با طول ۱۷۰ کیلومتر باشد. این شهر به گونه‌ای طراحی شد که ارتفاع ۵۰۰ متری و عرض ۲۰۰ متری داشته باشد. همه عکس‌های این آرمان شهر سه بعدی بودند.

بعید به نظر نمی‌رسد که ساخت کلان شهر جده هم یک جنجال رسانه‌ای باشد و فقط در حد یک طرح باقی بماند. شاید برج جده هیچ وقت به بلندترین ساختمان جهان تبدیل نشود. هرچند وعده‌های مبتنی بر ساخت این برج هنوز ادامه دارد.

جالب این جا است که در حال حاضر ۸ ساختمان از ۱۰ ساختمان بلند جهان در حال ساخت در کشور چین هستند.